آلودگی خاک کشاورزی مازندران، نزدیک به مرز بحران

به گزارش ایران اکونومیست؛  کارشناسان و دست اندرکاران تحقیقاتی و آموزشی کشاورزی و منابع طبیعی مازندران روز دوشنبه در همایش روز جهانی پاسداشت خاک، نسبت به روند تخریب و فرسایش خاک استان ابراز نگرانی کرده و بر لزوم مدیریت منابع آب و خاک با هدف جلوگیری از فرسایش خاک و نابودی ان در استان تاکید کردند.
آنان تخریب و آلوده کردن خاک در اثر رها شدن انواع ضایعات، پسماندها و فاضلاب شهری و روستایی، مصرف سموم و کودهای شیمیایی و فعالیت های صنعتی را به عنوان مهمترین آسیب های تهدید کننده حیات خاک مازندران، نگران کننده دانستند.
طبق آمارهای رسمی روزانه سه هزار و 100 تن زباله در مازندران تولید می شود که همچنان عمده آن در 28نقطه جنگلی استان دپو و دفع می شود.
ذکر این نکته مهم است که همچنان صدها تن زباله در گوشه و کنار مناطق ساحلی و جنگلی استان رها شده و با گذشت زمان شیرابه این حجم زباله وارد رودخانه ها و از آنجا وارد زمین ها و محصولات کشاورزی و دریا می شود.
محققان حفاظت محیط زیست و کشاورزی مازندران در این همایش، ادامه بی توجهی و رها سازی زباله ها در طبیعت، دفع غیر بهداشتی زباله و نفوذ شیرابه ها به خاک و آب های زیر زمینی و همچنین ورود انواع فاضلاب های شهری و صنعتی به زمین را عامل تخریب و فرسایش خاک برشمردند.
بر پایه آمار رسمی، وسعت کشور شامل 165 میلیون هکتار است که از این میزان 51 میلیون هکتار اراضی قابل کشت و 18.5 میلیون هکتار اراضی در چرخه کشت است.
از آنجاییکه استان مازندران با سهم حدود نیم میلیون هکتار اراضی کشاورزی زراعی و باغی در چرخه کشت،سالانه حدود هفت میلیون تن انواع محصولات کشاورزی تولید و به بازارهای مصرف عرضه می کند و نقش مهمی درامنیت غذایی کشور دارد و لذا توجه به خاک و حفاظت از زمین به عنوان مهمترین بستر تولید ضروری است.
سرپرست مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی مازندران در این همایش گفت که نتایج تحقیقات بر روی 95هزار هکتار زمین کشاورزی مرکزی استان نشان می دهد که آلودگی خاک به لحاظ فلزات سنگین زیر حد بحران است اما با توجه به تنوع تولیدات محصولات کشاورزی در استان باید به حفاظت خاک بیشتر توجه شود.
محمود رضا رمضانپور با بیان اینکه مدیریت زباله ها، دفع فاضلاب های صنعتی و شهری و مصرف سموم کشاورزی در استان باید در بین مردم به درستی صورت بگیرد، اضافه کرد: البته بررسی ها و آزمایشات مختلف دانشگاه علوم پزشکی و استاندارد نشان می دهد که باقی مانده سموم در هیچ یک از محصولات کشاورزی مازندران وجود ندارد.
وی درعین حال هشدار داد که خاک بستر تولید پایدار محصولات کشاورزی مازندران است و اینکه در خاک آلوده محصولات کشاورزی ناسالم تولید شود، محتمل است.
وی توضیح داد: خاک آلوده به طور طبیعی مواد غذای آلوده را وارد چرخه غذایی انسان می کند، بنابراین سالم نگه داشتن این عنصر مهم زیستی، از اهمیت زیادی برخوردار است.
سرپرست مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی مازندران با بیان اینکه اکنون دانش فنی تولید محصولات ارگانیک در بین محققان و کارشناسان کشاورزی استان وجود دارد، گفت: با توجه به اینکه برنج گل سر سبد تولیدات محصولات کشاورزی استان است، از سال 95، در 10 هکتار از زمین های شالیزاری نکا تولید ارگانیک برنج اغاز شده است.
وی با اشاره به اینکه شبدر برسیم به عنوان کود آلی در کشت ارگانیک برنج استفاده می شود، ادامه داد: استفاده از حشرات مفیددر مقابله با آفات نیز از روش های بیولوژیکی در تولید برنج ارگانیک است.
مازندران 230 هزار هکتار زمین شالیزاری دارد و سالانه با تولید بیش از یک میلیون و 50 هزار تن برنج سفید ، 42درصد برنج مورد نیاز کشور را تامین می کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری نیز در این همایش به اهمیت استفاده صحیح از ضایعات و باقی مانده محصولات کشاورزی و دفع درست آن با هدف حفظ خاک کشاورزی در مازندران اشاره کرد و گفت: سوزاندن کاه وکلش شالی ، کلزا و گندم صدمات جدی بر ساختار خاک وارد می کند.
محمد صادق زاده به افزایش دمای هوای کره زمین و نقش بهره برداران محصولات کشاورزی در نحوه استفاده از زمین اشاره کرد و ادامه داد: نباید به خاک و هوا با سوزاندن ضایعات کشاورزی و ایجاد کربن صدمه وارد کنیم.
