زمانی برای مستی بازار سهام

به گزارش ایران اکونومیست، حدود 6 ماه از آغاز حرکت دلار به عنوان معتبرترین ارز بین المللی می گذرد. نرخ اسکناس یک دلاری آمریکا پس آن که بیش از 4 سال زیر 4000 تومان درجا می زد‌، از آذرماه سال گذشته روند صعودی در پیش گرفت و خود را در بهمن و اسفند گذشته، بالای 4000 تومان تثبیت کرد. اما دلار بازهم تاب نیاورد و حرکت جدید دلار بلافاصله بعد از تعطیلات نوروز آغاز شد و این ارز با عبور قدرتمندانه از مرز روانی 5000 تومان با سرعت رکوردهای جدیدی را به ثبت رساند و نهایتا در اواخر فروردین ماه دولت مجبور شد دلار را تک نرخی کند. اما حالا پس از گذشت حدود دوماه از تک نرخی شدن دلار روی عدد 4200 تومان و ممنوعیت گسترده معاملات دلار و تعطیلی فعالیت صرافان‌، این اسکناس سرکش آمریکایی مرزهای بالاتر را درنوردیده که هیچ، هفته گذشته در بازار غیر رسمی نرخ های بالاتر را هم به خود دید. هرچند این نرخ ها ملاک نیست اما واقعیتی است غیرقابل انکار!

اقتصاد ایران هم که به رغم برخورداری کشور از منابع مختلف نفتی و غیرنفتی وابستگی زیادی به واردات دارد و ما سالانه دست کم حدود 50 میلیارد دلار انواع کالا وارد می کنیم ، بلافاصله به تغییر نرخ ارز پس از 4 سال واکنش نشان داد.طلا و سکه که در همان روزهای نخست همزمان با رشد قیمت ارز حرکت خود را شروع کردند.

قیمت سکه از یک میلیون و 300 هزار تومان در آبان گذشته هفته پیش مرز روانی دو میلیون و 500 هزار تومانی را رد کرد که به منزله رشد حدود 100 درصدی است.قیمت مسکن هم که طبق آمار رسمی به طور متوسط در تهران 25 درصد رشد کرده و البته در برخی مناطق مثل منطقه 5 تهران حدود 50 درصد رشد را ثبت کرده است.

از خودرو که نباید حرفی زد چرا که رشد قیمت برخی خودروهای وارداتی به حدود 80 درصد هم می رسد و قیمت برخی خودروهای داخلی هم تا 50 درصد رشد کرده...!

در این میان برخی صنایع مثل روغن ، شوینده ، تایر و چند صنعت دیگر هم که با رشد قیمت ماده اولیه ناشی از افزایش قیمت ارز مواجه شده بودند درخواست افزایش نرخ دادند که موافقت هم شد، به عنوان مثال نرخ فروش شوینده ها 12 درصد رشد کرد و روغن خوراکی هم 9 درصد گران شد!فولاد نیز که در رشد قیمت خودنمایی کرده و نرخ میلگرد به هر کیلو 3500 تومان نزدیک شده است که برابر است با حدود 100 درصد رشد!

این واقعیت اقتصاد واردات محور ایران است و اهمیت توجه به حمایت از کالای ایرانی را برای حفظ کشور در شرایط مختلف گوشزد می کند.

بورس همیشه پیش قراول بود ، اما این بار از آخر اول!

اما بازار سرمایه که همیشه در محاسبه تورم در نرخ سهام شرکت ها پیش قراول بود و از همه بازارها زودتر واکنش نشان می داد این بار ترجیح داد پس از تثبیت تورم و افزایش قیمت های رخ داده در اقتصاد به شرایط کنونی واکنش نشان دهد.

البته این همه ماجرا نبود‌، بورس ما از تحولات سیاسی و برجامی اثر زیادی می پذیرد و یکی از دلایل واکنش دیرهنگام بازار سهام به تورم موجود در اقتصاد لزوم رصد تحولات سیاسی و محاسبه ریسک های مترتب بر بازار سهام بود و هر چند هنوز سایه ریسک های سیاسی بر بازار سهام سایه افکنده است‌، اما سیاست دولت برای مهار نقدینگی از طریق بازار سهام سبب تحریک طرف تقاضا در بورس شده و به طور قاطع می توان گفت دورجدیدی از رونق بازار سهام از یک هفته پیش آغاز شده است.

