راهکارهای کنترل بازار ارز در الجزایر

به گزارش ایران اکونومیست؛ بر اساس آمارهای رسمی الجزایر حدود 95 درصد صادرات الجزایر را نفت و گاز تشکیل می دهد و در نتیجه می توان گفت که این فرآورده ها مهم ترین منبع ارز آوری برای این کشور است.
وزارت دارایی الجزایر اخیرا اعلام کرد: درآمدهای نفتی در سال 2014 میلادی 60.3 میلیارد دلار بود که این رقم با توجه به کاهش شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی در سال 2016 به 27.1میلیارد دلار کاهش یافت . «محمد لوکال» رئیس بانک مرکزی الجزایر نیز زمستان گذشته گفت که درآمدهای ارزی ناشی از فروش نفت و گاز این کشور در سال 2017 به رقم 31.6 میلیارد دلار رسید و با این حال هنوز با درآمدهای سال 2014 فاصله زیادی دارد.
الجزایر پس از سال 2014 و کاهش شدید قیمت نفت و به تبع آن کاهش درآمدهای ارزی این کشور بسیاری از طرح های هزینه بر را متوقف کرد و در عین حال تلاش کرد با در پیش گرفتن سیاست هایی تا حد توان از خروج ارز از کشور جلوگیری کند. این کشور به دلیل مشکلات اقتصادی مقادیری زیادی از ذخایر ارزی خود را از دست داد و به همین دلیل مقامات الجزایر در پی آن هستند تا با تدابیری خاص مانع کاهش بیشتر ذخایر ارزی کشور شوند. ذخایر ارزی الجزایر در پایان سال 2013 میلادی 194.9 میلیارد دلار بود و با توجه به اینکه این رقم در پایان سال 2017میلادی به 97.3 میلیارد دلار کاهش یافت، این کشور در سه سال 97.6 میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را از دست داد.

** سیاست های الجزایر برای کنترل بازار ارز
مقام های الجزایری در چارچوب تلاش برای حفظ ذخایر ارزی خود، در سال 2017 واردات خودرو را متوقف کردند و این در حالی است که بازار خودرو این کشور کاملا به خارج وابسته است و جز چند شرکت خودروسازی که اقدام به مونتاژ خودرو می کنند، بیشتر نیاز بازار الجزایر در این بخش از خارج وارد می شود . این سیاست با اینکه باعث کاهش خروج ارز می شود، اما در عین حال منجر به افزایش 20 تا 30 درصدی قیمت خودروها در الجزایر شده است.
یکی دیگر از اقدامات الجزایر برای صرفه جویی، اختصاص ارز به قیمت دولتی به برخی کالاهای اساسی و ممنوعیت واردات 851 قلم کالا از ابتدای سال جاری میلادی است. این کشور از آغاز سال جاری میلادی با ارائه لیستی اعلام کرد که در جهت حمایت از تولید داخلی، واردات این کالاها ممنوع است که البته ابتدا سر و صدای زیادی به راه افتاد .
این اقدام دولت تاثیر زیادی در جلوگیری از واردات و در نتیجه خروج ارز داشت . بر اساس اعلام گمرک این کشور، کسری تجاری الجزایر در دو ماه نخست سال جاری میلادی به 97 میلیون دلار رسید، در حالی که در مدت مشابه سال گذشته، این رقم 2.33 میلیارد دلار بود.
کارشناسان علت اصلی کاهش کسری تجاری در الجزایر را افزایش درآمدهای ناشی از صادرات نفت و گاز می دانند و از سوی دیگر ممنوعیت واردات بسیاری از کالاها نیز در این امر نقش داشته است.

** کنترل ورود و خروج ارز در الجزایر
یکی دیگر از اقدامات دولت الجزایر برای جلوگیری از کاهش ذخایر ارزی این کشور، وضع قوانینی برای کنترل ورود و خروج آن است. بر اساس قوانین گمرک الجزایر اگر فردی هنگام ورود به این کشور یا خروج بیش از یک هزار یورو داشته باشد، باید آن را به گمرک اعلام کند و اگر کسی مبالغ بالایی هنگام ورود به کشور همراه داشته باشد، پس از ثبت آن در گمرک و دریافت یک رسید، پس از خروج از کشور می تواند آن را همراه خود ببرد . جدا از این شهروندان الجزایری با ارایه مدارک لازم مبنی بر داشتن حساب سپرده ارزی در بانک الجزایر می توانند تا حداکثر هفت هزار و 500 یورو یا معادل آن با خود از کشور خارج کنند، اما مبالغ بالاتر از این قاچاق محسوب می شود و جریمه های سنگینی دارد.
بر اساس قوانین گمرکی الجزایر، اگر کسی هنگام ورود به این کشور یا خروج از آن مبالغی بالاتر از یک هزار یورو همراه داشته باشد و آن را به گمرک اعلام نکند، در صورت کشف آن، وی به دو تا هفت سال زندان، جریمه نقدی معادل دو برابر ارز و ضبط ارز همراه محکوم می شود.
رسانه های الجزایری در هفته های گذشته خبری مبنی بر تشدید کنترل بر پروازهای به مقصد ترکیه، قطر و امارات خبر داده و نوشتند که بیشتر ارزهایی که به صورت قاچاق از الجزایر خارج می شود، به مقصد این سه کشور است، هرچند مقام های رسمی این خبر را تایید یا تکذیب نکردند.

