خودنمایی پدیده ای به نام 'فرا فوتبال' بر روی سکوها

به گزارش ایران اکونومیست؛ فارغ از جریان بازی، عده ای نشسته بر سکوی ورزشگاه ها، مانع تمرکز تماشاگران و بازیکنان بر روی بازی می شوند و آنان خواسته یا ناخواسته در حال خلق پدیده ای به نام فرافوتبالی هستند.
این عده به اصالت فوتبال کاری ندارند، به نظر آنها هر اتفاقی که در زمین بازی می افتد به خود بازی مربوط است و جنبه های انگیزشی آنها بر روی سکوها، مربوط به مسائل خارج از چارچوب ورزش و ورزشگاه هاست.
این عده در فضای مجازی هر کامنت و پست را که دوست دارند، منتشر می کنند و حتی به ستاره های بزرگ فوتبال جهان نیز رحم نمی کنند.
آنها در شب بازی ایران و پرتغال تا می توانستند به «کریستیانو رونالدو» ستاره نامدار پرتغال و رئال مادرید دشنام و ناسزا گفتند و داور بازی ایران و اسپانیا را که گل ایران را آفساید اعلام کرده بود، بی نصیب از دشنام نگذاشتند.
آنها در فضای مجازی برای قهرمانان خود، معیار و شاخصه هایی دارند که هیچ پهلوان و قهرمانی نمی تواند کمتر از یک ماهه پیش آنان دوام بیاورد.
آنها «وندالیسم» فضای مجازی هستند که زیر هر عکسی که دلشان بخواهد و هر چه دوست دارند، می نویسند بی آنکه کسی آنها را مورد سوال قرار دهد.
هیچ کس یادش نرفته است که 'زمانی برای ورزشکاران آنقدر احترام قائل بودند که هر کس قهرمانان ورزشی را می دید، دوست داشت او را قلمدوش کند'.
حالا اما ورزشکاری که برای ادامه حیات ورزشی خود از یک تیم به یک تیم دیگر منتقل می شود، حتی اگر اسطوره باشگاه نیز باشد در فضای مجازی مورد ' تفقد دشنامی' واندال های فضای مجازی قرار می گیرد.
این در حالی است که انتقال یک بازیکن از یک باشگاه به باشگاهی دیگر امری متداول است که در راستای ترانسفر شدن نخبگان ورزشی در جهان انجام می شود.
در دوران پهلوان پروری در ورزش، بروز و ظهور پدیده های ورزشی برای تعدادی از تماشاگران آنقدر اهمیت داشت، که حتی عده ای از کار و زندگی خود می زدند تا بتوانند نوچه های خیابانی پهلوانان باشند.
اما گاهی بد اخلاقی تعدادی از تماشاگران که هیچ سنخیتی با ورزش ندارند، چنان بر روحیه ورزشکاران و تماشاگران واقعی تاثیر گذار است که نمی توان به راحتی ترمیم کرد.
وندالیسم فضای مجازی، کارشناس همه امور است، از دریای خزر گرفته تا سکه و ارز و در نهایت ورزش، که دم دست ترین سوژه برای گلایه از همه کمی ها و کاستی هاست.
این دم دست بودن سوژه های ورزشی در فوتبال که ریشه دارتر از سایر ورزشهاست از این رو گاهی وندالیسم مجازی برای تبدیل تخریب گری مجازی به تخریب گری واقعی راهی جز ورزشگاه را نمی شناسد.
وندالیسم( vandalism) به معنای تخریب گر، از سوی جوانان و نوجوانانی سرمی زند که گاهی آن را از روی احساسات یا تفریح و خنده و شوخی پدید می آورند و گاهی نیز به صورت هدفمند انجام می شود که در این صورت تبدیل به هولیگانیسم خواهد شد.
شاید وندالیسم ورزشی زمانی در اعتراض به ناداوری در ورزش یا حرکات ضد ورزشی تیم رقیب صورت می گرفت، اما این روزها حتی آن را برای بازیکنان تیم مورد علاقه خود نیز به کار می برند.
در کنار وندالیسم فضای مجازی، پدیده «هولیگانیسم» در عالم واقعیت برای ورزش رخ می دهد، که نتیجه آن چیزی فراتر از ورزش پاک و رقابتی است.
هولیگانیسم یا خشونت گرایی در ورزش فرایند کم کاری در حوزه های اجتماعی و فرهنگی ورزش است، چرا که اگر تیم ها به ورزشکاران ارتباط درست با سکوها را یاد بدهند، هولیگان ها نیز خود به خود از جمع تماشاگران حذف می شوند.
کارشناسان معتقدند که هولیگانیسم، رفتارهای ناهنجار و تخریب گرانه ای است که در زمان برگزاری مسابقات ورزشی بروز و ظهور می کند و در دل خود نزاع و درگیری، توهین و فحاشی را به همراه دارد و در نهایت به وندالیسم ورزشی ختم خواهد شد.
گاهی در ایران هولیگان ها را به 'تماشاگر نما' می شناسند که این تعریف درست نیست زیرا تماشاگرنما بخشی از خود تماشاگرانند که رفتاری متفاوت تر از سایر تماشاگر دیگر دارند، در حالی که هولیگان ها به اصالت ورزش کاری ندارند و تنها به دنبال اعتراض هستند که بستر ورزش را مناسب تر از جمع های دیگر می دانند.
ممکن است یک 'جیمی جامپ ' به وسط زمین بازی بیاید و در روند بازی اخلال ایجاد کند، اما او ممکن است هولیگان نباشد و تنها یک تماشاگرنما باشد که بر اساس احساسات وسط میدان بازی آمده است.هرچند کارشناسان ورود یک تماشاگر به زمین بازی را نوعی اوباشگری و هولیگان می دانند و آن را اختلال در ورزش عنوان می کنند.
تاریخ ورزش نشان می دهد گاهی این هولیگان ها باعث نابودی تیم ها یا قهرمانان ورزشی شده اند و آرمان های یک قهرمان ورزشی، به دلیل رفتارهای ضد ورزشی هولیگان ها به باد فنا رفته است.
رفتار این هولیگان های وندالیسم حتی موجب حذف تیم ها از رقابت های بین المللی، سلب میزبانی یا محروم شدن همه تماشاگران از یک تا چند مسابقه نیز شده است.

