یارانه های میلیاردی که در جیب قاچاقچیان سوخت سرازیر می شود

به گزارش ایران اکونومیست؛  کشف بیش از هفت میلیون لیتر مواد سوختی قاچاق، توقیف بیش از 170 دستگاه کامیون سوخت کش با بارنامه جعلی در سیستان و بلوچستان و سرازیر شدن هزاران کارت سوخت مهاجر به این استان از ابتدای سالجاری آماری است که در آخرین نشست کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز سیستان و بلوچستان اعلام شد.
این آمار موید افزایش سرسام آور قاچاق سرمایه های ملی به خارج از کشور است به طوری که به گفته دبیر ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز سیستان و بلوچستان قاچاق فرآورده های نفتی در 6 ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل 42 درصد رشد داشته است.
به گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری سیستان و بلوچستان قاچاق روزانه سه تا پنج هزار لیتر سوخت از مرزهای این استان سبب شده است تا بعد از سرازیر شدن کارت های سوخت مهاجر به سیستان و بلوچستان اکنون نوبت به هجوم خودروهای وانت بار برای انتقال سوخت قاچاق به این استان برسد به طوری که این موضوع سبب ازدحام و شلوغی در صف های تعویض پلاک خودرو شده است.
این ماجرا از ابتدای سالجاری تا کنون یکی از مهمترین معضلات مسئولان در سیستان و بلوچستان است که با وجود چاره اندیشی و اقدامات مقطعی و بلند مدت انگیزه فزاینده به قاچاق سوخت کاهش نمی یابد و این موضوع هم مردم و هم مسئولان را کلافه کرده است و در این میان تلاش چند روزه  برای گفت و گو با برخی مسئولان بی نتیجه مانده است.
اگر چه به گفته مسئولان استان نوسانات نرخ ارز میل به قاچاق در دیگر استان های مرزی کشور را هم افزایش داده اما این در حالی است که در دیگر شهرهای کشور خبری از طولانی شدن صف های بنزین و گازوئیل نیست.
نفت گاز یا همان گازوئیل از جمله اقلامی است که در سالهای گذشته نیز در مرزهای جنوب شرق کشور به پاکستان قاچاق می شد اما امسال با بالا رفتن نرخ ارز و کاهش ارزش پول ایران برای اولین بار تمایل به قاچاق بنزین در مرزهای سیستان و بلوچستان ایجاد شد که در نتیجه شاهد طولانی شدن صف های بنزین و افزایش قابل توجه تقاضا در جایگاه های سوخت هستیم.
اختلاف قیمت خرید و فروش بنزین نیز به اندازه خود جالب و حیرت انگیز است به طوری که در شهرهای این استان هر لیتر بنزین تا چهار هزار تومان توسط دلالان و قاچاقچیان خریداری می شود.
علاوه بر بنزین، این شرایط زمینه قاچاق نفت سفید و گازوییل را نیز افزایش داده به طوری که سهمیه 200 لیتری که با قیمت 35 هزار تومان در اختیار خانوارهای سیستان و بلوچستانی قرار می گیرد در بازار سیاه تا 700 هزار تومان از مردم خریداری شده و با چندین برابر این قیمت در مرزها معامله می شود.
در کنار هدر رفتن سرمایه های ملی، کلافگی و سرگردانی مردم در تامین سوخت از دیگر مشکلاتی است که از چند ماه گذشته در شهرهای سیستان و بلوچستان شاهد آن هستیم. از طرفی به دلیل وضعیت نامناسب اشتغال، حمل سوخت قاچاق در مناطق مرزی این استان به یکی از راه های اصلی امرار معاش بسیاری از مردم تبدیل شده است و در این میان مافیا و سرشاخه های اصلی قاچاق از نیاز اقتصادی این مردم سواستفاده می کنند.

