پولشویی در بازار دخانیات؛ بازی مرگ با پول کثیف

به گزارش ایران اکونومیست؛  این روزها واژه پولشویی آن قدر آشناست که بسیاری از افرادی که معنی آن را نمی دانستند هم دست به جست و جو برای فهمیدن معنی آن می زنند. واژه ای که بر اساس تعریف بانک مرکزی، برای توصیف فرآیندی مورد استفاده قرار می گیرد که در آن، پول غیرقانونی یا کثیف که حاصل فعالیت های مجرمانه مانند قاچاق است در چرخه ای از فعالیت ها و معاملات مالی و با گذر از مراحلی، به اصطلاح شسته شده و به عنوان پولی قانونی و مشروع جلوه داده می شود. پولشویی به کاهش درآمد دولت و تقویت منابع و شبکه مالی مجرمان منجر می شود و همین موضوع به مبارزه بین المللی با این پدیده منجر شده است.

* ارتباط باندهای قاچاق سیگار و سلاح
بهزاد ولی زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات نیز  در این رابطه می گوید: قاچاق سیگار هم به قاچاق اسلحه و هم به قاچاق انسان در سطح بین الملل ارتباط پیدا می کند. سازمان جهانی بهداشت معاهده بین المللی با عنوان پروتکل ریشه کنی تجارت غیرقانونی محصولات دخانی دارد. این پروتکل 48 عضو دارد که ایران نیز عضو این پروتکل است که تمرکز آن بر ریشه کنی قاچاق سیگار است. با این کار می توان شفافیت زنجیره عرضه محصولات دخانی را ایجاد کرد.
ولی زاده درباره میزان سیگار قاچاق در کشور می گوید: آمارها نشان می دهد که میزان قاچاق سیگار از 20 میلیارد نخ به 3 میلیارد نخ کاهش یافته است. این موضوع به این علت اتفاق افتاده که بیش از 90 درصد سیگارهای مصرفی توسط صنایع داخلی تولید می شود و عملا میزان واردات صفر شده و اقدامات امنیتی در مرزها برای ورود کالاهای دخانی انجام شده است.
وی می افزاید: از طرفی به شرکتهایی که صاحب مارک های بین المللی هستند و واردات سیگار انجام می دادند، مجاب شدند که داخل کشور تولید کنند و از آنها تعهدی گرفته شده که اگر محصول قاچاق از آن مارک کشف شود، شرکت ها باید 33 برابر ارزش کالا را به صورت جریمه پرداخت کنند؛ زیرا این موضوع به اثبات رسیده که یکی از عوامل اصلی ایجاد قاچاق، خود صنایع دخانی هستند.
ولی زاده ادامه می دهد: بر اساس گزارش های غیر رسمی می توان گفت که حتی بخشی از سیگار به خارج از کشور قاچاق می شود. یعنی در حال حاضر با توجه به بالا رفتن قیمت ارز، قاچاق معکوس سیگار در کشور شکل گرفته است. اگر قبلا قیمت هر پاکت سیگار پر مصرف نیم دلار بود، الان به 0.2 دلار رسیده و می توان گفت قیمت سیگار در ایران بسیار پایین است.

* قاچاقچیان سیگار، سازمان یافته هستند
رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات درباره شیوه قاچاق سیگار می گوید: وقتی 20 میلیارد نخ سیگار به کشور قاچاق می شد، شاید حدود 70 تریلی این میزان سیگار را به کشور وارد می کردند. عوامل قاچاق سیگار سازمان یافته هستند و حتی سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که عوامل قاچاق سیگار با شبکه های قاچاق اسلحه و انسان نیز در ارتباط هستند.
وی ادامه می دهد: به طور مثال برخی مارک های معروف سیگار در کشور اجازه تولید داخل و حتی واردات ندارند، اما در کشور وجود دارند و به فروش می رسند.
محمد رضا مسجدی، دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات نیز  گفته بود: قاچاق سیگار در تمام جهان به صورت هدایت شده انجام می‌شود و به علت سود فراوانی که دارد ‏در تمام کشورهای دنیا اتفاق می‌افتد. هر قدر تولید داخلی سیگار و نظارت و اعمال مقررات بیشتر باشد، نمی‌توان جلوی قاچاق را ‏گرفت.‏

* آمار سیگارهای قاچاق واقعی نیست
ولی زاده درباره آمار سیگارهای قاچاق می گوید: بحث اصلی این است که هیچ مطالعه علمی در زمینه میزان قاچاق و مصرف برندهای سیگار در کشور وجود ندارد. آمارهای وزارت صنعت در این زمینه برآوردی است. یعنی می گویند که میزان مشخصی تولید و واردات وجود دارد و از طرفی میزان قاچاق نیز برآورد می شود. ادعا می شود 60 میلیارد نخ مصرف داخلی سیگار است و از این میزان حدود 50 میلیارد تولید داخل است. در نتیجه هیچ عدد و رقم مشخصی در زمینه سیگارهای قاچاق وجود ندارد. ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در این زمینه وارد شد و با مرکز آمار ایران مطالعه ای را آغاز کردند تا بررسی هایی در این زمینه انجام شود.
وی ادامه می دهد: در این مطالعه از خود فرد پرسیده می شود که چه نوع و مارک سیگار مصرف می کند و پاکت سیگار توسط پرسشگر مشاهده می شود. این سوال ها از خانوار پرسیده می شود تا آمارهای دقیقی در دست باشد.