بازار سهام در هفته گذشته 1000 میلیارد تومان معامله خرد را تجربه کرد ، یعنی حقیقی های بورس به طور متوسط روزی 200 میلیارد تومان سهم معامله کرده اند و این به معنای گردش نقدینگی توسط بازیگران حقیقی و خرد است.
این شرایط به معنای بازگشت رونق به بازار سهام است ، یعنی زمانی که اشخاص حقیقی حاضر می شوند دوباره در بورس و فرابورس سرمایه گذاری کنند!

چرا حالا بورس ...!؟

اما دلیل این رخداد چیست و چگونه می توان به تداوم این شرایط امیدوار بود؟آیا بورس هم مثل ارز 80 درصد رشد می کند؟

1-چهارشنبه گذشته بیست و سوم خرداد ماه شاخص بورس 2700 واحد رشد کرد ، یعنی حدود 3 درصد و در یک روز 650 میلیارد تومان سهم در بازار سهام مبادله شد.این تاریخ شاید نقطه عطفی در رونق بازار سهام در سال 97 تلقی شود.چرا که نشانه هایی از ظهور سرمایه گذاران جدید و نقدینگی جدید در بورس احساس می شد.

یک روز بعد از این رویداد مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد در بخشی از پیغامی که در اینستاگرام منتشر کرد درباره وضعیت اقتصاد کشور گفت : «دولت در تلاش است که با مهار روند رشد نقدینگی، سرمایه‌ها را به سمت بازارهای مولد هدایت کند که نمونه آن رشد شاخص بازار سرمایه طی دو روز اخیر است»

این مهم‌ترین دلیل می تواند باشد.در واقع بورس باید خیلی وقت ها پیش و همزمان با حرکت سکه و مسکن به رویدادهای تورمی واکنش نشان می داد چون نمایندگان همه صنایع و کالاهایی که دستخوش تورم شده اند در بورس حضور دارند ، اما بورس دغدغه سیاسی داشت ولی با برنامه ریزی دولت و تحریک تقاضا که ورود نقدینگی یکی از راهکارهای آن است ، رونق به بورس برگشته است.حالا سهامدار می داند که دولت بی تفاوت چند سال اخیر اکنون به قدرت بازار سهام در مهار نقدینگی پی برده است.

نگارنده 27 فروردین ماه در پی اعلام عبور نقدینگی شناور در کشور از مرز 1500 هزار هزار میلیارد تومان پیشنهاد کردم که دولت با تضمین سود 20 درصدی سالانه مردم روی سهام 30 شرکتی که در چند سال گذشته بیش از 20 درصد سود واقعی داشته اند ، نقدینگی را به طور گسترده در بورس مهار و وارد چرخه تولید کند...

 
هر چند تحریک اخیر بورس در قالب انتشار اوراق تبعی یا همان بیمه سهام و تضمین سود نیست ، اما بازهم جای خوشحالی دارد که این دولت بالاخره به اهمیت بورس پی برده...

2-اقتصاد ایران درگیر تورم است.مردم می خواهند ارزش ریال خود را با خرید طلا ، ارز و مسکن حفظ کنند.اما الان برای خرید این دارایی های فیزیکی شاید کمی دیر شده باشد.تنها چیزی که در کشور اکنون ارزان است سهام است.در واقع شما به جای خرید مسکنی که حالا 50 درصد در عرض 6 ماه رشد کرده می توانید سهام شرکتی که ده ها و صدها آپارتمان و خانه به شکل انبوه ساخته و حالا مشتریان زیادی دارد را بخرید.پس خرید سهم که هنوز مثل طلا ، دلار و مسکن رشد نکرده در مقطع کنونی منطقی است.

3-کمرنگ شدن دغدغه های سیاسی شاید یکی از دلایل رشد بازار سهام باشد.بورس ماه ها بود که از خروج آمریکا از توافق برجام می ترسید.حالا این کشور از برنامه جامع اقدام مشترک خارج شده ، اما اروپا ، چین و روسیه به این توافق پایبند مانده اند.نمی خواهم بگویم ما دیگر دغدغه سیاسی نداریم اما این را می گویم که ترس بورس از تحولات برجامی ریخته است.

حالا دیگر هر ایرانی می داند که آمریکا در توافق نیست و تحریم های سختی در پیش است.اما این بار فقط آمریکا مقابل ایران است و نه جهان.پس اهالی بورس ریسک اتفاقات بد سیاسی و تحولات نامطلوب ژئوپلیتیک را در ماه های آینده کمتر از ماه های سپری شده می دانند و به تعبیری واضح تر معتقدند اوضاع از اینی که هست بدتر نمی شود.ضمن این که دستگاه دیپلماسی کشور به طور فعالانه ای تحولات سیاسی را در خارج از مرزها دنبال می کند.به همین خاطر برای خرید سهم که برگه ای مبتنی بر ریال است ریسک کرده اند.

