آیا نفت 100 دلاری در راه است؟

به گزارش ایران اکونومیست؛ تا آنجا که برخی تولیدکنندگان نیم‌نگاهی به بازار آسیایی ایران دارند و بعضی دیگر برای سهم قاره‌سبز برنامه‌ریزی می‌کنند.

یک ماه دیگر قرار است آمریکا تحریم‌هایی را به‌صورت یک‌جانبه بر ایران تحمیل کند که مهم‌ترین بخش آن، بحث صادرات و فروش نفت است. همین امر سبب شده تا قیمت‌ها در بازارهای جهانی طلای سیاه افزایشی شده و رکورد قیمتی را از نوامبر 2014 بشکند.
با این حال، کارشناسان انرژی همچنان با دیده تردید به این بازار می‌نگرند. برخی از آن‌ها عقیده دارند قیمت‌ها کشش بالا رفتن از کانال 80 دلاری را ندارند و در کوتاه‌مدت نمی‌توان انتظار داشت که نفت سه رقمی شود. از سوی دیگر، بعضی از صاحب‌نظران به‌شرط حفظ وضعیت عرضه در بازار، می‌گویند 100 دلاری شدن نفت چندان هم دست‌نیافتنی نیست.

البته علاوه بر شرایط عرضه، تقاضا و رفتار مشتریان نفت ایران نیز اهمیت ویژه‌ای در این بازار دارد. به‌طور مثال، اگرچه چین تا پیش از این اعلام کرده بود تحریم‌های آمریکا در واردات نفت از ایران بی‌اثر خواهد بود، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که سینوپک واردات نفت از ایران را کاهش داده که این امر بر عدم توازن بیشتر بازار دامن می‌زند.
با وجود این، برخی دیگر از مشتریان نفت ایران رفتاری متفاوت را در پیش گرفته‌اند. ژاپن که در تحریم‌های گذشته واردات نفت از ایران را به‌شدت کاهش داده بود در شرایط فعلی و در آستانه تحریم، برای پنجمین ماه متوالی واردات طلای سیاه ایرانی را افزایش داده است که می‌تواند سیگنال مثبتی برای اقتصاد ایران باشد، زیرا هدف آمریکا مبنی‌بر به صفر رساندن صادرات نفت ایران را ناکام خواهد گذاشت.
اما از آنجا که بازار نفت بیش از آنکه وابسته به متغیرهای اقتصادی باشد، از کنش‌های سیاسی تبعیت می‌کند، نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی از وضعیت بازار در ماه‌های آینده و همچنین قیمت نفت ارائه کرد.

**نفت سه رقمی نمی‌شود
با این حال، مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس ارشد حوزه انرژی  با بیان اینکه افزایش قیمت خیلی شدید نخواهد بود، گفت: قیمت نفت به 100 دلار نمی‌رسد و رشد فعلی قیمت‌ها کاملاً مقدماتی است و بعد از آبان و شروع تحریم‌ها و آرام شدن التهابات بازار، شرایط کنترل‌شده خواهد بود.
وی افزود: به نظر نمی‌رسد قیمت‌ها از 85 دلار بالا برود و در کوتاه‌مدت به 90 دلار برسد.
بهروزی‌فر با شاره به این‌که در تجربه تحریم‌های گذشته نیز 1.5 میلیون بشکه از صادرات نفت ایران از بازار خارج شد، ادامه داد: اکنون روسیه بالاترین سطح تولید خود را از زمان فروپاشی شوروی دارد. از سوی دیگر، اگرچه مشکلاتی در برخی کشورهای نفتی مانند ونزوئلا وجود دارد، اما دور از ذهن می‌دانم با توجه به حجم ذخیره‌سازی استراتژیک و تجاری در کشورهایی مانند چین، بازار نفت دچار بحران شود.
وی تأکید کرد: در حال حاضر نیز مقداری از صادرات نفت ایران از بازار خارج شده و حتی اگر صادرات ایران بخواهد به یک میلیون بشکه در روز برسد، تقریباً 700 هزار بشکه نفت خام دیگر از بازار خارج خواهد شد. از همین رو، بعید است این کاهش تأثیر چندانی بر قیمت‌ها داشته باشد.
این کارشناس مسائل نفتی به صفر رساندن صادرات نفت ایران توسط آمریکا را غیرممکن دانست و گفت: با این حال صادرات نفت ایران به‌دنبال تحریم‌های آمریکا، کاهش پیدا می‌کند، اما از آنجا که خروج بخشی از صادرات نفت ایران به‌صورت تدریجی صورت گرفته، نمی‌تواند قیمت‌ها را با جهش مواجه کند.