** ارز مسافرتی در الجزایر
بر اساس قوانین الجزایر، کسانی که قصد مسافرت داشته باشند، می توانند در سال 120 یورو به نرخ رسمی از بانک دریافت کنند . مسافران این مبلغ را بسیار کم می دانند و خواستار افزایش آن هستند، اما مقام های دولتی با این درخواست ها مخالفت کرده و حتی زمزمه هایی مبنی بر قطع ارز مسافرتی نیز وجود دارد و در نتیجه مسافران برای خرید ارز روانه بازار غیر رسمی می شوند که قیمت آن به مراتب بالاتر است.

** اختلاف قیمت ارز در بازارهای رسمی و غیررسمی
در الجزایر صرافی وجود ندارد و بانک ها به صورت رسمی اقدام به خرید و فروش ارز می کنند و همین امر باعث شده، بازار سیاه در کنار بازار رسمی رونق زیادی داشته باشد و اقشار مختلف در کنار شغل خود اقدام به خرید و فروش آن کنند.
قیمت ارز به ویژه دو ارز پرطرفدار یعنی دلار آمریکا و یورو در بازارهای رسمی با بازارهای غیر رسمی تفاوت زیادی دارد و این باعث می شود مردم برای فروش ارز خود بیشتر به سمت بازارهای غیر رسمی بروند، هر چند داد و ستد در این بازارها ممنوع است، اما در هر گوشه و کنار و همچنین در بسیار از مغازه های خواربار فروشی برخی اقدام به خرید و فروش ارز می کنند و البته سود زیادی هم برای آن ها دارد.
اکنون نرخ رسمی خرید هر دلار در بانک های الجزایر 116.27 دینار و نرخ فروش آن 123.37 دینار (واحد پول الجزایر) است و در مورد یورو نیز نرخ رسمی خرید آن 135.10 و نرخ فروش آن 143.39 دینار است و این در حالی است که نرخ خرید دلار در بازار سیاه یا آزاد 179 تا 180 دینار و نرخ خرید یورو بین 210 تا 212 دینار است و البته تفاوت قیمت خرید و فروش در بازار غیر رسمی در حد دو تا سه دینار است، در حالی که تفاوت قیمت خرید و فروش در بازار رسمی بین هفت تا هشت دینار است.

** کاهش ارزش پول الجزایر در مقایسه با دلار و یورو
روزنامه «البلاد» الجزایر چند روز پیش نوشت: دینار الجزایر در چهار سال گذشته بیش از 47 درصد ارزش خود را مقابل دلار و یورو از دست داد. البته طی یک سال گذشته نیز ارزش دینار در این کشور کاهش قابل توجهی داشت به گونه ای که قیمت هر یورو در بازار آزاد در خرداد سال 1396 برابر با 188 دینار بود، اما این رقم در خرداد سال جاری به بین 212 تا 214 دینار رسید .
هر چند که گفته می شود یکی از دلایل کاهش ارزش دینار، بحران اقتصادی در الجزایر به دلیل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی از سال 2014 است، اما کارشناسان اقتصادی می گویند که مجموعه عواملی دست به دست هم داده و باعث کاهش ارزش دینار الجزایری شده است.
روزنامه البلاد علت کاهش ارزش دینار را چاپ پول و افزایش نقدینگی، کاهش ذخایر ارزی الجزایر، افزایش ارزش دلار آمریکا و یورو در بازارهای جهانی ، وابستگی الجزایر به درآمدهای نفتی و متنوع نبودن اقتصاد این کشور دانست.
مقهای دولتی می گویند که التهاب در بازار ارز، جنبه روانی دارد و برخی با شایعه افکنی و ملتهب کردن این بازار، در پی کسب سود بیشتر هستند. روزنامه «الحیات» چاپ لندن چند ماه پیش در گزارشی در این خصوص نوشت: یکی از دلایل بالا رفتن قیمت یورو و دلار در الجزایر، شاید همین نگرانی مردم باشد که اعتقاد دارند با چاپ پول ، تورم افزایش می یابد و در نتیجه ارزش دینار کم می شود و به همین دلیل سعی می کنند، دینارهای خود را به یورو یا دلار تبدیل کنند تا در صورت کاهش ارزش دینار، متضرر نشده باشند.
«احمد اویحیی» نخست وزیر الجزایر چند هفته پیش با محکوم کردن شایعه پراکنی در بازار ارز غیر رسمی گفت: برخی با شایعه پراکنی، بازار را ملتهب می کنند و این باعث شده ، قیمت ارز به سرعت بالا رود .
در حالی مردم نگران از دست دادن ارزش پول خود را دارند که بر اساس اعلام مرکز آمار الجزایر، نرخ تورم سالانه در ماه های گذشته کمتر از 6 درصد بوده است .
به طور کلی باید گفت که نبود صرافی ها در الجزایر و تفاوت قیمت ارز در بازار رسمی و غیر رسمی باعث شده مردم این کشور ترجیح دهند ارز خود را بیشتر در بازار غیر رسمی تبدیل کنند و اینگونه مقادیر زیادی ارز به جای اینکه در بانک ها باشد، در دست مردم است .