به گزارش ایران اکونومیست به نقل از سازمان امور مالیاتی؛ بررسی، تشخیص، مطالبه و وصول مالیات محور اصلی مسئولیت های سازمان امور مالیاتی کشور است.جمع آوری اطلاعات مبتنی بر واقعیت برای عمل به این وظایف بدون وجود داده های درست، قابل ارزیابی واندازه گیری، به روز ومبتنی بر اسناد ومدارک مثبته امکان پذیر نیست.
نبود داده های صحیح وکارآمد از سوی مشتریان، بزرگترین چالشی است که اکثر سازمان ها ونهادهای ذینفع با آن روبرو هستند.سازمان امور مالیاتی نیز از این امر مسثتنی نبوده ودر طی سالیان متمادی با صرف انرژی، وقت وهزینه بدنبال کسب اطلاعات مورد نیاز خود بوده است و تنها با دریافت تدریجی و منظم این اطلاعات از مودیان میتواند به وظایف قانونی خود عمل کند.فهرست صورت معاملات فصلی یکی از این اسناد است که جمع آوری، طبقه بندی وپردازش اطلاعات مورد نیاز برای مالیات ستانی را فراهم می کند.
فرایند ثبت نام در نظام مالیاتی با تدوین وتصویب الزامات صدور کارت اقتصادی آغاز شد و پس از طی نمودن مسیرهای قانونی متعدد و با استناد به دستور العمل ها و آیین نامه های مربوط تا مرحله اصلاح ماده 169 در آخرین اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم و با تعاریف ومبانی جدید ودقیق مورد توجه قرار گرفت.
در کنار تکالیف ثبت نام مودیان وصدور شماره اقتصادی توسط سازمان امور مالیاتی کشور، تکالیف دیگری شامل صدور صورتحساب وارسال فهرست معاملات مشمول در قانون مالیات های مستقیم در نظر گرفته شده است.
طبق ماده 169 قانون مالیات های مستقیم ، دوره ارسال اطلاعات برای خرید و فروش و پرداخت قراردادها سه ماهه بوده و مشمولان میبایست تایکماه ونیم پس از پایان هر فصل نسبت به ارسال آن اقدام کنند.اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون که حسب اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف به ثبت نام در نظام مالیاتی می‌شوند، مکلفند برای انجام معاملات خود صورتحساب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحساب‌ها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات خود را به سازمان مذکور ارائه کنند.
مشمولین ارسال فهرست معاملات پس از اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم و از سال 95 عبارتند از: الف) کلیه اشخاص حقوقی ب)صاحبان مشاغلی که حسب نوع ویا حجم فعالیت جزو گروه اول از موضوع ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 95 از قانون(مجموع مبلغ فروش کالا و خدمات سال قبل یا ده برابر درآمد مشمول مالیات قطعی شده (قبل از کسر معافیت) طبق آخرین برگ مالیات قطعی (مجموع اصلی و متمم) عملکرد سال 1391 و به بعد که تا تاریخ پایان دی ماه سال قبل از شروع سال مالیاتی ابلاغ شده باشد، هر کدام بیشتر از مبلغ سی میلیارد ریال باشد) محسوب شوند ج) صاحبان مشاغل مشمول اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده
مواردی از فعالیت ها و معاملات مودیان شامل موارد زیر،مشمول ارسال فهرست معاملات نمی شوند: خرید وفروش و سود وکارمزد اوراق بهادار، خرید وفروش سهام الشرکه وحق تقدم سهام یا سهام الشرکه، سود وکارمزد جریمه های بانک ها، صندوق تعاون، صندوق های حمایت از توسعه بخش کشاورزی، موسسات اعتباری غیربانکی مجاز وصندوق های قرض الحسنه، سود سهام وسهم الشرکه، حق عضویت اعضاء مجامع حرفه ای، احزاب وانجن ها وتشکل های غیردولتی دارای مجوز از مراجع ذی صلاح، کمک ها، جوایز وهدایای بلاعوض، مبالغی که تحت عناوین جریمه یا خسارت، انواع عوارض ومالیات( به استثناء مالیات وعوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده) حق ثبت، حق تمبر، حقوق گمرکی وموارد مشابه به دستگاههای اجرائی پرداخت می شود و وجوه پرداختی بابت حق نگهداری(شارژ)ساختمان محل فعالیت وآبونمان های پرداختی
مودیان مالیاتی برای ارسال فهرست معاملات خود می توانند از سه روش استفاده کنند:
1)به صورت برخط: در این حالت مودی با مراجعه به سامانه ارسال فهرست معاملات و با استفاده از مرورگرInternet Explorer نسخه 8 یا بالاتر، می تواند با استفاده از کلمه عبوری که در هنگام ثبت نام در نظام مالیاتی دریافت نموده است وارد کارتابل ارسال فهرست معاملات خود شده واطلاعات مورد نیاز را به صورت برخط ورکورد به رکورد وارد سامانه نماید.ثبت اطلاعات طی دو مرحله ثبت اولیه وثبت نهایی انجام می شود.پس از ثبت نهایی اطلاعات کد رهگیری ارسال اطلاعات دریافت خواهد شد.