**رقابت رقبا بر سر بازار نفت ایران
وی با اشاره به رقبای ایران در بازار نفت افزود: عراق به‌عنوان یکی از رقبا که افزایش تولید نفت را در دستور کار خود دارد، در سال‌های اخیر روند افزایش تولید را حفظ کرده است. البته برنامه تولید این کشور در ابتدا بسیار بلندپروازانه بود، اما در نهایت برنامه تولید را بر روی 6 تا 7 میلیون بشکه بستند.
بهروزی‌فر ادامه داد: از سوی دیگر، روسیه نیز افزایش تولید داشته و عملاً اطلاعاتی که داریم این است که روسیه بازار ایران در اروپا را تصاحب کرده و عمده کاهش صادرات ایران به اروپا توسط روسیه جبران شده است.
وی گفت: اگرچه عربستان می‌تواند افزایش تولید تا 2 میلیون بشکه را داشته باشد، اما این افزایش تولید در کوتاه‌مدت قابل تحقق است و نهایتاً تا 6 ماه می‌تواند آن را ادامه دهد، اما مسئله این است که کنترل 6 ماهه بازار نفت و حفظ تعادل بازار در غیاب ایران ضربات مهلکی بر اقتصاد کشور وارد می‌کند.

**نفت ایران قابل‌جایگزینی نیست
محسن قمصری، مدیر سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران،  نیز در این مورد با اشاره به اینکه عربستان تنوع نفت خام بالایی دارد، گفت: با این حال توانایی آن را ندارد تا نفت خامی که می‌تواند جایگزین نفت ایران در بازار باشد را به‌طور مرتب و مداوم تولید کند.
وی ادامه داد: عربستان تا جایی که توان دارد، تولید نفت خود را افزایش داده و با شناختی که از میادین نفت عربستان وجود دارد نمی‌تواند تولید نفت خام متوسط و ترش را به‌طور مداوم افزایش دهد و قطعاً در کوتاه‌مدت به تولید قبل خود باز خواهد گشت.
وی ادامه داد: روسیه و عربستان نمی‌توانند جایگزین نفت ایران شوند. دلیل این امر آن است که نفت ایران نوع خاصی از نفت خام متوسط و ترش است که قابلیت جایگزینی کامل آن در بازار توسط رقبا نیست، زیرا نفت خام‌هایی که در بازار به‌عنوان نفت خام‌های مازاد عرضه وجود دارد، عمدتاً نفت خام‌های سبک هستند که با نفت ایران تفاوت دارند. بنابراین، دنیا این نگرانی را دارد که در صورت حذف کامل ایران از بازار نفت با عدم توازن در بازار در بخش نفت خام‌های متوسط و ترش روبه‌رو شویم.

**تیغ دو لبه نفت گران بر گردن تولیدکنندگان
قمصری این شرایط را برای سفته‌بازان مطلوب دانست و گفت: همین امر زمینه را برای افزایش قیمت فراهم می‌کند، البته این نکته نباید فراموش شود که افزایش قیمت‌ها به‌نوعی تیغ دولبه‌ای است که می‌تواند باعث افزایش تولید شیل اویل شود که فشار روی عرضه نفت را افزایش داده و اجازه افزایش قیمت‌ها را بیش از میزان مشخصی نمی‌دهد.
وی افزود: پیش‌بینی اینکه قیمت نفت تا کجا بالا می‌رود، دقیق نخواهد بود، اما تنش‌هایی که در بازار ایجاد و نگرانی‌هایی که از عدم حضور ایران در بازار وجود دارد تا حدودی توانسته باعث تقویت بازار شده و زمینه را برای فعالیت سفته‌بازان در بازار فراهم کرده است. در این شرایط، رشد قیمت‌ها تا 100 دلار قابل تصور است، البته این به‌شرطی است که عرضه در همین وضعیت باقی بماند.