** خلوت شدن صف های بنزین فقط برای چند روز است
یکی از شهروندان زاهدانی  اظهار داشت: از ابتدای تابستان تاکنون صف های دریافت بنزین طولانی و شلوغ شده به طوری که گاهی این صف ها به خیابان های مجاور جایگاه های سوخت می رسید.
حسین ملاشاهی ادامه داد: در طول این مدت گاهی پمپ های بنزین خلوت می شد اما بعد از گذشت چند روز مجددا این وضعیت به حالت قبل بازمی گشت.
وی ادامه داد: هر گاه حضور نیروی انتظامی در جایگاه های سوخت افزایش می یابد این معضل برطرف شده اما بعد از پایان نظارت ها دوباره صف های طولانی ایجاد می شود.
این شهروند تصریح کرد: وقتی دلیل خلوتی چند روزه و شلوغی مجدد صف های بنزین را از جایگاه داران و یا بنزین فروشان آزاد جویا می شویم بسته و باز شدن مرز را علت اصلی این موضوع می دانند. به گفته آنان گاهی کشور پاکستان اقدام به بستن مرزهایش می کند که توقف خرید و فروش سوخت در مرز موجب خلوتی صف های بنزین در شهرهای استان می شود چرا که دلالان در این مدت از مردم بنزین نمی خرند.
وی خاطر نشان کرد: برای مردم استان جای سئوال است که وقتی دولت به مناسبت های خاص مانند اعیاد و یا مراسم مذهبی به راحتی می تواند با بستن چند روزه مرز از فعالیت قاچاقچیان جلوگیری کند، چرا در دیگر ایام سال این اتفاق نمی افتد؟
محمود شه بخش یکی دیگر از شهروندان استان گفت: نیاز کشور همسایه به موادسوختی و قیمت بالای آن در مرز همواره مردم را به سمت قاچاق سوخت سوق می دهد و در واقع چه بخواهیم چه نخواهیم سوخت از کشور قاچاق می شود اما اینکه چرا دولت راهکار و تدابیر مناسبی برای اینکار نمی اندیشد خیلی عجیب است.
وی افزود: کشور افغانستان از هر کالای وارداتی فرقی نمی کند قاچاق یا قانونی؛ عوارض دریافت می کند و اتباع افغان نیز خود را موظف می دانند که عوارض را پرداخت و سوخت یا کالاهای دیگر را به داخل کشورشان انتقال دهند که از این راه درآمد زیادی نصیب دولت می شود.
این شهروند سیستانی ادامه داد: روزانه میلیونها و حتی میلیاردها تومان سوخت و سایر کالاها قاچاق می شود اگر دولت اجازه دهد همین کالاها از کانال مشخصی بدون محدودیت عبور کنند هم عوارض نصیب دولت شده و هم مردم مرزنشین مشغول بکار می شوند.
شه بخش گفت: هم اینک تمامی این پولها به جیب مافیای سوخت و قاچاقچیان عمده سرازیر می شود و بسیار از مردم تحت عنوان بدوکی برای آنان مزدوری و کارگری می کنند.

**مردم از ناچاری بنزین آزاد خریداری می کنند
یکی از شهروندان ساکن در شهر خاش  اظهار داشت: با توجه به مشکلات ارزی در کشور و سود بالای ناشی از فروش سوخت در مرزها بازار فروش سوخت در شهرستان مرزی خاش داغ شده است.
محمد جمشیدزهی ادامه داد: گاهی قیمت یک گالن 20 لیتری بنزین بین 60 تا 100 هزار تومان در گردش می شود و مردم عادی به دلیل طولانی بودن صف ها مجبور به خرید سوخت لیتری هزار تومان با چند برابر قیمت واقعی به صورت آزاد هستند.
وی افزود: در ماههای اخیر مقابل جایگاههای سوخت داخل شهر خاش و همچنین مسیرهای بین راهی صف های بسیار طولانی و چند کیلومتری تشکیل می شد که وقت مردم تلف و هزینه های فراوانی از این بابت به شهروندان تحمیل شده است.
اما رئیس اداره صنعت و معدن و تجارت شهرستان خاش که مدعی است هم اینک مشکلی در تامین سوخت این شهرستان وجود ندارد،  اظهار داشت: در روزها و ماههای اخیر مردم و مسئولان لحظات پر التهابی را سپری کردند.
مهدی اسماعیلی افزود: در نشست های مختلف برای انجام بازرسی های مستمر تصمیم گیری و با همکاری فرمانداری، نیروهای نظامی، امنیتی و انتظامی، شرکت نفت، اداره صنعت، معدن و تجارت، تعزیرات حکومتی و حوزه قضایی تدابیر ارزشمندی برای مقابله با معضل صف های طولانی بنزین اندیشیده شد.
وی خاطر نشان کرد: همچنین روزانه حدود 400 هزار لیتر سوخت در جایگاههای سوختی خاش توزیع می شود که در تامین و ذخیره سازی این مواد سوختی در این شهرستان مشکلی وجود ندارد.

** چرا جوانان در مناطق مرزی جان خود را به خطر می اندازند؟
یکی از شهروندان سراوانی نیز  اظهار داشت: سراوان یکی از شهرهایی است که بالاترین آمار فارغ التحصیلان دانشگاهی را دارد اما با توجه به نبود زیرساخت‌های اشتغال مانند کارخانه ها و دیگر مشاغل مناسب در بازار بسیاری از جوانان برای تامین معاش زندگی به شغل های کاذب بویژه قاچاق سوخت روی می آورند، بیشتر آنان با خرید یک خودرو اقدام به قاچاق سوخت می کنند.
محسن بلوچ زهی افزود: در صورت فراهم شدن امکانات رفاهی توسط دولت و ایجاد شغل در منطقه که افراد بتوانند مخارج خود را تامین کنند هیچگاه جوانان منطقه جان خود را برای قاچاق سوخت به خطر نمی اندازند.
وی ادامه داد: تردد خودروهای سوخت کش در شهرستان سراوان با سرعت بالا و استفاده رانندگان از مواد دودزا برای فرار از دست ماموران انتظامی همواره سبب بروز حوادث جاده ای زیادی می شود.
این شهروند افزود: با توجه به اینکه بسیاری از مدارس سراوان در مسیر این سوخت کش ها قرار دارد جان بسیاری از دانش آموزان در خطر است که این موضوع می طلبد تا چاره ای در این زمینه اندیشیده شود.