4- دلیل چهارم ؛ آخرین تحولات تصمیم گیری های ارزی است.به این اظهارت به دقت توجه کنیذ.

«معاون وزیر صنعت در یک نشست خبری در پاسخ به این پرسش که با توجه به بخشنامه ها و دستورالعمل های صادر شده تکلیف درآمدهای ارزی صادراتی سایر کالاهای غیرپتروشیمی و معدنی چه می شود؟ گفت: صادرات سایر اقلام که به طور عمده توسط بخش خصوصی صورت می گیرد، از اقلام خرد و با ارزش صادراتی پایین است که در حال حاضر ضرورتی برای ورود آن به سیستم طراحی شده، نیست. خسروتاج گفت: صادرات این اقلام در سال جاری پیش بینی می شود بین 10 تا 15 میلیارد دلار باشد که چنانچه سیاست های تشویقی مناسبی بکار گرفته شود، به 20 میلیارد دلار هم خواهد رسید.

وی اظهار داشت: درآمدهای ارزی صادرات این اقلام مشمول استفاده در چرخه اقتصادی کشور است ولی نه صرفاً از طریق فروش در سامانه نیما، بلکه اظهار نامه صادراتی صادرکنندگان می تواند برای واردات اقلام خاصی که اعلام می شود مورد استفاده قرار گیرد. به گفته خسروتاج، فهرست این اقلام خاص وارداتی در کارگروه ماده 14 سیاست های ارزی جدید، نهایی و منتظر تایید نهایی معاون اول رئیس جمهوری برای ابلاغ است. رئیس سازمان توسعه تجارت ایران گفت: بخشنامه اجرایی نحوه این واردات از محل اظهار نامه صادراتی ظرف روزهای آینده اعلام می شود.

خسروتاج در پاسخ به سوال خبرنگار مبنی بر این که آیا نرخ مبادله ارز میان صادرکنندگان و واردکنندگان می تواند توافقی باشد؟   گفت: نرخ دلار قطعا 4200 تومان خواهد بود و قابل تغییر نیست اما اینکه خریدار و فروشنده بخواهند برای اظهارنامه نرخ بگذارند، بحثی جداگانه است.وی ادامه داد: صادرکنندگان در یک ماه اخیر اعلام کرده اند که انتقال اظهارنامه صادراتی به واردکنندگان، دو مساله دارد؛ نخست این که آیا می توانند آن اظهارنامه را برای واردات همه کالاها استفاده کنند؟ و دوم این که در دفاتر مالی چطور باید ثبت شود؟

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران افزود: پاسخ مساله نخست روشن است؛ ارز حاصل از این صادرات نمی تواند برای واردات هر کالایی هزینه شود؛ فهرستی از کالاها به این منظور به معاون اول رئیس جمهوری پیشنهاد داده ایم؛ دستورالعمل این مساله و اقلام مورد نظر ظرف چند روز آینده اعلام خواهد شد. خسروتاج افزود: در مورد مساله دوم، پیشنهاد ما این است که نرخ دلار همان 4200 تومان باشد اما دستورالعملی نیز برای این موضوع دیده شده است.

معاون صادراتی وزیر صنعت بدون این که جزئیات بیشتری از این دستورالعمل مطرح کند، گفت: «این که صادرکنندگان بخواهند اظهار نامه های صادراتی را واگذار کنند و این که آیا این مشمول مالیات می شود یا نمی شود، موضوعاتی است که در دستور العمل دیده شده ولی الان نمی توانم آنها را افشا کنم؛ مگر اینکه معاون اول آنها را تائید کند و بعد ما آن را ابلاغ کنیم».

وی در پاسخ به پرسش خبرنگاری دیگر مبنی بر اینکه آیا امکان دارد اظهارنامه های صادراتی ارزش دار شوند؟ گفت: ارزش گذاری برای اظهار نامه صادراتی منوط به توافق بین خریدار و فروشنده است و سقفی برای آن وجود ندارد.»

