به گزارش ایران اکونومیست، علی امیدی در خصوص رژیم حقوقی دریای خزر و سهم ایران از منابع این دریا، اظهار کرد: این موضوع که سهم ایران از دریای خزر 50 درصد است یک برداشت درستی نیست و هیچ زمانی سهم ایران از دریای خزر 50 درصد نبود، چون معمولاً بین طول ساحل و شکل ساحل و سهم یک کشور از دریا ارتباط مستقیم وجود دارد. اگر به دریای خزر نگاه کنید شکل ساحلی ایران به گونه‌ای است که در مقایسه با شوروی سابق و چهار کشور بعد از فروپاشی شوروی سهم ایران از طول ساحل دریا یک‌ششم است.
وی ادامه داد: طول خط ساحلی سراسری دریای خزر 6400 کیلومتر است که 992 کیلومتر آن از آستارا تا دهانه رود اترک به سرزمین ایران مربوط می‌شود و 5408 کیلومتر باقیمانده در خاک روسیه و دیگر کشورها قرار دارد. پس طول ساحل ایران حدود یک‌ششم است.
امیدی افزود: این نامعقول است که طول ساحل یک کشور یک‌ششم باشد، ولی سهم شما از فلات قاره دریا نصف باشد. این سو برداشت از یک واژه‌ای در قرارداد 1940 بین ایران و شوروی ایجاد شد. در آن قرارداد دریای خزر به‌عنوان دریای ایران و شوروی نامیده شد. برداشت برخی حقوقدانان این است که چون اصطلاح دریای ایران و شوروی در این قرارداد به کار رفت منظور این است که سهم ایران 50 درصد است.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان در همین خصوص گفت: این امر با توجه به واقعیت‌های تاریخی و طول ساحلی ایران برداشت اشتباهی است که ایران 50 درصد در دریای خزر سهم دارد. در نتیجه هیچ وقت سهم ایران از دریای خزر 50 درصد نبود و در زمان شوروی بحث تقسیم بستر دریا مطرح نشد. حتی ایران هیچ وقت از دریای خزر نفت و گاز استخراج نکرد. فقط ایران از 10 مایل دریایی دریای خزر شیلات برداشت می‌کرد و اگر این 10 مایل را در نظر بگیریم و طول ساحلی ایران یک ششم باشد یعنی پنجم ششم ساحل متعلق به شوروی بوده است.
امیدی تصریح کرد: در نتیجه هیچ‌گاه این بحث 50 درصد مطرح نبوده است و بیشتر یک سو برداشت از یک اصطلاح است. در بستر فلات قاره‌ای دریا در هیچ قرارداد بین‌المللی بین ایران و شوروی تقسیم بندی انجام نشده بود. بعد از فروپاشی شوروی که بحث رژیم حقوقی دریای خزر مطرح شد و جمهوری آذربایجان و دیگر کشورها اعلام کردند که سهم ایران از دریای خزر 11 درصد است ایران واکنش نشان داد و تعدادی از حقوقدانان گفتند که آذربایجان اشتباه می‌کند و سهم ایران از دریای خزر 50 درصد است.
وی گفت: هم‌اکنون نمی‌توانیم از قراردادها سهم ایران را استخراج کنیم، اما ایران بعد از فروپاشی شوروی مواضع مشترکی با روسیه داشت و می‌گفت دریای خزر دریایی مشاع است و باید بهره‌برداری مشترکی از منابع دریایی داشته باشند و از نفت و گاز همه باید به صورت مشترک بهره‌برداری کنند. ابتدا موضع ایران این بود، اما بعدها موضع روسیه تغییر کرد و گفت باید بستر دریا بر اساس طول ساحل کشورها تقسیم شود.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، گفت: وقتی ایران تغییر موضع روسیه را دید اعلام کرد که بستر دریا برای پنج کشور 20 درصد باشد. این کشورها اعتراض کردند که طول ساحل یکسان نیست، اما ایران گفت که سهمش از بستر دریا 20 درصد است. تا کنون ایران از مواضع خود عقب نشینی نکرده است و از طریق نیروی دریایی و نظامی از این 20 درصد حراست می‌کند.
امیدی خاطرنشان کرد: ایران معتقد است که در روابط بین‌الملل عدالت با روابط شخصی فرق دارد و با توجه به طول ساحل ایران که مقعر است اگر اصل عدالت و قراردادهای موجود را در نظر بگیریم سهم ایران 20 درصد است و در این کنوانسیون حقی از ایران ضایع نشد چراکه در این کنوانسیون راجع به خط مبدأ و تقسیم بستر دریا بحثی نشده است.