** ایجاد وقفه هفت ماهه در اجرای طرح کدینگ کارت های سوخت
یکی دیگر از شهروندان سراوانی  اظهار داشت: باز شدن بازارچه های مرزی به صورت رسمی و داد و ستد مردم منطقه به صورت قانونی باعث کاهش قاچاق سوخت در مناطق مرزی می شود.
مسعود حسین بر دلیل افزایش قاچاق سوخت در منطقه را نرخ بالای بیکاری، رشد فزاینده فقر و افزایش تورم و قیمت ها دانست.
به ادعای این شهروند سراوانی انسداد مرزهای رسمی و انحصار آن توسط نهادها و اقشار خاصی از جامعه باعث نارسایی های موجود شده است.
عیسی محمدی یکی دیگر از شهروندان سراوانی با ابراز گلایه از عدم صحیح اجرای طرح کدینگ کارت های سوخت در این شهرستان گفت: از حدود یکسال پیش خودروی شخصی ام را خریداری کرده و بارها برای کدینگ کارت سوخت آن اقدام کرده ام اما متاسفانه تاکنون کارت سوخت کدینگ نشده است.
این شهروند ادامه داد: جایگاه داران نیز از دادن کارت جایگاه خودداری می کنند و آن ها را فقط در اختیار قشری خاص و همچنین سوخت کشان قرار می دهند.
وی با بیان اینکه در جایگاه های سوخت روزانه فقط ده لیتر بنزین به ما می دهند، ادامه داد: برای گرفتن همین میزان بنزین هم باید ساعتها منتظر باشیم و روزمان را درصف بنزین سپری کنیم.

** طی 130 کیلومتر راه برای دریافت 10 لیتر بنزین
یکی از شهروندان گُشت سراوان نیز  گفت: از آنجایی که در شهر گشت جایگاه سوخت وجود ندارد بارها برای کدینگ کارت سوخت خود به سراوان رفته ام اما تاکنون کارت سوخت خودروی بنده کدینگ نشده و هر روز باید حدود 130 کیلومتر راه رفت و برگشت در مسیر گشت- سراوان را برای سوخت گیری طی کنم.
رستم شاکرزهی ادامه داد: این در حالی است که جایگاه داران 10 لیتر بیشتر در اختیارمان قرار نمی دهند و این میزان سوخت در همین مسیر استفاده می شود.
وی گفت: انتظار داریم مسئولان هرچه سریعتر برای کدینگ کارت های سوخت اقدام کنند و مردم را ازسرگردانی نجات بدهند.
فرماندار شهرستان سراوان نیز درباره این مشکل  اظهار داشت: افزایش تردد خودروهای قاچاق سوخت که از سایر شهرستان ها به سراوان وارد می شوند مشکلاتی را برای شهروندان ایجاد کرده است.
درویش نارویی افزود: قاچاق سوخت از مشاغل کاذب و سود آور است که باعث شده حتی جوانان تحصیل کرده به این سمت رو آورند و موجب شده تا تبعات سنگینی در جامعه به همراه داشته باشد.
وی ادامه داد:‌ اجرای طرح کدینگ در سراوان طرح موفقی بود که توانست نسبت به دیگر شهرهای استان از صفهای طویل در جایگاه های سوخت جلوگیری کند اما از ابتدای سال 97 تاکنون خودروهای سراوان کدینگ نشده اند که این موضوع موجب نارضایتی شهروندان شده است.
فرماندار سراوان تصریح کرد: انتظار می رود با همکاری و انجام تعهدات شرکت پخش فرآورده های نفتی هرچه سریعتر این مشکل حل شود و رفاه شهروندان را به همراه داشته باشد.

** کلافگی مسافران در صف های طولانی بنزین در چابهار
شماری از شهروندان چابهاری نیز  از وجود صف های طولانی در مقابل جایگاههای سوخت انتقاد کردند.
احمد جدگال در این باره گفت: متاسفانه در شهر چابهار فقط 2 پمپ بنزین وجود دارد که هیچگاه پاسخگوی هزاران خودروی موجود در این شهر نیست.
وی افزود: برای چند لیتر بنزین باید بیش از 2 تا سه ساعت در صف ها منتظر ماند یا اینکه هر گالن 20 لیتری را در بازار آزاد بین 60 تا 70 هزار تومان خرید.
محمد رضا اکبری یکی از مسافران نیز اظهار داشت: فکر نمی کردم در شهر توریستی چابهار با این همه نام و آوازه برای سوختگیری باید چند ساعت وقت صرف کرد و با این اتلاف وقت نتوان از جاذبه های دیدنی آن بازدید کرد.

