طبیب نماها و نوش داروهای زیانبار

به گزارش ایران اکونومیست؛   طب سنتی ایران از گذشته های دور شهرت جهانی داشته و این دانش در بسیاری از کشورهای دنیا نیز اقبال عمومی دارد.
طب سنتی هزینه ها و عوارض کمتری نسبت به درمان با استفاده از داروهای شیمیایی و طب مدرن دارد.
در دنیا ۷۵۰ هزار گونه گیاهان دارویی وجود دارد که ۱۰ درصد این گونه ها خواص درمانی دارد و سازمان جهانی بهداشت در ۳۰ سال گذشته ‌استفاده از ظرفیت طب سنتی و مکمل را در کنار طب جدید در دستور کار قرار داده‌ است.
طب سنتی در صورتی می تواند مطلوب و اثرگذار باشد که بر اساس شیوه های علمی و متخصصان امر پیگیری شود اما ورود برخی افراد در طب ایرانی و اسلامی بدون پشتوانه علمی و کارشناسی، چالشی جدی بر سر راه سلامت شهروندان است.
برخی از فروشندگان گیاهان دارویی استان مرکزی در سال های گذشته با روش های غیراصولی از جایگاه سنتی خود در فروش گیاهان دارویی خارج شده و پا در کفش درمان پزشکی کرده اند که استمرار این جریان می تواند به عنوان مداخله غیرکارشناسی در فرآیند حوزه درمان باشد.
فعالیت چشمگیر عطاری ها در نقاط مختلف شهرها و تجویزهای دارویی این افراد یکی از مهمترین مشکلات و دخالت های نابه جا در طب سنتی است.

***مصرف گیاهان دارویی از سال 2000 تاکنون سه برابر شده
رئیس اداره طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی اراک دراین باره می گوید: طب سنتی دچار افراط و تفریط شده و دشمنی های زیادی با این طب وجود دارد که برخی از آنها ناآگاهانه و برخی آگاهانه است.
دکتر «مهدی صالحی» افزود: طب سنتی در دنیا مورد اقبال زیادی است اما در ایران و استان مرکزی آن طور که باید به آن پرداخته نشده است.
وی بیان کرد: مصرف گیاهان دارویی در دنیا از سال 2000 تاکنون دو تا سه برابر بیشتر شده است و یکی از برنامه های مهم سازمان بهداشت جهانی گسترش طب سنتی است.
دبیر انجمن طب سنتی استان مرکزی ادامه داد: 70 درصد مردم کانادا بر اساس آمارهای رسمی برای درمان بیماری های خود مراجعه به طب سنتی دارند و در اروپا از 100 میلیون مراجعه برای درمان طب سنتی، 20 میلیون نفر تنها از طریق طب سنتی معالجه می شوند و مراجعه به پزشکان دیگر ندارند.
دکتر صالحی اظهار داشت: طب سنتی در کشورهایی مانند آلمان و فرانسه نسبت به سایر کشورها از اقبال بیشتری برخوردار است و درمان گوارش دو سوم مردم اسپانیا از طریق طب سنتی است.
وی گفت: مراجعه مردم سوئیس به طب سنتی 49 درصد، سنگاپور 82 درصد است و دولت آمریکا از سال 2014 برنامه گسترش طب سنتی را به طور رسمی اعلام و در دستور کار خود قرار داده و بیش از 20 درصد از بیمارستان های آمریکا دارای بخش طب سنتی است.
این متخصص طب سنتی اضافه کرد: آمارهای رسمی بیانگر توجه زیاد کشورهای مختلف دنیا از جمله کشورهای پیشرفته به طب سنتی است اما این طب در ایران خیلی مورد توجه قرار نگرفته و تاکنون در هیچ کدام از بیمارستان های کشور بخش طب سنتی دایر نشده است.
دکتر صالحی عنوان کرد: بیماران در کشورهای توسعه یافته برای درمان خود در مرحله اول به پزشکان طب سنتی مراجعه می کنند و اگر درمانی برای آنها یافت نشود به پزشکان دیگر مراجعه می کنند.
وی تصریح کرد: بیش از 30 سال است که طب سنتی در کشورهای پیشرفته دنیال دارای بیمه پایدار است و نیاز است در ایران نیز بحث های بیمه ای این طب مورد توجه جدی قرار گیرد.

