رقابت سه بازار بانک،‌ بورس و مسکن برای جذب دلارهای خانگی

به گزارش ایران اکونومیست؛ همانطور که پیش بینی می شد، ریزش نرخ دلار در بازار آزاد از هفته گذشته شروع شد. پس از افزایش غیر منطقی قیمت ارز بسیاری از کارشناسان اقتصادی شکست قیمت ها را تا قبل از سیزدهم آبان ماه که موعد اعمال تحریم های یکجانبه امریکا است، پیش بینی کردند. مسوولان هم نسبت به خرید عجولانه دلار از بازار آزاد به مردم هشدار دادند. حالا با نزولی شدن روند قیمت ارز در بازار شاهد ایجاد صف فروش دلارهای خانگی هستیم.
در ماه های گذشته شاهد ان بودیم که با ایجاد عدم قطعیت در بازار پس از خروج ترامپ از برجام و کاهش ارزش پول ملی کشورمان، گردش نقدینگی هزار و 600 هزار میلیارد تومانی چه جهش قیمت هایی را در بازارهای مختلف از جمله مسکن، طلا، ارز، خودرو ،‌ سکه و .. ایجاد کرد به طوری که باعث شد نرخ تورم شهریورماه به 6.5 درصد برسد، نرخی که در تاریخ اقتصاد ایران کم سابقه بوده است.
با ریزش قیمت ارز و فروش دلارهای خانگی باز هم یک نقدینگی سرگردان قابل توجهی در بازار موج خواهد زد. حال اینکه سه بازار سنتی و نوین مسکن، بانک و بورس مستعد جذب این نقدینگی های جدید در بازار هستند. به طور قطع ورود نقدینگی به بازار مسکن به نفع مردم نیست چراکه باعث افزایش قیمت خانه های کم متراژ می شود. از آنجایی که دلارهای خانگی در حال فروش هستند، فروشندگان خرد دلار نقدینگی های محدود خود را وارد بازار مسکن می کنند تا کالای بادوام خریداری کنند که ارزش پولشان در گذر زمان حفظ شود.
اما از آنجایی که مسکن طی یک سال گذشته حداکثر افزایش قیمت را داشته به طوری که در تهران تا بیش از 60 درصد رشد نرخ را تجربه کرده محل خوبی برای سرمایه گذاری نیست و پیش بینی ها هم حاکی از آن است که در سال آینده این بازار دوباره وارد دوره رکود می شود. در این شرایط دولت قصد دارد تا افزایش نرخ سود بانکی،‌ بخشی از این نقدینگی ها را وارد سیستم بانکی کند تا با افزایش سپرده ها توان ارایه تسهیلات افزایش یاید.
در این میان بخشی از نقدینگی ها هم به سمت بازار سرمایه هدایت می شود. اما از آنجایی که بورس مانند سایر بازارها مردمی نیست، انتظار می رود که سهم این بازار از دیگر رقبا در جذب نقدینگی کمتر باشد البته نباید فراموش کرد که در هیاهوی بازار ارز در اوایل تیرماه رکورد تاریخی 50 ساله رشد شاخص در بازار سرمایه شکست و این میزان رشد شاخص نشان داد که بورس آمادگی جذب نقدینگی ها را دارد.