** رسانه ها بت سازی نکنند.
«مهری سعیدیان» جامعه شناس می گوید : ورزش دوستان هولیگانیسم را در جهان با ورزشگاه هسیل می شناسند، که در آن طرفداران یوونتوس با پلیس درگیر شدند و تاریخ تلخی را در دیدار با لیوپورل برای همه در جهان فوتبال رقم زدند.
وی  افزود: سبب شناسی خشونت و پرخاشگری در بین برخی از تماشاگران فوتبال در ورزشگاهها یا هر رشته ای دیگر، نیازمند بررسی دقیق جامعه شناسی و روانشناسی ورزش است و باید این مساله به صورت علمی مورد کنکاش قرار گیرد.
این محقق و پژوهشگر می گوید : در این بین باید متغیرهایی مانند سن تماشاگران، میزان کنترل و نظارت خانواده، پایگاه اجتماعی، سابقه نزاع و دعوا، سابقه تنش و ناکامی در فعالیت های تحصیلی را مورد بررسی قرار داد.
به گفته وی، گاهی نوجوانان و جوانان ورزشکار به صورت دسته جمعی به ورزشگاه می روند که در بین آنان ممکن یک شخص با سابقه نزاع با پرخاشگری وجود داشته باشد، از این رو رفتار آن تماشاگر بر روی دیگر تماشاگرانی که با هم به ورزشگاه رفته اند، تاثیر خواهد گذاشت.
سعیدیان یکی دیگر از علل وقوع هولیگانیسم ورزشی را ناسازگاری انتظارات ورزشی و تأثیرات مستقیم ان بر ارتکاب رفتارهای پرخاشجویانه و خشونت آمیز ورزشی طرفداران عنوان کرد و گفت: رسانه ها نباید از بازیکنان در میدان ورزشی اسطوره بسازند چرا که در این صورت توفیق نیافتن تیم به هواداران نوجوان و جوان آن تیم لطمه روحی و اجتماعی وارد می کند.
به گفته وی، برخی از رسانه ها برای فروش بیشتر اقدام به بزرگ نمایی از یک رویداد ورزشی با بازیکنان می کنند که این اتفاق می تواند تیغ دولبه برای ورزشکار، تماشاگر و پدیده ورزشی باشد.

***نگاه تجاری به ورزش نشود
یک روانشناس نیز می گوید: خشونت در ورزش زمانی بروز و ظهور می کند که مولفه های اجتماعی و فردی با هم در یک مجموعه همخوانی نداشته باشد.
«فاطمه شمس»  افزود: نگاه تجاری به ورزش می تواند آن را از مولفه های اجتماعی و رواشناختی خود دور کند و وقتی ورزش به یک کالا تبدیل می شود بر روی رفتار مشتریان که اینجا منظور همان مخاطبان و تماشاگران است، اثرگذار خواهد بود.
به گفته وی، خشونت و پرخاشگری به رفتاری اطلاق می شود که هدف آن ضربه زدن به خود یا دیگری است و در صورت پرخاشگری تماشاگران در طول یک مسابقه ورزشی، خشونت در آنها شکل گرفته است.
شمس یادآور شد: ترس از ناکامی، تمایل به ایجاد ترس و وحشت در دیگران و تمایل به تحمیل افکار خود به دیگران و خواسته خود به دیگری، سه عامل اصلی در بروز خشونت در بین تماشاگر ورزشی است.
وی پرخاشگری روی سکوی ورزشگاه را متضمن کاربرد تعمدی و هجومی قدرت یک گروه علیه دیگر تماشاگران دانست و گفت: در این شرایط باید تماشاگران هوچی گر، دارای شخصیت انفجاری و هولیگان را به ورزشگاه راه نداد یا برای آنها جایگاه ویژه و شناسنامه داری تعیین کرد.

** چه باید کرد؟
یک دانش آموخته مدیریت ورزش می گوید: بهترین راهکار برای مقابله با وندالیسم و هولیگانیسم ورزشی الکترونیکی کردن بلیت های مسابقات و شماره دار کردن بلیت هاست.
«احمد اسدی»  افزود: در سال 2011 همکاران «پرادیساتاپورن» در خصوص امنیت بخشیدن بیشتر به رویدادهای ورزشی نوعی بلیت دیجیتالی هوشمند اختراع و معرفی کردند، که می تواند در کنار بلیت های سنتی و معمولی مورد استفاده قرار گیرد و اطلاعات بیشتری را در جهت اهداف امنیتی ذخیره و در اختیار سازمان دهندگان رویداد قرار دهد.
به گفته وی، در المپیک 2008 چین کارشناسان میزبان از فناوری امواج رادیویی موجود در بلیت ها برای تأمین امنیت استفاده کردند که تصویر و نام صاحب بلیت در آن ثبت شده بود و این بلیت ها به نوعی کارت های هوشمندی بودند که موقعیت جغرافیای تماشاگر در ورزشگاه و حتی صندلی آن را نیز به صورت آنلاین مورد بررسی قرار می داد.
 تولید خشونت بر روی سکوها ورزشگاه می تواند میزبانی را از باشگاه ها یا تیم ها و استانها در مسابقات بین المللی سلب کند که این به نفع ورزش نخواهد بود.