نتیجه سخنان این مقام مسئول همان اصلاحاتی است که پیش از این همه انتظار داشتند.نرخ ارز اعلامی همان نرخ مرجع است ولی برای کالاهای غیر از معدنی، پتروشیمی و نفتی شاهد نرخ گذاری اظهارنامه های صادراتی خواهیم بود که در واقع همان حرکت به سمت نوعی ارز دو نرخی است. به نظر می رسد، در واقع همان نظام سهمیه بندی و اولویت بندی کالاهای صادراتی و وارداتی و نظام ارز دو نرخی در شکلی دیگر در حال احیا است.

ارز حاصل از صادرات بخشی از کالاها با نرخ ارز بازار آزاد در اختیار واردات اقلام خاص قرار می گیرد.کالاهای کشاورزی، صنایع دستی، فرش، کاشی و سرامیک، سیمان، دارو، صنایع لبنی و غذایی در دسته دوم کالاها قرار می گیرند و احتمالا ارز حاصل از صادراتشان برای واردات کالاهای کمتر ضروری و لوکس همچون خودرو و کالاهای مصرفی اختصاص می یابد.

این همان نقطه ای است که می تواند بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار دهد. می توانیم امید داشته باشیم که صنایع و شرکت های صادرات محور در حوزه صنایع خودرو، صنایع غذایی و لبنی، سیمان، کاشی و سرامیک و ... بتوانند ارز حاصل از صادرات را با نرخ ارز بازار آزاد تسعیر کنند. دیگر از امروز به بعد احتمالا می توانیم نرخ تسعیر ارز این دسته از صنایع را در تحلیل ها معادل نرخ ارز آزاد قرار دهیم!

5- دلیل دیگر می تواند تعادل نهاد ناظر باشد.سازمان بورس و اوراق بهادار که طبق قانون وظیفه نظارت و توسعه بازار اوراق بهادار را دارد‌، همواره در دوره های رونق سخت گیری هایی را اعمال می کند.از تماس با فعالان بازار سهام گرفته تا توقف نمادها از جمله اقدامات کنترلی بورس در دوره های مشابه گذشته است اما این بار ظاهرا مدیران نظارتی بازار سهام متوجه شده اند که نظارت از طریق این گونه اقدامات نخ نما شده و چه آسیب هایی را به بازار سرمایه وارد کرده و عدم اعتماد سرمایه گذار به بازار سهام اول هر چیز دامن خود سازمان بورس را در دوره های گذشته گرفته است.

هر چه دخالت مقامات اجرایی و نظارتی در بازار کمتر باشد و نظارت ها بر اساس مکانیزهای الکترونیکی طراحی شده ، انجام شود قطعا اثرات مثبت آن بیشتر خواهد بود.امیدوارم این بار شاهد تکرار رخدادهای بد گذشته نباشیم.

زمان رونق چقدر است؟

پاسخ به این سوال مهم که آیا رشد بورس مقطعی است یا مداوم ؟ با توجه به متغیرهای اثرگذار بر بورس که تعداشان زیاد است ، کار مشکلی است.اما نگارنده معتقدم زمان رونق بورس کوتاه نیست.اگر بورس در روزهای پیش رو ملایم تر رشد کند و قیمت سهام با آهنگی ملایم تر خود را با تورم موجود در کشور تطبیق دهد می توان امیدوار بود که دوران رونق بورس 3 تا 6 ماه ادامه پیدا کند.اما اگر مثل زمستان 94 رونق بورس هیجانی و فقط در چند گروه خاص دنبال شود این رشد و رونق موقتی خواهد بود.البته رفتار چند روز گذشته بورس حاکی از آن است که تقریبا همه بازار درگیر رشد قیمت شده و می توان به تداوم شرایط امیدوار بود.

سخنی با غیرحرفه ای ها

آن ها که آداب سرمایه گذاری مستقیم در بورس را بلد نیستند حتما دقت کنند.این بورس همان طور که می تواند روزی 5 درصد سود به شما بدهد براحتی می تواند روزی 5 درصد از دارایی شما را هم از بین ببرد.

پول های خود را از طریق صندوق های سرمایه گذاری مشترک در بازار سهام سرمایه گذاری کنید.این صندوق ها توسط افراد حرفه ای مدیریت می شوند و تحت نظارت بورس قرار دارند و کاملا وجاهت قانونی دارند.

شما با خرید هر واحد سرمایه گذاری از این صندوق ها از امکان مشارکت در سود و زیان افراد حرفه ای در بورس برخوردار می شوید و اگر قرار بر رشد همه جانبه بازار سهام باشد قطعا شما سود خواهید کرد.لیست صندوق ها را از سایت fipiran.com می توانید رصد کنید.

علیرضا باغانی
*روزنامه نگار اقتصادی و کارشناس بورس