عوامل موفقیت و ناکامی زنان ورزشکار ایران در جاکارتا

به گزارش ایران اکونومیست؛ پرونده این دوره از بازی‌ها در حالی بسته شد که ایران نسبت به دوره گذشته یک پله در جدول رده‌بندی مدال‌ها سقوط داشت و یک مدال طلا هم کمتر از قبل گرفت. با این حال در تعداد مدال‌ها پیشرفت داشتیم.
این آمارها در حالی با واکنش‌های کارشناسان روبرو شده که برخی اهالی ورزش تاکید می‌کنند؛ «درست است که ورزش ایران در تعداد مدال نسبت به دوره گذشته رشد داشته اما حدود ۱۰۲ ورزشکار بیشتر از دوره گذشته با خود به اندونزی برده است.»
کاروان ورزشی ایران در این دوره با ٣٧٨ ورزشکار راهی جاکارتا شد که 98 نفر آنها زن بودند. یعنی تعداد زنان کمتر از یک چهارم کل کاروان بود.
اما نکته قابل تامل اینکه همین تعداد بانوان ورزشکار توانستند با تلاش خود به همین نسبت، در تعداد مدال های کاروان سهم داشته باشند.
ثمره تلاش زنان ورزشکار ایران در اندونزی، 17 نشان در هفت رشته ورزشی بود، اما برخی زنان ورزشکار در رشته های مختلف تاریخ سازی کردند. مانند تیم کبدی بانوان کشورمان که با برتری برابر هند، هژمونی بلامنازع آسیا و جهان در این رشته را به زیر کشید و نخستین طلای تیمی ایران در ادوار رقابت های قاره کهن را در اختیار گرفت.
یا «زهرا کیانی» که با کسب نقره ارزشمند برای نخستین بار نام خود را در تاریخ تالو زنان ثبت کرد و «تهمینه کربلایی» در اولین حضور پنچاک سیلات با برنز درخشید و در برخی رشته هایی نظیر قایقرانی، کاراته و تکواندو نشان برنزشان به نقره تبدیل شد.
اما حضور زنان محجبه ورزشکار ایران در برخی رشته های دیگر که انتظار کسب مدال از نوع زرین می رفت، محقق نشد. نظیر تیراندازی که «الهه احمدی» با ذخیره سه نقره و یک برنز از ادوار پیشین بازی‌های آسیایی یا «نجمه خدمتی» بانوی تیرانداز طلایی ایران در اینچئون دستشان از کسب مدال بازماند.
در تیروکمان «زهرا نعمتی» نخستین زن در تاریخ ورزش ایران با کسب 2 مدال طلا بازی‌های پارالمپیک 2012 لندن و 2016 ریو و دارنده طلای بازی‌های پارا آسیایی و سرشناس‌ترین نماینده ایران در این رشته که به دلیل برخی ناهماهنگی ها نتوانست شانس خود را برای کسب مدال بیازماید.
در دوچرخه سواری که فدراسیون پیش بینی می کرد «فرانک پرتوآذر» نخستین زن مدال‌آور ایران در رشته دوچرخه‌سواری در جاکارتا خواهد بود، آن هم با پاره شدن زنجیر دوچرخه در حین رقابت به جایگاه چهارمی رضایت داد.
بعد از اتمام این رقابتها مسئولان ورزش در اظهارنظرهایی، به بررسی موفقیت‌ها و ناکامی‌های کاروان و حتی تشکیل ستاد برای آن اشاره کرده‌اند و اینکه بر اساس نتایج این ارزیابی‌ها برای المپیک و بازی‌های آسیایی آتی تصمیم‌‌گیری خواهد شد. شاید این نقطه امیدی باشد که بتوان توسعه ورزش را در آن دید.