*** 32 کشور دنیا دارای دانشکده های طب سنتی است
رئیس اداره طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی اراک افزود: 32 کشور دنیا دارای دانشکده های طب سنتی است و این مهم در ایران از 2 سال گذشته ابلاغ شده اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده است و هم اکنون مقرر شده دانشجویان رشته پزشکی 2 واحد طب سنتی را فرا گیرند.
دکتر صالحی بیان کرد: مدعیان دروغین طب سنتی در جامعه زیاد است که این یک آسیب جدی است و باید با این افراد برخورد قاطع صورت گیرد.
وی اظهار داشت: بسیاری از عطاری های استان مرکزی و کلانشهر اراک ادعای طب سنتی دارند اما به واقع و بر اساس قانون این واحدهای صنفی به هیچ عنوان حق تجویز گیاه خاصی برای افراد ندارند و نباید هیچ داروی ترکیبی را به فروش رسانند.
دبیر انجمن طب سنتی استان مرکزی ادامه داد: ادعای طب سنتی با آکادمیک که ریشه آن علمی است، متفاوت می باشد و با توجه جدی به این طب می توان میزان مصرف سرانه دارو و هزینه های ناشی از آن را در ایران کاهش داد.
صالحی گفت: توجه به طب سنتی در تحقق برنامه های اقتصاد مقاومتی نقش موثری دارد و این طب در حفظ سبک زندگی نیز نقش مهمی دارد.
وی تاکید کرد: سبک زندگی افراد بر اساس مزاج های مختلف متفاوت است و اگر افراد بر اساس مزاج خود نکات لازم را رعایت کنند دچار بسیاری از بیماری ها نمی شوند.
این متخصص طب سنتی اضافه کرد: به دلیل تفاوت مزاج انسان ها، شیوه و نتایج درمان نیز متفاوت است.
دکتر صالحی عنوان کرد: 30 تا 40 درصد داروهای موجود در دنیا گیاهی و یا مشتق از گیاهان است و برای گیاهی مانند بابونه تاکنون بیش از 10 هزار مولکول مختلف شناسایی شده است.
وی یادآور شد: آویشن یکی از گیاهان مورد اقبال در دنیا است که بدن را گرم می کند، هوش افراد را زیاد می کند و اثرات خوبی روی قلب دارد.
رئیس اداره طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی اراک افزود: ایران یکی از مهمترین کشورها به لحاظ وجود گیاهان مختلف دارویی است و تاکنون بیش از 2 هزار و 600 گونه گیاه دارویی در آن شناسایی شده است.
دکتر صالحی بیان کرد: حجم زیادی از داورهای گیاهی ایران با مبالغ کم به کشورهای مختلف صادر می شود و این گیاهان در خارج از مرزها فرآوری می شوند و برخی از آنها با چندین برابر قیمت وارد کشور می شود.
وی گفت: طب اسلامی هم شباهت های زیادی با طب سنتی دارد اما در این طب نیز افراط های زیادی صورت گرفته که این افراط ها می تواند آسیب های جدی به بیماران داشته باشد.
دبیر انجمن طب سنتی استان مرکزی ادامه داد: بسیاری از پزشکان عمومی در این استان در زمینه طب سنتی نیز فعالیت دارند اما هیچکدام از آنها دوره این طب را فرا نگرفته اند.
دکتر صالحی عنوان کرد: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گذراندن دوره های ویژه طب سنتی برای پزشکان عمومی را ابلاغ کرده که تاکنون در این راستا 2 دوره در اراک و خمین برگزار شده اما هنوز گواهی این پزشکان صادر نشده است.
وی تصریح کرد: تنها 2 متخصص طب سنتی در استان مرکزی و آن هم در اراک وجود دارد و انتظار است مردم برای درمان از طریق طب سنتی تنها به متخصصان این امر و پزشکانی که دوره این طب را گذرانده اند مراجعه کنند.
این متخصص طب سنتی بیان کرد: مردم شهر اراک برای مراجعه به متخصصان طب سنتی می توانند به درمانگاه کوثر و کلینیک بیمارستان امیرالمومنین (ع) مراجعه کنند.