** بورس پتانسیل جذب نقدینگی ها را دارد
«علی اسلامی بیدگلی» دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری  درباره احتمال ورود نقدینگی به بازار سرمایه با ایجاد صف فروش دلار و اقدامات دولت برای هدایت نقدینگی ها به سمت بازارهای نوین گفت: وظیفه فعالان بازار سرمایه و مسئولان تشویق مردم برای هدایت پس اندازهایشان به سمت بازار سرمایه به جای بازارهای واسطه گرانه ارز و طلا است.
وی تاکید کرد: اگر بازار سرمایه مردمی شود، مردم پس اندازهایشان را صرف خرید کالاهای مصرفی نخواهند کرد که آنها هم به کالای سرمایه ای تبدیل شوند. از این رو دولت در چند روز اخیر اقداماتی را در راستای تثبیت نرخ ارز در بازار انجام داد اگر این روند ادامه داشته باشد نرخ ارز در بازار برای بازه زمانی بلند مدت می تواند کنترل شود.
اسلامی بیدگلی با بیان اینکه با این پیش فرض و با قیمت های حال حاضر ارز، بازار سرمایه پتانسیل رشد را دارد،‌ گفت: در صورتی که دلارهای خانگی به فروش برسد این سرمایه می تواند به سمت بورس هدایت شود.
دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری تاکید کرد: سرمایه گذاران خرد برای سرمایه گذاری در بورس باید نکاتی را توجه کنند که مورد آسیب و دچار ضرر نشوند. اگر سرمایه گذاران با بازار مسکن آشنا نیستند نباید به صورت مستقیم در بازار سرمایه گذاری کنند.
وی افزود: حجم بازار سرمایه نسبت به حجم اقتصادمان بسیار کوچک تر از سایر کشورهای بانک پایه است اما از سوی دیگر هیچ کشوری حتی با داشتن فعال ترین بورس هم این حجم از سرمایه گذار حقیقی که به صورت مستقیم در بورس سرمایه گذاری کند را ندارد.
اسلامی بیدگلی با بیان اینکه سرمایه گذاری مستقیم در بورس باعث شده که در چند سال گذشته مردم عادی نتوانند از مزایای بازار سرمایه منتفع شوند،‌گفت: مردم عادی با توجه به اینکه قدرت کارشناسی کمتری نسبت به تحلیل گران حرفه ای دارند، معمولا از سرمایه گذاری در بورس متضرر می شوند. بنابراین سازمان بورس و اوراق بهادار در بازار سرمایه به عنوان نماینده دولت باید فرهنگ سازی های لازم را انجام دهد و مردم را نسبت به سرمایه گذاری در ابزارهای واسطه ای مانند صندوق های سرمایه گذاری آگاه کند چرا که هم بازده مطلوبی را برای سرمایه گذار ایجاد می کنند و هم ریسک کمتر و نقدشوندگی بالاتری دارند.
وی ادامه داد: اقدام دیگری که دولت باید انجام دهد و تا حدودی هم در چند ماه گذشته قانون گذاران نسبت به آن اقدام کرده اند این است که فرایندهای سرمایه گذاری در بورس را تسهیل و برخی از مقررات زاید را حذف کنند. در این راستا در چند ماه گذشته،‌ شورای هماهنگی قوا، نرخ مالیات نقل و انتقالات سهام را کاهش دادند که این کمک قابل توجهی به رونق بازار سرمایه کرد. معتقدم اگر مشوق های مالیاتی بیشتری را فراهم کنند می تواند در جذب نقدینگی ها موثر باشد.
دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری درباره رقابت بانک با بورس برای جذب نقدینگی ها گفت: ایران کشور بانک محور محسوب می شود و حجم قابل توجهی از پس اندازهای مردم درگیر بازار بانکی و پولی است بنابراین همواره بازار پول یک رقیب بسیار جدی برای بازار سرمایه بوده است.
وی ادامه داد: به نظر می رسد با توجه به درآمدهای انتظاری شرکت ها، شرکت هایی که از افزایش بهای ارز درآمد قابل توجهی به دست می آورند،‌ سود آنها به میزان قابل توجهی از نرخ سود بانکی بیشتر خواهد بنابراین برای این شرکت ها شاید خطری احساس نشود.
اسلامی بیدگلی گفت: اما به هر حال افزایش نرخ بهره بانکی منجر به کاهش حجم جریان نقدی ورودی به بازارسرمایه خواهد شد. کما اینکه شاهد بودیم حتی از زمان ثبات نرخ بهره با توجه به افزایش نرخ بازده تا سر رسید اوراق بدهی منتشر شده توسط دولت با نرخ هایی بالای 30 درصدهم انگیزه خریداران سهام بسیار کاهش یافت سرمایه گذاری در اوراق بدهی جایگزین بازار سرمایه شد.

** چرا بورس برای مردم جذاب نیست ؟
در حال حاضر برای بیش از 10 میلیون نفر در بازار سرمایه کد معاملاتی وجود دارد اما این رقم هنوز در مقایسه با سایر کشورها ناچیز است. البته ابهاماتی هم در ثبت این کدهای معاملاتی وجود دارد و عده ای بر این باور هستند که افراد حاضر در بورس کمتر از این اعداد است.
یکی از دلایلی که مردم عادی کمتر تمایل به سرمایه گذاری در بازار سرمایه را دارند زیان های گذشته ناشی از آشنا نبودن با اصول این بازار است. همواره در التهابات بازار سرمایه شاهد این هستیم که سهام داران خرد که همان مردم عام هستند که تخصصی در اقتصاد ندارند، زیان می بینند. بخشی از این زیان به موضوع نبود آموزش های فراگیر درباره بازار سرمایه است بنابراین مردمی که بورس را نمی شناسند، ترجیح می دهند سرمایه خود را وارد بازاری مانند طلا و مسکن کنند و ریسک رکود این بازار را هم می پذیرند.
اما دلیل دیگر، اعتماد نداشتن مردم به این بازار است چراکه اطلاعات این بازار به طور شفاف در اختیار شهروندان قرار نمی گیرد و رانت اطلاعاتی مجال این را به سهامداران خرد نمی دهد که از مزایای بازار سرمایه منتفع شوند. بنابراین هر چند که دولت اصرار بر توسعه بازار سرمایه را دارد اما هنوز هم بورس حیات خلوتی برای عده ای از سهامداران حقوقی محسوب می شود.