هر سال شمار زیادی از شالیکاران به رغم هشدارهای متعدد کارشناسان برای انجام کشت دوم برنج، کاه و کلش را به آتش می کشند که علاوه بر آلودگی هوا ناشی از دود سیاه، میکرواورگانیزم و مواد آلی خاک را از بین برده و به حاصلخیزی خاک نیز صدمه جدی وارد می کنند.
این استاد دانشگاه علوم کشاورزی ساری به فرسایش خاک در اثر سیلاب در مازندران اشاره کرد و ادامه داد: با توجه به رخنه خشکسالی در استان و پائین رفتن آب حفره های زیر زمینی، می توان با تهیه طرح ها، سیلاب را برای تغذیه آب های زیر زمینی هدایت کرد.
صادق زاده ورود انواع فاضلاب های شهری و صنعتی به زمین را از دیگر عوامل تخریب و فرسایش خاک در استان مازندران دانست و گفت: بررسی ها نشان می دهد که تالاب ها عامل اصلی پالایش آلاینده ها هستند و صد البته باید بر اساس برنامه جامع این کار صورت بگیرد.
** اجرای عملیات حفاظتی خاک در 20 هزار هکتار زمین های کشاورزی مازندران
ریس سازمان جهاد کشاورزی مازندران به اهمیت آموزش و اجرای خاک ورزی حفاظتی به عنوان یکی از برنامه های محوری کشاورزی استان اشاره کرد و گفت: امسال 20 هزار هکتار از زمین های کشاورزی با اجرای عملیات حفاظتی خاک زیر کشت کلزا و گندم رفته است.
عزیزالله شهیدی فر بدون اعلام آماری، فرسایش و تخریب خاک کشاورزی استان را نگران کننده توصیف کرد و افزود: خاک‌ورزی حفاظتی روشی نوین برای جلوگیری از فرسایش و به هم خوردن توازن و تعادل مواد موجود در خاک با به کارگیری شیوه های علمی در کاشت، داشت و برداشت محصول است که در دستور کار قرار گرفته است.
یکی از مزیت های خاک ورزی حفاظتی مقابله با خشکسالی است زیرا این کوشش سبب می‌شود تا بقایای گیاهان پیشین درون خاک، به شکل یک کود گیاهی خوب برای زمین درآید و زمین را به شکل یک اسفنج ظرفشویی درآورد و در نتیجه آب باران و شبنم راحت‌تر در زمین فرو می‌ رود و کمک بسیار بزرگی برای مقابله با خشکسالی و کم‌آبی می کند.
وی دانشگاه، کارشناسان کشاورزی، محققان و بهره برداران را مسئول حفاظت از خاک کشاورزی مازندران دانست و ادامه داد: در حالی که با تدبیر دولت جلوی تغییر کاربری غیر مجاز در استان به درستی گرفته شده و به ندرت انجام می شود، اما رها شدن زباله ها ، ورود انواع آلاینده های ناشی از فاضلاب شهری و صنعتی و در برخی مواقع مصرف سموم کشاورزی از دغدغه های جدی در حفاظت از خاک استان است.
شهیدی فر، کشت گلخانه ای و کشاورزی حفاظتی را از برنامه های توسعه ای و پایدارتولیدات محصولات کشاورزی در مازندران عنوان کرد و اظهار داشت: امروز به گواهی انجام آزمایشات مختلف دانشگاه علوم پزشکی و استاندارد ،تولیدات محصولات کشاورزی استان سالم و عاری از سموم است.
وی چگونگی عملیات شخم و شیار و استفاده از ماشین آلات متناسب با زمین های زراعی و باغی در دشت و زمین های شیب دار استان را مهم دانست و گفت: برای کاهش مصرف آب و حفظ ساختار خاک نباید از تراکتورهای غلات در شالیزارهای استان استفاده شود و بر اساس تصمیم سازمان ممنوع است.
**هزینه احیاء خاک هر هکتار زمین 50هزار تا 500هزار دلار
معاون حفاظت محیط زیست مازندران با بیان اینکه هزینه احیاء خاک هر هکتار ناشی از آلودگی، تخریب و فرسایش 50 تا 500هزار دلار تخمین زده می شود، افزود: همه باید قدر محیط زیست استان را بدانیم و از آن به درستی استفاده کنیم.
محمود علی رکنی با بیان اینکه آلودگی زیست محیطی مازندران در اثر مشکلات تولید، جمع آوری و دفع زباله همچنان یک دغدغه جدی استان است، ادامه داد: تولید سالانه 200میلیون متر مکعب فاضلاب شهری و صنعتی و مصرف 2.5میلیارد متر مکعب آب کشاورزی که با انواع آلاینده ها همراه است، خطری جدی علیه آب و هوا و خاک استان است.
وی زمان تولید یک سانتیمتر خاک را 100سال دانست و بیان داشت: اگرچه در سال های اخیر به تفکیک زباله از مبداء و ایجاد کارخانه کمپوست و زباله سوز در استان توجه شده است، اما هر روز تاخیر در اجرای این طرح ها ،یعنی نزدیک شدن به مرز بحران آب و خاک استان است.
پنجم دسامبر برابر با چهاردهم آذر به عنوان روز جهانی خاک نام گذاری شده است و شعار امسال هفته گرامیداشت خاک ' خاک مهم ترین بستر مدیریت منابع آب در جهان' است و به همین مناسبت امروز دوشنبه همایشی در ساری برگزار شد.