تحولات سیاسی هفته‌های اخیر و صف آرایی‌های انتخاباتی ترکیه در این مدت، بیانگر شکل‌گیری دو جبهه سیاسی در این کشور است.
در جبهه نخست حزب عدالت و توسعه با همراهی حزب حرکت ملی قرار دارد که مروج نگاه و نظراتی است که اردوغان پیگیری می‌کند. در این جبهه اردوغان تلاش می‌کند در همان مرحله اول انتخابات ریاست جمهوری رأی کافی را به دست آورد و در پارلمان نیز از طریق حزب عدالت و توسعه اکثریت را به‌دست گیرد.
بسیاری از منتقدان بر این باورند که اگر در هفته‌های اخیر فضای انتخاباتی ترکیه تحت تأثیر شرایط سیاسی و امنیتی قرارگرفت، به‌دلیل همین نگرش اردوغان و تلاش او برای جلب آرای عمومی بویژه بین گروه‌های ملی‌گرا بوده است.
البته اردوغان هرچند که با توجه به روند تبلیغات و انتقادهایی که در سال‌های اخیر از سوی احزاب رقیب به سیاست‌های داخلی و منطقه‌ای وی شده است، راه دشواری را در پیش دارد، اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد شانس او در انتخابات ریاست جمهوری بالا است.
در جبهه مقابل انتخابات پنج حزب «جمهوریخواه خلق»، حزب نوتأسیس «نیک»، «سعادت»، «وطن» و «دموکراتیک خلق‌ها» قرار دارند. این احزاب با آنکه همگی رقیب و منتقد اردوغان هستند، به لحاظ انتخاباتی برنامه‌هایی متفاوت از یکدیگر ارائه کردند.
در این مسیر چهار حزب جمهوریخواه خلق، نیک، سعادت و وطن در انتخابات پارلمانی ائتلافی به اسم «ملت» را تشکیل دادند اما برای ریاست جمهوری نتوانستند بر سر یک نام توافق کرده و آرای هواداران را به سمت خود تجمیع کنند. در کنار این 4 حزب، حزب دموکراتیک خلق‌ها نیز نامزد مستقل خود یعنی صلاح‌الدین دمیرتاش را معرفی کرده است.
لازم به ذکر است، هرچند کردها در روند انتخابات تأثیرگذار هستند اما نمی‌توان گفت نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. با این حال آنان در برآیند کلی می‌توانند در چرخش آرا به نفع عدالت و توسعه یا دموکراتیک خلق‌ها تأثیرگذار باشند. ضمن آنکه هدف کردها دستیابی به حد نصاب ده درصدی برای راهیابی به پارلمان است.
در این انتخابات احزاب رقیب اردوغان دو هدف مشترک را دنبال می‌کنند: 1- تغییر آرایش سیاسی به نفع خود در انتخابات پارلمانی 2- کشاندن انتخابات به دور دوم در انتخابات ریاست جمهوری تا در مرحله دوم بتوانند بر سر شخصی که بیشترین آرا را از بین آنها به دست می‌آورد، اجماع نظر کرده و او را مقابل اردوغان قرار دهند.
اما در نقطه مقابل حزب عدالت و توسعه که در 15 سال گذشته سکان حکومت را در دست داشته، این بار هم تلاش می‌کند هم پست ریاست جمهوری و هم اکثریت پارلمانی را به‌دست آورد.
سیاست تهاجمی که اردوغان بخصوص در یک سال اخیر در قبال دو همسایه جنوبی خود یعنی عراق و سوریه در پیش گرفته، به عنوان نگرشی تلقی می‌شود که اردوغان از طریق آن تلاش کرده، بخشی از جامعه متشکل از ملی‌گرایان و افراط گرایان را متوجه این موضوع کند که وجود و حضور عدالت و توسعه، می‌تواند عامل ثبات بخش و حافظ ثبات ترکیه و نقش منطقه‌ای آن باشد.
به همین دلیل برخی از تحلیلگران معتقدند اردوغان از مدت‌ها پیش اسب خود را برای انتخابات ریاست جمهوری زین کرده بود. با این حال چالش‌هایی که احزاب رقیب برای رجب طیب اردوغان و عدالت و توسعه رقم زده‌اند، ممکن است روند انتخابات را با نوسان جدی مواجه کند و آن را تبدیل به ماراتنی نفسگیر برای رئیس‌جمهوری ترکیه سازد.
سیامک کاکایی پژوهشگر مسائل ترکیه