حال این پرسش مطرح می شود که چرا با وجود رکورد شکنی زنان ورزشکار ایران در جاکارتا و تاریخ سازی برخی از رشته ها برای نخستین بار، برخی نشان های طلا به نقره و حتی حذف از ادامه رقابت ها منجر شد؟
برای پاسخ به این پرسش «فریبا محمدیان» معاون امور ورزش زنان، «ژاله فرامرزیان» معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت ورزش و جوانان، «طاهره طاهریان» نایب رئیس کمیته ملی المپیک و «مهین فرهادی زاد» رئیس کمیسیون ورزش و زنان کمیته ملی المپیک و نماینده سرپرست کاروان ورزشی اعزامی به بازی های آسیایی جاکارتا نظرات کارشناسی و تحلیلی خود را  بیان کردند که در زیر می آید:

** نبود روانشناس ورزشی مجرب
نماینده سرپرست کاروان ورزشی اعزامی به بازی های آسیایی 2018 در پالمبانگ اندونزی درباره نقاط ضعف زنان ورزشکار ایران در کسب مدال می گوید: ورزشکاران زن ایران در برخی رشته ها از آمادگی روحی و روانی مناسبی به دلیل هیجان بالای رقابت ها برخوردار نبودند که نبود روانشناس مجرب در کنار تیم این خلا را ایجاد کرد.
وی توضیح داد: خیلی از بانوان به فینال می رسیدند اما در لحظه حساس کسب مدال به دلیل استرس و هیجان رنگ مدالشان تغییر می کرد یا از دور رقابت ها حذف می شدند.
رئیس کمیسیون ورزش و زنان کمیته ملی المپیک، ناهماهنگی مسئولان یک فدراسیون و کادر فنی در ارائه نظرات مختلف را از دیگر نقاط ناکامی تیم در کسب مدال عنوان کرد و افزود: باید این هماهنگی ها بیشتر می شد تا کسب کرسی ها در صحنه آسیایی و جهانی از سوی نمایندگان ایران فراهم شود.
وی همچنین میزبانی اندونزی در تغییر نوع رنگ مدال زنان ورزشکار را از دیگر عوامل ناکامی ها دانست و گفت: وقتی مقام رده بالای این کشور در یکی از رقابت ها حاضر می شد داوران به سمت میزبان منعطف می شدند که در اینجا نمایندگان زن ایران متضرر و رنگ مدال آنها تغییر می کرد و در چنین شرایطی اعتراض هم بی نتیجه بود.
فرهادی زاد در عین حال کسب مدال توسط ورزشکاران کشورمان در شرایط آب و هوای شرجی بالای کشور میزبان را ارزشمند توصیف کرد و اظهار داشت: هوشمندی برخی از فدراسیونها در برپایی اردوهای آمادگی در شهر های شرجی ایران باعث شد تا ورزشکاران ما در کسب مدال کمتر با مشکلات روبرو شوند.
وی گفت: بازی های آسیایی فرصتی بود برای ورزشکارانی که کسب مدال در آنها قابل پیش بینی نبود و این اتفاق در سنگ نوردی، پنچاک سیلات و کوراش فراهم شد.
عضو پیشین هیات اجرایی کمیته ملی المپیک کسب 30 درصدی مدال آوری زنان در این دوره از بازی های را جزو نقاط قوت برشمرد.

** منابع مالی مهم اما به تنهایی عامل مدال آوری نیست
معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت ورزش و جوانان در این باره  می گوید: مجموعه عوامل متعددی در عرصه ورزش کشور باعث موفقیت می شود که یکی از آنها منابع مالی است اما به تنهایی هم نمی تواند عامل مدال آوری در عرصه های جهانی و بین المللی باشد.
«ژاله فرامرزیان» نقش منابع مالی را در برگزاری اردوهای تمرینی و تدارکاتی و تقویت شرایط تیم و ورزشکاران مهم دانست اما یادآور شد؛ زیرساخت های ورزشی برای ورزشکاران زن جهت تمرین و فعالیت های ورزشی اندک تر از ورزشکاران مرد است.