* رهگیری محصولات دخانی
رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات درباره رهگیری محصولات دخانی در کشور می گوید: این طرح در وزارت صنعت با همکاری وزارت بهداشت در حال بررسی است که بر اساس کد رهگیری ثبت شده روی بسته سیگار، بتوان از لحظه تولید و واردات تا مصرف، محموله دخانی را کنترل کرد. در این طرح اگر محموله دخانی از مسیر مشخص شده خارج شود، می توان به راحتی آن را کنترل کرد و با عواملی که تخلف کردند، برخورد کرد.
ولی زاده ادامه می دهد: مجوز محل های فروش دخانیات نیز یکی دیگر از شیوه های کنترل است. در حال حاضر 38 هزار واحد صنفی در کشور این پروانه را دریافت کردند.

* ظرفیت 12 هزار میلیارد تومانی مالیات سیگار
ولی زاده درباره مالیات سیگار می گوید: وزارت بهداشت با مطالعاتی که انجام داده است مشخص کرده که ظرفیت درآمدی مالیات سیگار در کشور ما سالانه 12 هزار میلیارد تومان در سال است که از این ظرفیت درآمدی به علت قاچاق چشم پوشی می شود. بهانه هایی که صنایع دخانی بین المللی به کمک ارتباطات خود ایجاد می کنند و می گویند که اگر مالیات بیشتر شود، قاچاق افزایش پیدا می کند، این ظرفیت درآمدی کسب نمی شود. در حالی که دولت می تواند بخشی از این درآمد را در بحث های اطلاع رسانی و درمان هزینه کند تا شیوع مصرف دخانیات در کشور کاهش یابد.
محمد رضا مسجدی، دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات نیز پیش از این گفته بود: در شرایط اقتصادی فعلی روزانه 20 میلیارد تومان در کشور برای مصرف سیگار هزینه می شود ‏و حداقل 2 تا سه برابر این مبلغ را دولت برای درمان بیماری‌ها هزینه می‌کند.‏

* سیگار مشمول تحریم آمریکا نشد
حسین علی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس  درباره میزان قاچاق سیگار به کشور می گوید: هیچکس اطلاع دقیقی از میزان قاچاق سیگار به کشور ندارد. به خصوص طی سال های اخیر که به اصطلاح با قاچاق مبارزه می شود، آمارها در این رابطه زیرزمینی شده است.
شهریاری درباره پولشویی به وسیله قاچاق سیگار ادامه می دهد: هر نوع قاچاقی مصداق پولشویی است. افرادی که قاچاق می کنند به این علت که بعد پاسخ ندهند پول ها را از کجا آوردند، منابع مالی خود را به انواع و اقسام روش ها مدیریت می کنند.
این نماینده مجلس به موضوع تحریم نشدن سیگار توسط آمریکا در دوران تحریم نیز اشاره می کند و می گوید: در شرایط تحریم، حتی واردات قانونی سیگار نیز تحریم نیست.
حیدر علی عابدی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز درباره میزان قاچاق سیگار  می گوید: با توجه به اینکه قیمت دلار بالا رفته، قاچاق سیگار به داخل کشور برای قاچاقچی های سیگار خیلی به صرفه نیست.
عابدی درباره پولشویی به وسیله قاچاق سیگار بیان می کند: میزان آن دسته از دخانیاتی که قانونی وارد کشور می شود مشخص است. آنچه خارج از چرخه قانونی وارد کشور می شود، در خارج از ایران بسته بندی می شود. هر جا عنوان قاچاق مطرح شود، مصداق پولشویی است، زیرا باید به هر حال پولی رد و بدل شود. اگر فردی بخواهد مواد دخانی قاچاق از کشوری دیگر وارد کند، نمی تواند پول را در تریلی بگذارد و برود و باید این پول را به دلار تبدیل کند. این پول از طریق شبکه های غیررسمی به دلار تبدیل می شود. در نتیجه هر جایی که صحبت از قاچاق مطرح می شود، زمینه پولشویی نیز مطرح است. این موضوع فقط مربوط به دخانیات نیست و می توان گفت که کلمه قاچاق مترادف با نوعی از پولشویی است.

 

منبع: ایرنا