**ضعف نظارت کاملا مشهود است
معاون هماهنگی امور عمرانی فرمانداری چابهار نیز از کمبود جایگاهها و مواد سوختی به ویژه بنزین در شهر گردشگری و تجاری چابهار انتقاد کرد و خواستار پاسخگویی مسئولان شرکت نفت شد.
عادل عفتی افزود: جای تاسف است که مردم و به ویژه گردشگران ساعت ها در صف های تحویل سوخت وقتشان هدر رود و یا مجبور شوند با چند برابر قیمت بنزین تهیه کنند.
وی گفت: در بازدید از جایگاههای سوخت ضعف نظارت کاملا مشهود است و جایگاههای موجود سطح شهرستان و مناطق بخش مرکزی، پلان و دشتیاری نیز بصورت شبانه روزی سوخت توزیع نمی کنند.
معاون فرماندار چابهار معیوب بودن تلمبه ها و نازل های بنزین، فعال نبودن تمامی نازل های سوخت و نبود کارت آزاد سوخت در جایگاهها را مشکل بزرگ سوخت در چابهار عنوان کرد و گفت: در طول چند سال اخیر کسی به فکر حل این مشکلات نبوده است.

** 2 جایگاه سوخت برای 160 هزار نفر
رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار نیز در این باره  اظهار داشت: شهرستان ساحلی چابهار با جذابیت های توریستی، تجاری و اقتصادی و جمعیت حدود 160 هزار نفری فقط 2 جایگاه سوخت دارد و در چند ماه اخیر شاهد صف های چند کیلومتری بنزین هستیم.
معین الدین سعیدی از رسانه های مختلف به ویژه صداوسیما، نشریات، خبرگزاری ها و فعالان شبکه های اجتماعی انتقاد و تصریح کرد: چرا صفهای کیلومتری سوخت در چابهار به صورت خبر و گزارش تصویری منتشر نمی شود و همیشه مشکلات این منطقه محروم از کشور سانسور می شود.
وی ادامه داد: جای تعجب است که جایگاه های سوخت مرکز شهرستان چابهار مناسب با جمعیت و موقعیت استراتژیک آن پیش بینی نشده است و تاکنون هیچ اراده ای هم برای حل مشکل سوخت و افزایش جایگاهها وجود نداشته و ندارد.
رئیس شورای اسلامی چابهار افزود: مسئولان چگونه مدیریت می کنند که یک شهر توریستی با جمعیت بالا، تردد خودروهای مسافری و حضور سالانه 300 تا 400 هزار گردشگر فقط 2 جایگاه سوخت داشته باشد.
وی ساخت و راه اندازی حداقل چهار جایگاه جدید سوخت در شهر چابهار را خواستار شد و خاطرنشان کرد: نباید وقت گردشگران در صف های کیلومتری بنزین تلف شود.
رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار ادامه داد: در نقاط روستایی و نوار ساحلی نیز به شدت با کمبود تعداد جایگاه سوخت مواجه هستیم و حداقل 10 تا 12 جایگاه جدید سوخت باید احداث شود تا مردم بیش از این نگران سوختگیری نباشند و چندین ساعت انتظار برای سوختگیری اعصاب و روان آنها را بهم نریزد.
سعیدی با بیان اینکه برخی از خدمات نظیر آبرسانی، برق رسانی، احداث جاده و تلفن اینترنت نیاز به اعتبارات دولتی دارد، خاطرنشان کرد: احداث جایگاه سوخت با سرمایه گذاری بخش خصوصی در کوتاه ترین زمان انجام می شود و نیاز است در زمینه صدور مجوز برای احداث حداقل 12 تا 15 جایگاه جدید سوخت در سطح مناطق شهری و روستایی چابهار تسریع شود.
وی گفت: چابهار از نظر همه امکانات موجود برای رفاه حال مردم در تمام ارگان های دولتی وخصوصی از محروم ترین مناطق کشور است و سالها طول می کشد تا نظیر سایر مناطق کشور توسعه پیدا کند.
خبرنگاران  به منظور دریافت پاسخ در خصوص مشکلات کمبود سوخت و وجود صف های کیلومتری بنزین بارها با روابط عمومی و مدیران شرکت های پخش فرآورده های نفتی منطقه زاهدان و چابهار تماس گرفتند اما موفق به انجام مصاحبه نشدند.