وی ادامه می دهد: از طرفی محدودیت های عرفی و سنتی و پوششی زنان هم از جمله عوامل بازدارنده است که به نسبت مردان با محدودیت هایی به دلیل استفاده از فضای تمرینی و سالن های ورزشی روبرو می شوند. در یک نگاه اگر همه عوامل را کنار هم بگذاریم کار زنان ورزشکاران برای مدال آوری سخت تر از مردان است.
معاون وزیر ورزش و جوانان اظهار داشت: ورزشکاران زن ایران در جاکارتا تمام تلاش خود را بکار گرفتند اما در میدان رقابت، برخی در شرایط سخت قرار می گیرند که موفقیت مورد انتظار حاصل نمی شود و عکس آن برخی با قرعه آسان مدال می گیرند.
فرامرزیان که مجموعه عوامل موفقیت هر رویداد در عرصه ورزشی را منابع مالی، مدیریت صحیح منابع مالی، مدیریت درست و حرفه ای، جایگاه رئیس فدراسیون و مدیر مربوط در نظام بین المللی رشته مربوطه می داند، افزود: اگر 50 درصد عامل موفقیت مالی باشد از این تعداد 25 درصد به مدیریت صحیح منابع باز می گردد.
فرامرزیان معتقد است: بین مدیریت منابع و خود منابع رابطه معناداری وجود دارد. منابعی که در اختیار فدراسیون ها قرار می گیرد، با توجه به محدودیت های اقتصادی کشور باید با توزیع عادلانه شرایطی را فراهم کرد تا امکان توفیق برای کسب مدال وجود داشته باشد.
وی اضافه کرد: وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در این دوره با قدرت تمام تلاش کردند تا با تخصیص به موقع منابع مالی، نگرانی در این باره وجود نداشته باشد. اما مسئولان فدراسیون ها و باشگاه ها برای موفقیت ورزشکاران زن در عرصه قهرمانی و حرفه ای باید منابع را به گونه ای مدیریت کنند تا ظهور و بروز توفیق زنان در این بخش بیشتر شود.
معاون وزیر ورزش و جوانان در ادامه، این موفقیت را مستلزم اعمال منابع مالی با رویکرد تبعیض مثبت دانست و گفت: باید علاوه بر 50 درصد سهم بودجه به زنان، راهبردی برای عقب افتادگی در برنامه بلندمدت داشت تا این موضوع جبران شود.

** نابرابری شرایط زنان و نیاز به جذب مربی زن خارجی
نایب رئیس کمیته ملی المپیک حضور 98 ورزشکار زن و همچنین داوران زن ایران در این دوره از بازیها، انتخاب یک بانو به عنوان نماینده سرپرست کاروان در امور بانوان برای اولین بار و رکودشنکی در مدال آوری را نقاط قوت این کاروان دانست و گفت: اگر توجه خاص تری به ایجاد شرایط برابر برای زنان ورزشکار در میدان رقابت، برنامه ریزی ها و اجرای مطالبات، برگزاری اردوهای تدارکاتی و حمایت ها می شد به طور یقین نتایج بهتری رقم می خورد.
«طاهره طاهریان» ادامه داد: شرایط زنان در بخش ورزش قهرمانی چه در داخل و چه در خارج از نظر آمادگی تیم ها در مسابقات تا فضای تمرینی که باید در طول سال یا سالها در اختیار آنها باشد یا حتی اعتبارات و حمایت ها، برابر نیست.
وی وجود «تفاوت بین ورزش قهرمانی زنان و مردان» را متذکر شد و گفت: زنان ورزشکار ایران در جاکارتا در شرایط خاص و نابرابر مدال های ارزشمندی کسب کردند که نقره آنها در بخش تیمی و انفرادی حکم طلا را داشت.
سومین مدیر ورزشی زن پس از انقلاب اسلامی، یکی از ناکامی در عرصه ورزش قهرمانی زنان در جاکارتا را «نداشتن مربی خارجی زن» دانست و در این باره توضیح داد: مربی خارجی زن به دلیل شناخت و تجربه های که در رقابت های مختلف جهانی و آسیایی دارد، نقش مهمی در کسب موفقیت آن تیم ایفا می کند. نظیر تیم کبدی زنان ایران که برای نخستین بار طلا می گیرد.
