به گزارش ایران اکونومیست؛ با برجام منابع بسیار زیاد مالی در اختیار ایران قرار می‌گیرد که از نظر ترامپ این منبع مالی باعث گسترش تنش و از میان رفتن صلح و امنیت خاورمیانه خواهد شد!
توافق برجام که از آن به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین توافقات تاریخ ایران در خصوص برقراری روابط حسنه با جهان و کمک به دستیابی به صلح و برقراری امنیت در جامعه بین‌الملل علی‌الخصوص منطقه پرتنش خاورمیانه، یاد می‌شود، اکنون پس از خروج آمریکا از این توافق و تنها حضور سران اتحادیه اروپا در برجام وارد چالش جدیدی شده است.
دونالد ترامپ، ریاست جمهوری آمریکا استدلالی که در خصوص خارج کردن کشورش از این توافق می‌آورد، متذکر به این نکته می‌شود که این توافق "بدترین توافق تاریخ آمریکا است و باعث شرمساری این کشور و مایه تأسف است." وی همچنین معتقد است با این توافق منابع بسیار زیاد مالی در اختیار ایران قرار می‌گیرد که از نظر وی به‌عنوان بزرگ‌ترین حامی تروریسم در منطقه، یعنی ایران، این منبع مالی باعث گسترش تنش و از میان رفتن صلح و امنیت خاورمیانه خواهد شد.
اکنون این توافق به‌صورت یک‌جانبه از سوی آمریکا، لغو شده و سران اروپایی و ایران در این توافق مانده و نسبت به این توافق و گسترش مبادلات خوش‌بین هستند. اما نقل‌قول‌ها و شواهد بیانگر واقعیتی خلاف خوش‌بینی، حداقل به لحاظ مقامات ایرانی است.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران گفته است آنچه اروپایی‌ها از زمان خروج آمریکا از برجام انجام داده‌اند، بیشتر اعلام موضع بوده و اروپایی‌ها هنوز برای هزینه کردن آماده نشده‌اند.
اگر مقاومت اروپا در برابر آمریکا شکسته شود هیچ بعید به نظر نمی‌رسد که اتحادیه اروپا وارد بازی مشترک‌المنافعی با آمریکا علیه ایران شود.
دکتر ظریف گفته است هرچند اروپایی‌ها "حرکت رو به جلو داشته‌اند، اما اعتقاد ما این است که آن‌ها هنوز برای هزینه کردن آماده نشده‌اند."
پس از خروج آمریکا، مقامات اروپایی این عمل ترامپ را عملی یک‌طرفه و غیرمنطقی می‌دانند و خواستار حفظ برجام و همچنین ادامه همکاری‌ها و گسترش روابط با ایران شده‌اند.
تضمین فروش نفت ایران و تضمین تجارت بانک‌های اروپایی با این کشور ازجمله شرط‌های مطرح‌شده بود.
قوانین بازدارنده اتحادیه اروپا!
اتحادیه اروپا گفته است از قوانین بازدارنده برای حمایت از ادامه تجارت با ایران استفاده خواهد کرد. اما شمار زیادی از شرکت‌های اروپایی به دلیل نگرانی از تحریم‌های آمریکا بازار ایران را ترک کرده‌اند.
در آن‌سوی این مسئله، خود آمریکایی‌ها قرار دارند. باوجود خروج ترامپ از این توافق مقامات ارشد آمریکایی معتقد به فاز جدید مذاکرات آن‌هم به‌صورت مستقیم هستند تا توافقی منصفانه به دست بیاید.
جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، دعوت به مذاکره ریاست جمهوری دو کشور کرده و این عمل را برای بهبود روابط لازم می‌داند. خود دونالد ترامپ نیز در حساب توییتری‌اش، مذاکره با رهبران و سران ایران را توصیه کرده است.
