بازی‌های عشایری جهان؛ تعامل فرهنگ‌ها در میدان رقابت ورزش

به گزارش ایران اکونومیست؛ بازی های جهانی عشایری که سه دوره آن در کشور قرقیزستان برگزار شده یادگاری از زندگی و فرهنگ گذشته جوامع مختلف است؛ فرهنگی که در شرایط کنونی با عنوان عشایری از آن سخن به میان می آید. کلکسیونی از زندگی اجتماعی، اقتصادی و هم گرایی های سیاسی که تا پیش از ورود به دنیای شهرنشینی در بسیاری از جوامع مختلف بر محور اقتصاد کشاورزی و دامپروری و زندگی کوچ نشینی در جریان بود.
اما با پیشرفت تکنولوژی و فراگیر شدن زندگی ماشینی، بسیاری از حوزه های مختلف زندگی دچار تغییر شد و این تغییر بر شیوه تعامل و نمودهای تعاملی بشر نیز تاثیر گذاشت. تغییری که «افسانه توسلی» جامعه شناس از آن سوق دهنده ورزش از مبارزه برای جنگاوری به مبارزه با صلح یاد کرد.
وی  با اشاره به کارکرد کنونی ورزش در جوامع گفت: جامعه و ورزش 2 عنصر ناگسستنی از هم هستند؛ تغییرات در جامعه و سیر تکامل آن را می توان به خوبی در وررزش نیز مشاهده کرد. اتفاقی که در گذر جامعه از سنتی به مدرن رخ داد، در ورزش نیز تاثیرگذار است؛ به عبارتی ورزش به عنوان بخشی از جامعه هم از تغییرات تاثیر می پذیرد و هم بر آن تاثیر گذار است.
این جامعه شناس با بیان اینکه ورزش همزمان با تغییرات جامعه از جنگ به صلح رسید، تصریح کرد: در ورزش سنتی مدیریت بدن در جهت آمادگی برای جنگ بود این در حالی است که در دنیای کنونی این هدف برای یک رقابت صلح آمیز است. تغییر ماهیت ورزش از دوران گذشته تاکنون همگام با تغییر ماهیت جامعه است.

** نگاه اقتصادی به ورزش مرگ فرهنگ ها است
هر چند که ایده برگزاری بازی های عشایری جهان در یک دهه گذشته از سوی دولت قرقیزستان مطرح و تاکنون سه دوره از این بازی ها برگزار شده اما گلایه ها از ورود اسپانسرها و نگاه اقتصادی به جشنواره ورزشی عشایر موجب شد تا در این دوره از بازی ها گلایه هایی از نگاه اقتصادی به بازی ها وجود داشته باشد. گلایه ای که «غلامرضا جعفری» رییس کاروان ورزشی ایران در بازی های جهانی عشایر، به آن اشاره کرد و گفت: تجربه دو دوره حضورم (جعفری) در این مسابقات نشان از آن دارد که سطح کیفی این دوره از بازی ها تحت شرایط و عوامل مختلف دچار افت شده و در کنار این موضوع نگاه اقتصادی به بازی های عشایری بر جنبه های دیگر آن برتری پیدا کرده است.
جعفری ادامه داد: وقتی فدراسیون های جهانی با یک رویکرد خاص و نگاه اقتصادی به ورزش ورود می کنند بدون شک بسیاری از برنامه ها تحت شعاع قرار می گیرد و این خود موجب مرگ فرهنگ ها است. گسترش این تفکر در جشنواره بازی های بومی و محلی موجب می شود تا در اصالت این بازی ها تحریف هایی به وجود آید و این ناخواسته اصالت و هویت بازی ها را زیر سئوال خواهد.
رییس فدراسیون ورزش روستایی و بازی بومی محلی در پایان با اشاره به ظرفیت های المپیک عشایری جهان گفت: حضور در این بازی ها فرصت مناسبی است که با استفاده از ظرفیت های این تورنمنت، آوردگاه عشایری قرقیزستان را به جایی برای نمایش فرهنگ و اصالت ایرانی تبدیل کنیم و با استفاده از دیپلماسی ورزش گامی بلند در مسیر صلح جهانی برداریم.

** بازی های بومی محلی؛ سواد حرکتی و تعامل سازنده
هر چند که با سبک جدید زندگی و تغییرات برق آسیای جامعه دیگر سخن گفتن از احیای فرهنگ عشایری و بازی ها بومی محلی سخت به نظر می رسد اما دلزدگی از برخی ورزش های وارداتی و ناهمخوانی این رشته ها با فرهنگ ایرانی - اسلامی می تواند فرصت مناسبی برای بازآفرینی و به روز کردن بازی های عشایری ایران باشد. ایده ای که «محمد رسول کلهر» رییس دپارتمان توسعه بازی های بومی و محلی از آن به عنوان راهکاری برای بازگشت جنب و جوش و نشاط اجتماعی به میان تمام نسل های جامعه یاد کرد.
وی در این خصوص  گفت: شیوه انجام بازی ها و اقتصادی بودن برگزاری همایش های بومی و محلی می تواند فرصتی برای درگیر کردن تمامی نسل های جامعه در ورزش و فعالیت های ورزشی باشد زیرا در بازی های بومی و محلی نه تنها محدودیت خاصی برای نسل ها وجود ندارد بلکه در این فعالیت ها، بازی های خاصی برای بانوان، آقایان، روزهای خاص سال، فصل ها و ماه ها در نظر گرفته شده است.
کلهر ادامه داد: در حالی معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پروش طرح سواد حرکتی و احیای آن در مدارس در دستور کار قرار داده که آموختن در بازی بومی و محلی بر اساس سواد حرکتی است و فرد باید در ابتدای ورود خود به این بازی ها از حرکات ساده به سمت مهارت های پیچیده حرکت کند.
رییس دپارتمان توسعه بازی های بومی و محلی تصریح کرد: بازی بومی و محلی که یادگاری از فرهنگ های گذشته است تنها به بحث سلامت و ورزش نمی پردازد بلکه در این بازی ها یادگیری مهارت های اجتماعی شدن و تبعیت از قانون وجود دارد که کودک و نوجوان با حضور در آن ناخواسته این مهارت ها را خواهند آموخت.
بر اساس آنچه گفته شد ایده برگزاری المپیک عشایری جهان می تواند به رسانه ای فراگیر برای معرفی فرهنگ معنوی و نامحسوس یک کشور به سراسر جهان تبدیل شود .
تلاش برای میزبانی این بازی ها از سوی فدراسیون ورزش روستایی و بازی های بومی محلی افزون بر آنکه زمینه را برای معرفی جاذبه های گردشگری کشور فراهم می کند، بلکه می تواند شرایط را برای معرفی بسیاری از ورزش های بومی و ناشناخته ایران به جهانیان مهیا سازد.