دکتر صالحی اظهار داشت: ویزیت تمام پزشکان تحت پوشش بیمه است اما ویزیت متخصصان طب سنتی تحت حمایت بیمه نیست و این مهم می تواند مانعی برای مراجعه مردم به این پزشکان شود.
وی گفت: باید تدابیری اندیشده شود تا طب سنتی از حمایت های بیمه ای برخوردار شود و مهمترین مزیت این طب پایین بودن هزینه ها برای بیماران است.
رئیس اداره طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی اراک اضافه کرد: بسیاری از افرادی که ناآگاهانه در این طب فعالیت دارند تجویزهایی می کننند که می تواند عواقب زیادی در پی داشته باشد و این در بدنام کردن این طب نیز موثر است.
دکتر صالحی بیان کرد: حجامت اگر در شرایط غیراصولی صورت گیرد برای افراد عارضه ایجاد می کند و در بسیاری موارد حجامت و زالو کردن برای افراد مضر است.
وی عنوان کرد: اگر گیاهان دارویی غیراصولی استفاده شود می تواند مشکلات و خطرهای زیادی برای افراد ایجاد کند و حتی موجب مرگ آنها شود.
دبیر انجمن طب سنتی استان مرکزی افزود: در مجموع توجه به طب سنتی مراجعه و اشغال تخت های بیمارستانی را کاهش می دهد و نیاز است با فرهنگ سازی گسترده آگاهی های لازم در خصوص این طب به جامعه ارائه شود.

*** طب سنتی در طول 300 سال گذشته مورد بی توجهی قرار گرفته
یک پزشک عمومی نیز دراین خصوص گفت: امنیت و سلامت 2 نعمت بزرگ و سفارش شده در دین مبین اسلام است که باید همه تلاش ها برای حفظ آنها به بهترین شکل ممکن مورد توجه قرار گیرد.
دکتر «منوچهر کاظمی» افزود: یکی از مهمترین راه ها برای حفظ سلامت توجه به آموزه های طب سنتی است.
وی بیان کرد: آموزه های طبی از متن دستورات دینی و اطلاعات طب سنتی ایران که حاصل تلاش چند هزار ساله حکمای است.
این پزشک عمومی ادامه داد: در خصوص طب سنتی و اسلامی مقالات زیادی به چاپ شده اما این طب در طول 300 سال گذشته مورد بی توجهی قرار گرفته که باید با فرهنگ سازی های وسیع مجدد مورد اقبال زیادی قرار گیرد.
دکتر کاظمی تصریح کرد: توجه به طب سنتی می تواند نقش موثری در حفظ و درمان بسیاری از بیماری ها داشته باشد و در مقابل عوارض و هزینه های سرسام آور داروهای شیمایی را کاهش دهد.
وی گفت: یکی از مهمترین مباحث طب سنتی مزاج شناسی است که با تسلط بر آن می توان از دسته بزرگی از بیماری ها و گسترش آنها جلوگیری کرد.
این پزشک عمومی اضافه کرد: مزاج شناسی ظرف هستی را برای انسان تعریف می کند و تناسب طبع انسان با ظرف را می سنجد و بر اساس آن برای هر مقطع از زندگی، حرکت مناسب را توصیه می کند و برای دوران کودکی، جوانی، میانسالی، کهنسالی و پیری برنامه ریزی ویژه ارائه می دهد.
دکتر کاظمی بیان کرد: طب سنتی ساختار طبیعت انسان را با تمام رفتارهای مادی، معنوی، گفتاری، شنیداری، پنداری، دیداری، جنسی و سیار موراد سازگار و همسان می کند.
وی تاکید کرد: مزاج شناسی جایگاه واقعی انسان در ساختار جهان خلقت است.
این پزشک عمومی ادامه داد: از دیدگاه طب سنتی اسلامی عوامل تشکیل دهنده جهان خلقت و بدن انسان چهار عنصر اصلی آتش، گرم و خشک، هوا، گرم و تر، آب، سرد و تر و خاک، سرد و خشک است.
دکتر کاظمی عنوان کرد: خاک عنصری، جسمی است یکسان، جایگاه او محل فرود و سکون دیگر ارکان است، اگر قسمتی از آن را به جبر بیرون آورند به جای خویش باز می گردد و بدین سبب او را سنگین مطلق می گویند و طبع آن سرد و خشک است و منفعت آن در کائنات این است که هر چیزی به آن پایدار می گردد و باعث حفظ اشکال است.