با توجه به موضع‌گیری‌های اتحادیه اروپا اکنون جمهوری اسلامی امیدوار به ادامه برجام توسط اروپاییان است اما سؤال اصلی و مسئله جدی این است که آیا اروپا توان حفظ این توافق را خواهد داشت؟ و آیا اروپا در حفظ این توافق، با آمریکا وارد بازی با منافع مشترک گشته است؟
در مورد پاسخ این سؤالات تحلیل‌های متفاوتی وجود دارد. اما می‌توان گفت که تلاش اروپا برای حفظ برجام و روابط حسنه با ایران، رفته‌رفته با چالش مواجه خواهد شد. این اولین بار است که پس از جنگ سرد، اتحادیه اروپا در مقابل ایالات‌متحده آمریکا درواقع به این نحو می‌ایستد و خواهان گزینش راه سوم به‌عنوان راه خود می‌شود. اما باید دید که با افزایش فشار آمریکا بر اتحادیه اروپا همچنان دوام خواهد آورد؟
به‌هرحال نوعی وابستگی به آمریکا در اروپا نیز دیده می‌شود. به‌طور مثال اگر اروپا بیش از این از راه آمریکا منحرف شود و در تقابل با این کشور قرار بگیرد، تصویب یک طرح تحریم بیمه‌ای و یا بانکی با توجه به سیستم خاص بانکی و بیمه‌ای اروپا می‌تواند کل اتحادیه اروپا را دچار چالش جدی درزمینهٔ اقتصادی، تجارت بین‌الملل و... کند.
در صورت مقاومت طولانی مدت اروپاییان و گسترش روابط میان اتحادیه اروپا و ایران، باعث باز شدن دریچه‌های جدید در روابط اقتصادی و تجارت جهانی و همچنین روابط سیاسی و دیپلماتیک بین ایران و اروپا و همچنین در بلندمدت میان خاورمیانه و اتحادیه اروپا خواهد شد.
به لحاظ بررسی تحلیلی در این برهه زمانی، اروپا در ثبات استراتژیک بین‌المللی خود قرار ندارد و این ایستادگی در برابر آمریکا، با علم به اینکه پس از شروع دوران ریاست جمهوری ترامپ،وی کشورش را به یک ثبات می‌شود گفت بی‌سابقه رسانده است، برای اروپا شکننده خواهد شد.
در پاسخ به این سؤال که آیا بازی مشترکی میان اروپا و آمریکا بر سر منافعشان در ایران صورت گرفته است، می‌توان گفت این مسئله دو جنبه دارد و گذر زمان آن را مشخص خواهد کرد.
در حالت کلی باید دید توان مقاومت اتحادیه اروپا در مقابله با آمریکا در مسئله برجام تا چه حد است. همان‌طور که گفته شد، با توجه به عدم ثبات استراتژیک اروپا در برهه زمانی کنونی، احتمال شکنندگی سریع اروپا پیش‌بینی می‌شود.
اگر مقاومت اروپا در برابر آمریکا شکسته شود هیچ بعید به نظر نمی‌رسد که اتحادیه اروپا وارد بازی مشترک‌المنافعی با آمریکا علیه ایران شود. اما می‌توان به مسالمت‌آمیز بودن و صلح طلبانه بودن آن امیدوار بود بدین معنی که با موضع‌گیری‌هایی که تاکنون از اتحادیه اروپا دیده‌شده است، احتمال برگشتن کامل از این موضع‌گیری‌ها بعید است.
درواقع پس از شکست مقاومت اروپایی در برابر ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا نرمشی صلح‌طلبانه‌ای به سمت آمریکا خواهند داشت. به‌بیان‌دیگر خود را واسطه‌ای میان ایران و آمریکا، با نظر به منافع بیشتر خود که طبیعتاً از سوی آمریکا با سهولت تأمین می‌شود، قرار خواهند داد. اما در صورت مقاومت طولانی مدت اروپاییان و گسترش روابط میان اتحادیه اروپا و ایران، باعث باز شدن دریچه‌های جدید در روابط اقتصادی و تجارت جهانی و همچنین روابط سیاسی و دیپلماتیک بین ایران و اروپا و همچنین در بلندمدت میان خاورمیانه و اتحادیه اروپا خواهد شد.
به گفته فدریکا موگرینی، برجام می‌تواند حافظ صلح و امنیت در منطقه اروپا و خود خاورمیانه باشد. درواقع با این گسترش روابط، امنیت منطقه اروپا و خاورمیانه به‌صورت دوجانبه حفظ و روابط اقتصادی افزایش خواهد یافت.