طاهریان می افزاید: فرصت رشد در بین مربیان زن داخلی ما به نسبت مردان کمتر بود، به نوعی که شرایط کسب تجربه برای مربیان داخلی زن فراهم نیست، اگر هم بود با تلاش خود مربیان زن بوده که دوره مربیگری را در سطح بین المللی کسب کردند هر چند تعداد آنها اندک است.
وی اضافه کرد: چنانچه بخواهیم خاص تر به موفقیت زنان بپردازیم باید از مربیان زن خارجی دوره دیده و مجرب در رشته هایی نظیر والیبال و بسکتبال و دیگر رشته ها استفاده کرد و این نیاز احساس می شود.
استاد رشته تاریخ ورزشی و تربیت بدنی این را هم اضافه کرد که در کنار جذب مربیان زن خارجی عامل دوم حمایت است که باید خاص تر اعمال شود تا شرایط برای موفقیت بیشتر زنان مهیا گردد.
طاهریان گفت: در جاکارتا نزدیک به یک چهارم مدال های کاروان به دست زنان توانمند شکار شد و این شایستگی را دارند تا در بازیهای المپیک 2020 سهمیه بیشتری هم کسب کنند.
عضو هیات رئیسه کمیته ملی المپیک تاکید کرد: باید مطالبات ورزشکاران زن در بعد قهرمانی را جدی گرفت زیرا مطالبات امروز آنها تغییر کرده است. برای افزایش سهم حضور زنان و همزمان با کسب مدال باید از هم اکنون برنامه ریزی خاصی شود تا در چهار سال آینده موفقیت های بیشتری حاصل گردد.
وی افزود: در عین حال زنان ورزشکار در بعد قهرمانی باید از حمایت یکسان فدراسیون ها برخوردار شوند. امروز اعزام هدف نیست بلکه هدف کسب مدال است و ورزش بانوان ایران در بعد قهرمانی نباید اولویت دوم باشد.

** ناداوری های صرف عامل ناکامی ها نیست
معاون امور بانوان وزارت ورزش و جوانان هم  گفت: نتایج زنان ورزشکار ایران در جاکارتا قابل دفاع است و شاید به لحاظ تعداد مدال، 2 طلای اینچئون در جاکارتا به یک نشان زرین کاهش یافت اما طلای تیمی کبدی ارزشمند بود.
«فریبا محمدیان» ادامه داد: در این رویداد برخی رشته ها را با آگاهی اعزام کردیم تا نقطه آغازی برای ارزیابی از رشته های دیگر در رویدادهای آینده باشد.
وی گریزی به مدال آوری زنان در سه کشور برتر این رویداد زد و گفت: چین به عنوان قهرمان این رویداد نیمی از نشان طلا را مدیون زنان است و در ژاپن هم کمتر از 50 درصد، زنان مدال آوری کردند و کره جنوبی هم همین طور. این ها پیام دارد اینکه باید تنوع رشته زنان ما با حفظ حجاب را در این زمینه گسترش دهیم و فدراسیون ها باید در سیاستگذاری خود آنها را حمایت کنند.
معاون وزیر ورزش و جوانان کسب 17 مدال توسط بانوان را موفقیتی بزرگ دانست و افزود: هر چند تعدادی از نقره ها که باید رنگش طلا می شد، اما نمی خواهیم ناداوری یا منابع مالی را صرف عامل ناکامی ها بدانیم. در برخی رشته ها ناکامی وجود داشت و پیش بینی که فدراسیون ها داشتند محقق نشده که از این ها هم نمی گذریم.
محمدیان در پایان گفت: وزارت ورزش و تیم کارشناسی در کارگروه های مختلف به دنبال واکاوی موفقیت ها و ناکامی هاست تا با رفع نقاط ضعف مسیر برای المپیک 2020 هموار شود. در این واکاوی به دنبال تضعیف فدراسیون ها و کادر فنی نیستیم.