مشکلاتی که صنعت کاغذ را مچاله می کند

به گزارش ایران اکونومیست؛ صنعت کاغذ کشور با وجود برنامه دولت برای حمایت از این بخش با تخصیص ارز یارانه ای، آنطور که «ابوالفضل روغنی گلپایگانی» رئیس سندیکای کاغذ و مقوای ایران می گوید، چندان مناسب نیست و «عده ای فرصت طلب و رانت جو وارد بازار شده و عرصه را برای مصرف کنندگان کاغذ تنگ کرده اند».
قیمت کاغذ روزنامه در یک سال اخیر رشد بیش از 2 برابری را تجربه کرده است؛ موضوعی که ظلمی در حق روزنامه نگاران و اهالی مطبوعات تلقی می شود؛ برخی افراد سودجو با فرصت پیش آمده ناشی از تغییر سیاست های ارزی، ارز دولتی برای واردات کاغذ گرفته اند اما خارج از مسیر، در بازار به دنبال توزیع کالاهای خود هستند.
از سوی دیگر، تولیدکنندگان انواع کاغذ نیز از گرانی و کمبود مواد اولیه شکایت دارند؛ گرانی هایی که برخی از آنها از افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی سرچشمه می گیرد که خود یا متاثر از نوسان های ارزی است و یا از افزایش قیمت مواد اولیه داخلی که قیمت جهانی دارند، ناشی می شود.
رئیس سندیکای کاغذ و مقوای ایران معتقد است: «روش توزیع ارز از ابتدا اشتباه بود و همین موضوع فرصت را در اختیار عده ای سودجو قرار داد».
روغنی گلپایگانی  تاکید کرد: نیاز بود تا در روشی هدفمند و تعریف شده و با همکاری سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا یا مجامع تخصصی مربوطه، اهلیت متقاضیان ارز تایید می شد اما امروز می بینیم که مسیر اشتباه طی شده است.
به گفته فعال بازار کاغذ، «دلار 3800 تومانی و 4200 تومانی بدون نظارت مناسب در اختیار عده ای فرصت طلب قرار گرفت و درصد ناچیزی از آن سهم فعالان واقعی صنعت و بازار کاغذ شد».
به بهانه برپایی نخستین نمایشگاه تخصصی بین المللی کاغذ، مقوا و فرآورده های سلولزی که از دهم تا سیزدهم مرداد در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران برپا بود، پای درد و دل فعالان این صنعت نشستیم.

* دشواری ثبت سفارش و تاخیر در ورود مواد اولیه
یک تولیدکننده مواد اولیه صنعت کاغذ  گفت که بالا رفتن نرخ ارز در ماه های گذشته منجر به تعطیلی خط رنگ واحد تولیدی وی شده است.
«امیر هادی اقوام بکائی» که تولیدکننده رنگ، نشاسته اکسید و «تارابان» (نوعی رزین) به عنوان مواداولیه تولید کاغذ است، افزود: تاکنون سه بار برای دریافت 200 هزار دلار ارز ثبت سفارش انجام دادم دادم اما تاکنون هیچ مبلغی دریافت نشده است.
وی یادآور شد: پیش از این برخی مواد شیمیایی را برای اکسید کردن نشاسته از اروپا وارد می کردیم، اما تحولات ارزی سبب شد تا برای تامین مواد اولیه به بازار چین روی بیاوریم.
به گفته این فعال تولیدی، مواد اولیه داخلی و خارجی مورد استفاده در ماه های گذشته بطور متوسط رشد 50 درصدی را تجربه کرده اما بهای محصول تولیدی این شرکت تنها 20 درصد رشد یافته است؛ بنابراین تولیدکنندگان در تلاشند برنامه های خود را مطابق نیاز روز و تقاضای بازار به پیش ببرند.
اقوام بکائی گفت که این شرکت تا یک سال پیش، فقط واردکننده مواد اولیه از سایر کشورها بود، اما پس از آن تصمیم به تولید گرفت و در صورت ثبات قیمت ها و بازگشت آرامش به بازار، توسعه شرکت و راه اندازی خط تولید ماده اولیه مورد نیاز تولید دستمال کاغذی (Wet Strength) و نیز تولید نوعی ماده شیمیایی برای مقاوم سازی کاغذ (CMC) در دستور کار است.
این تولیدکننده گفت: پیش از این، ثبت سفارش به راحتی و بدون انتقال ارز انجام می شد که هرچند دشواری هایی به همراه داشت، اما دستکم جنس به موقع به خط تولید می رسید، اما در شرایط فعلی باید درخواست تخصیص ارز داشته باشیم؛ با رویه کنونی هرگاه ارز تامین شود، می تواند واردات انجام داد در غیر این صورت تولید دچار وقفه می شود.
وی خواستار آن شد تا سیاست های جدید ارزی هرچه زودتر از سوی مسئولان تعیین تکلیف شود، تا تولیدکنندگان هم تکلیف خود را بدانند.