وی گفت: آب عنصری، جسمی بسیط و یکسان است و جایگاه آن گرداگرد زمین است زیرا از آن سبک تر است و به آن سنگین نسبی می گویند چون از هوا سنگین تر و از خاک سبکتر است و طبع آن سرد و تر است.
این پزشک عمومی بیان کرد: خاصیت این عنصر آن است که آسان و پراکنده شکل می گیرد و همه نقش ها را می پذیرد اما نگه نمی دارد، عناصر دیگر توسط آب خاصیت شکل پذیری دارد.
دکتر کاظمی اظهار داشت: هوا عنصری، جسمی بسیط است، جایگاهش به علت سبکی بر فراز آب است اما چون از آتش سنگین تر است به آن سبک نسبی می گوینده ، طبع آن گرم و تر است.
وی گفت: منفعت این عنصر در طبیعت آن است که به سبب امتزاج آن با دیگر ارکان، سبکی، تخلخل و گشادگی ایجاد می کند و لطافت می افزاید.
این پزشک عمومی اضافه کرد: آتش عنصری، جسمی بسیط است و جایگاهش به علت نهایت سبکب، بالای همه ارکان است و آن را سبک مطلق می گویند و طبع آن گرم و خشک است.
دکتر کاظمی تصریح کرد: وظیفه این عنصر ایجاد لطافت، نضج، سبکب و کاهش شدت سردری اس، بنابراین موجودی که آتش عنصری آن زیاد است، حرکت آن بیشتر است.

***عطارهای ها اجازه ترکیب هیچ دارویی را ندارند
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک نیز گفت: طب سنتی کاربردهای زیادی دارد اما هم اکنون به دلیل آگاهی های کم جامعه در خصوص مراجعات خود برای درمان از طریق این طب و طب اسلامی مشکلات جدی وجود دارد.
دکتر سید «امیرحسین لطیفی» افزود: بسیاری از افرادی که هیچ آگاهی و علمی در خصوص طب اسلامی و سنتی ندارند در این حوزه ها فعالیت می کنند و نظارتی بر آنها نیز وجود ندارد.
وی بیان کرد: عطارهای ها و سایر افراد غیرمتخصص اجازه ترکیب هیچ دارویی را ندارند اما به راحتی داروهای مختلف توسط این افراد ترکیب و با قیمت های زیاد به مردم عرضه می شود.
این متخصص طب سنتی در اراک ادامه داد: بیشتر داروهای ترکیبی که توسط عطاری ها و افراد غیرمتخصص ترکیب می شود پس از مدت ها عوارض و نارسایی های جدی برای کبد و کلیه ایجاد می کند.
دکتر لطیفی اظهار داشت: بحث احادیث و روایات ائمه اطهار (ع) جداست اما در طب اسلامی نیز افرادی وارد شده اند که شایستگی این کار را ندارند و در قالب شبکه های زیرزمینی فعالیت های گسترده انجام می دهند.
وی گفت: مردم باید در خصوص اعتبار دارویی حساسیت داشته باشند و به هیچ عنوان حاضر به استفاده از هر داروی گیاهی نباشند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک اضافه کرد: تاکنون تعدادی از افراد به دلیل استفاده کردن از داروهای ترکیبی گیاهی از مراکز غیرمجاز به کما رفته و مشکلات جدی جبران ناپذیر برای آنها ایجاد شده است.
دکتر لطیفی تصریح کرد: بسیاری از مردم زالو و حجامت را به راحتی انجام می دهند در صورتیکه استفاده از زالو و حجامت برای برخی افراد نه تنها نیاز نیست بلکه می تواند موجب بروز مشکل شود.
وی گفت: مردم برای حجامت به هیچ عنوان به مراکز زیرزمینی که نظارتی بر آنها نیست مراجعه نکنند و به پزشکان عمومی فعال در این زمینه مراجعه کنند.
این متخصص طب سنتی افزود: پزشکان عمومی دارای شماره نظام پزشکی و پروانه هستند و بر فعالیت آنها نظارت می شود اما افرادی که بدون هیچ نظارتی و به صورت مخفیانه حجامت می کنند به دنبال منافع شخصی خود هستند.