2) به صورت غیر برخط( از طریق ارسال فایل): در این حالت مودی با مراجعه به سامانه ارسال فهرست معاملات می تواند برنامه نرم افزاری را دریافت نموده و اطلاعات مورد نیاز را به صورت برخط ورکورد به رکورد وارد نرم افزار نماید.در این حالت مودی الزامی به اتصال دائم به اینترنت ندارد.مودیان پس از تامین اطلاعات وکنترل های لازم می توانند با اتصال مجدد به اینترنت با استفاده از نرم افزار مذکور وکلمات عبور ثبت نام، فایل تکمیل شده را ارسال نمایند.فایل ارسال شده پس از 24 ساعت در کارتابل ارسال اطلاعات مودی به صورت ثبت اولیه قابل مشاهده است.پس از ارسال موفق اطلاعات، مودی باید اقدام به ثبت نهائی اطلاعات نمایند.پس از ثبت نهائی اطلاعات کد رهگیری ارسال اطلاعات دریافت خواهد شد.در صورتی که مودی ذیربط دارای سیستم های اطلاعاتی وحسابداری مناسبی باشد، در این روش می توان به جای ورود تک تک رکودها به صورت دستی، با استفاده از نرم افزارهای کمکی اطلاعات مندرج در سیستم های اطلاعاتی را استخراج و از طریق نرم افزار غیر برخط در سامانه بارگذاری نماید.
3.به صورت غیر برخط( از طریق لوح فشرده): در این حالت مودی با مراجعه به سامانه ارسال فهرست معاملات می تواند برنامه نرم افزاری مربوط را دریافت نموده و اطلاعات مورد نیاز را به صورت غیر برخط و رکورد به رکورد وارد نرم افزار نماید.پس از تکمیل اطلاعات، فایل اکسس تولید شده توسط نرم افزار از طریق لوح فشرده به همراه چاپ فهرست اطلاعات وارد شده به اداره اطلاعات وخدمات مالیاتی اداره کل ذیربط تحویل می شود.لوح فشرده دریافت شده توسط سیستم های داخلی بررسی و بارگذاری شده وپس از ثبت، شماره وتاریخ دبیرخانه مربوط به مودی تحویل می شود.این روش معمولا برای اشخاصی که به دلایل مختلف امکان ارسال اطلاعات از طریق اینترنت را ندارند استفاده می شود مانند: برخی از دستگاههای اجرائی.
بر اساس اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم در سال 1394 در صورت رعایت نکردن ضوابط وتکالیف مربوط به شماره اقتصادی، صدور صورتحساب وارسال فهرست برای اشخاص مشمول، جرائمی به شرح زیر در نظر گرفته شده است که عبارتند از:
1-مودیان مشمول در صورت عدم صدور صورتحساب مشمول جریمه ای معادل 2 درصد مبلغ مورد معامله ای که بدون رعایت ضوابط ماده مذکور انجام شده است خواهند بود.
2-عدم درج شماره اقتصادی خود مشمول جریمه ای معادل 2 درصد مبلغ مورد معامله ای که بدون رعایت ضوابط ماده مذکور انجام شده است خواهند بود.
3-عدم درج شماره اقتصادی طرف معامله مشمول جریمه ای معادل 2 درصد مبلغ مورد معامله ای که بدون رعایت ضوابط ماده مذکور انجام شده است خواهند بود.
4-استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران مشمول جریمه ای معادل 2 درصد مبلغ مورد معامله ای که بدون رعایت ضوابط ماده مذکور انجام شده است خواهند بود.
5-استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود مشمول جریمه ای ای معادل 2 درصد مبلغ مورد معامله ای که بدون رعایت ضوابط ماده مذکور انجام شده است خواهند بود.
6.عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده به سازمان امور مالیاتی کشور طبق روشهای تعیین شده مشمول جریمه ای معادل1 درصد معاملاتی که فهرست آنها ارائه نشده است خواهد بود.
7- درصورت تعدد جرائم در بندهای 1،2 و3 برای یک معامله،حداکثر جریمه قابل مطالبه 2 درصد مبلغ مورد معامله خواهد بود.
ارائه فهرست معاملات از یک سو موجب نظم وانضباط مالی وشفافیت اقتصادی می شود واز سوی دیگر ، رقابتی سالم و مطلوب را در فعالیت های اقتصادی ایجاد می کند که این امر از بروز فعالیت های سودجویانه جلوگیری واعتماد ویقین را جایگزین بدبینی وبی اعتمادی می کند.
بنابراین هدف از ارسال اطلاعات فهرست معاملات را می توان شناسایی فعالیت های اقتصادی پنهان، شناسایی مودیان جدید مالیاتی، شفافیت اقتصادی، تامین عدالت مالیاتی، ایجاد نظم وانضباط در رویدادهای مالی وفراهم شدن فضایی سالم برای رقابت اقتصادی دانست.
سازمان امور مالیاتی کشور، گام های لازم برای اجرای ماده 169 قانون مالیات های مستقیم ودریافت وپردازش صورت معاملات فصلی را برداشته است، با صدورکد اقتصادی ودریافت الکترونیکی صورت معاملات فصلی وزمینهسازی برای نصب صندوق های فروش، فرایندها و روش ها به روز ودقیق شده است، در آغاز هرفصل نیز درخصوص مهلت ارسال صورت معاملات فصلی از طریق رسانه های جمعی اطلاع رسانی می‌شود.
در مقابل مودیان نیز می توانند با ثبت منظم وارسال به موقع صورت معاملات فصلی از طریق سایت عملیات الکترونیکی سازمان به نشانیwww.tax.gov.ir ،گام های نظام مالیاتی را تکمیل کنند.