* نوسان هر روزه قیمت مواد اولیه
«مسعود رئوفی» تولیدکننده کاغذ پلاست نیز  گفت: ماده اولیه «پلی پروپیلن» مورد استفاده در تولید این کاغذ، گرچه به فراوانی در کشور وجود دارد اما بهای آن تابع نرخ جهانی آن بوده و بر این اساس افزایش نرخ ارز بر قیمت آن افزوده است.
وی یادآور شد: اکنون قیمت این ماده اولیه با رشد بیش از 2 برابر، از 5 هزار تومان در هر کیلو به 12 هزار تومان افزایش یافته در حالی که قیمت هر کیلو محصول نهایی 8 هزار تومان است.
رئوفی با اعلام اینکه نوسان های ارزی اخیر، خط تولید این شرکت را متوقف کرده است، اظهار داشت: مشکل اصلی فعلی این شرکت، نوسان هر روز قیمت مواد اولیه است.
این تولیدکننده کاغذ بیان داشت: پلاست نسل جدید کاغذ با خواص پلاستیک است که کاملا ضد آب بوده و در مقابل پاره شدن و پوسیدگی مقاوم است و قابلیت چاپ در چهار رنگ را دارد.
وی ادامه داد: این کاغذ جایگزین مناسبی برای کاغذ و مقوا در صنایع بسته بندی، برچسب، تبلیغات، نقشه های راهنما به شمار می رود و قابلیت لمینیت با سایر محصولات را داشته و نوشتن روی آنها مانند کاغذ معمولی امکان پذیر است.
رئوفی یادآور شد که این شرکت از سال 82 واردکننده کاغذ پلاست از تایوان بود اما با دسترسی به فرمول آن با تلاش محققان داخلی، از سال 90 وارد عرصه تولید شد.

* مشکلات پیش روی صنعت کاغذ و مقوا
روغنی گلپایگانی عضو اتاق بازرگانی ایران در خصوص آثار تحریم ها می گوید: محدود شدن مبادلات مالی با سایر کشورها یکی از مشکلات اصلی صنعت کاغذ به شمار می رود که در سایه تحریم ها بوجود آمده است.
رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا اظهار داشت: اگر خرید و فروش کاغذ به صورت شفاف انجام می شد، دیگر شاهد سوءاستفاده از ارز دولتی برای واردات آن نبودیم.
دولت از شامگاه بیستم فروردین که سیاست جدید ارزی را در پیش گرفت، واردات کاغذ را مشمول تخصیص یارانه ارزی کرد تا با نرخ 3800 تومان به این بخش اختصاص یابد با این حال انتشار ارز تخصیصی به واردات کاغذ از سوی بانک مرکزی واکنش فعالان این صنعت را برانگیخت زیرا معتقد بودند که بسیاری از کسانی که ارز دریافت کرده اند، در این صنعت شناخته شده نیستند یا اینکه برخی انحصار واردات را در دست گرفته اند.
روغنی گلبپایگانی در ادامه گفت: تاکنون 180 هزار تن در سال برای تولید کاغذ تحریر ظرفیت سازی شده و این ظرفیت برای تولید کاغذ روزنامه به سالیانه 40 هزار تن رسیده است اما به دلیل حمایت نشدن در سال های گذشته، برای فعالان این بخش مقرون به صرفه نبوده و تولیدی انجام نمی دهند.

* سامانه «شفافیت» در راه است
«رضا رحمانی» قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت  با اشاره به مشکلات این روزهای کاغذ روزنامه گفت: دولت با هدف حمایت از مقوله دانش و فرهنگ در کشور، ارز یارانه ای 3800 تومانی به واردات کاغذ می دهد و به عبارتی تنها کالای غیر اساسی است که از این ارز استفاده می کند.
رحمانی خاطرنشان کرد: در صنعت کاغذ روزنامه با مشکلات قدیمی بودن فناوری ها و دستگاه ها و کمبود مواد اولیه مواجه هستیم اما با این حال پارسال 100 هزار تن کاغذ بسته بندی صادر شد و قرار است امسال به 2 برابر افزایش یابد.
وی درباره روش تخصیص ارز به واردکنندگان نیز گفت: دولت به این نتیجه رسیده که متقاضیان ارز رسمی باید در معاونت های این وزارتخانه ارزیابی مجدد شوند؛ هرچند این موضوع زمانبر است، اما در نهایت به تنظیم بازار ارز می انجامد.
وی خاطرنشان کرد: در این زمینه مقرر شد درخواست افرادی که پارسال نیز متقاضی ارز بودند با یک نوسان 20 درصدی پذیرفته شود، به این ترتیب نزدیک به 80 درصد درخواست ها در مدت کوتاهی به طریق سیستمی پاسخ داده شده و مدارک سایر افرادی که به جمع متقاضیان اضافه شده اند، در سیستم ثبت می شود.
رحمانی بیان داشت: سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان و سازمان تعزیرات حکومتی، با تشکیل تیم های عملیاتی به کنترل افرادی که ارز دولتی دریافت کرده اند، می پردازند ضمن آنکه به دستور وزیر صنعت، ستاد مبارزه با احتکار شکل گرفته است.
این مقام مسئول همچنین از راه اندازی سامانه «شفافیت» در آینده نزدیک خبر داد که در آن اسامی افرادی که ارز رسمی گرفته اند به اطلاع عموم خواهد رسید.
 بسته جدید ارزی دولت در راه است؛ این بسته دیروز در جلسه هماهنگی اقتصادی سران قوا مورد بررسی قرار گرفت و قرار است امروز در هیات دولت به تصویب برسد و در نهایت رییس کل بانک مرکزی روز دوشنبه و در آستانه عملیاتی شدن این سیاستها، جزئیات آن را به اطلاع مردم برساند.
جهت گیری عمده سیاست های جدید بر این اصل استوار است که کالاهای اساسی و مورد نیاز عامه مردم با نرخ رسمی ارز که بانک مرکزی اعلام خواهد کرد، به مقدار مورد نیاز تامین می شود و دستگاه های اجرایی بر همه مراحل واردات تا توزیع این کالاها به طور دقیق نظارت خواهند داشت.
انتظار می رود این بسته ارزی جدید بتواند مشکلات را از پیش پای تولیدکنندگان از جمله صنعت کاغذ بردارد.