دکتر لطیفی تصریح کرد: اگر این افراد از سوزن و تیغ های مشترک در بحث حجامت استفاده کنند زمینه بروز بسیاری از بیماری ها از جمله هپاتیت و ایدز را فراهم می کند.
وی گفت: مسئولان ذیربط باید با عطاری ها و افراد متخلفی که به به اسم طب سنتی و اسلامی سلامت مردم را تهدید می کنند برخورد جدی داشته باشند و مردم نیز سلامتی خود را به راحتی به دیگران واگذار نکنند.

***فعالیت قارچ گونه و غیراصولی افراد غیر متخصص
معاون دارو و غذای دانشگاه علوم پزشکی اراک هم دراین باره گفت: طب سنتی تعاریف خاص خود را دارد و تنها دانش آموختگان دانشگاهی با اطلاعات درست می توانند در این وادی پای بگذارند.
دکتر «مصطفی دلاور» افزود: فعالیت قارچ گونه و غیراصولی افراد غیر متخصص در قالب عطاری ها مورد تایید بهداشت و درمان نیست.
وی بیان کرد: مجوز عطاری ها و کانون های طب سنتی توسط مجمع امور صنفی صادر می شود اما برخی از این مجوزها در اختیار کسانی قرار می گیرد که به هیچ وجه صلاحیت این کار را ندارند و چرخه نظارتی نیز بر فعالیت این واحد ها از سوی مرجع صادرکننده مجوز در حد انتظار نیست.
معاون دارو و غذای دانشگاه علوم پزشکی اراک ادامه داد: بسیاری از عطاری ها اقدام به توزیع داروهای گیاهی غیربهداشتی و ترکیبی می کنند در حالیکه این مراکز تنها حق فروش گیاهان ساده و غیرفرآوری شده را دارند.
دکتر دلاور تصریح کرد: بسیاری از مراجعه کنندگان به عطاری ها به دلیل نداشتن آگاهی کافی و دریافت داروهای گیاهی نامناسب دچار عارضه و آسیب های جدی می شوند.
وی توضیح داد: ممکن است خوردون برخی داروهای گیاهی برای برخی از بیماری های فعالی فرد مراجعه کننده اثراتی داشته باشد اما به مرور بر روی سایر اندام های بدن اثر سوء می گذارد.

***بازنگری در قانون اخذ مجوز عطاری ها
رئیس اتحادیه خاروبار و لبنیات شهرستان اراک نیز در این خصوص گفت: مجوز فعالیت عطاری ها توسط اتاق اصناف و این اتحادیه صادر می شود.
«حسین عباسی» افزود: 120 پروانه تاکنون برای فعایت عطاری ها در شهرستان اراک صادر شده و 20 تقاضای تشکیل پرونده نیز در دستور کار قرار دارد.
وی بیان کرد: نظارت بر فعالیت عطاری ها با اتحادیه خاروبار و لبنیات است اما این اتحادیه در تخلفاتی که از سوی این واحدها صورت می گیرد نمی تواند دخالتی داشته باشد و این مهم بر عهده اماکن و بهداشت است.
رئیس اتحادیه خاروبار و لبنیات شهرستان اراک ادامه داد: عطاری ها پس از اخذ مجوز فعالیت، آموزش هایی را فرا می گیرند اما این آموزش ها به صورت تخصصی نیست.
عباسی اظهار داشت: در آموزش های ارائه شده به عطاری ها تذکرات لازم در خصوص فروش داروی گیاهی به عطاری ها داده می شود و این صنف حق اجازه فروش گیاهان دارویی و ترکیبی را ندارند.
وی گفت: بازنگری در قانون برای اخذ مجوز به عطاری ها امری ضروری است و در این خصوص سال گذشته نامه ای به هیات عالی نظارت ارسال شده اما تاکنون پاسخی دریافت نشده است.
رئیس اتحادیه خاروبار و لبنیات شهرستان اراک افزود: افرادی باید در این صنف فعالیت کنند که تخصص های لازم را داشته باشند اما برابر قانون فعلی هر فردی که تقاضای مجوز داشته باشد بدون در نظر گرفتن تخصص مجوز به آن ارائه می شود.