۲۲ خرداد ۱۳۹۷ - ۰۹:۱۹
شکل‌گیری پیمان‌های ضددلاری پولی
بازیگری مخرب دلار در اقتصاد ایران
تلاش برای حذف دلار از طریق امضای پیمان‌های پولی و تغییر ارز گزارشگری به یورو در اقتصاد ایران آغاز شده و انتظار می‌رود در صورت اجرای کامل این برنامه‌ها، نقش دلار به عنوان ارز اول و کلیدی از بین برود.
به گزارش ایران اکونومیست؛ یکی از آسیب های خارجی وارده به اقتصاد ایران، تاثیرگذاری از ناحیه ارز دلار و ایجاد نوسان از سوی این ارز است به نحوی که دلار تاکنون به دفعات اقتصاد ایران را با چالش مواجه کرده و اقتصاد از این بخش متحمل هزینه شده است.
بر پایه این گزارش، کارشناسان اقتصادی می گویند برای مقابله با فشارهای دلار بر پیکره اقتصاد ایران راهکارهایی وجود دارد که یکی از این موارد تغییر سبد ارزی کشور و کمرنگ شدن نقش دلار در مبادلات اقتصادی و یافتن ارزهای جایگزین مانند یورو است.
اینکه دلار در دهه های اخیر، ارز اول خارجی مورد استفاده در اقتصاد ایران بوده یک مسئله است و فشارهای سیاسی و تحریم های ظالمانه از سوی آمریکا و تحت فشار قرار دادن بخش تجارت ایران با دلار نیز مسئله دیگری است. تلاش برای ایجاد محدودیت دسترسی به ارز دلار، حمایت از انجام برخی اقدامات پنهانی برای خروج عمده ارز از ایران، تحریک بازار برای انتقال ارز از بازار به منازل و ... در طی سال های گذشته نمود داشته است.
نقش دلار در آشفتگی اقتصاد
هرچند نمی توان اشکالات بروز کرده در اقتصاد ایران از طریق ارز دلار را تنها وارد کردن فشارهای سیاسی و تحریم های خارجی دانست، اما این موضوع نیز به بازیگری دلار در اقتصاد ایران و بروز آشفتگی های مقطعی کمک کرده است. اما عامل مهم تر تاثیرپذیری بالای اقتصاد ایران از دلار، غفلت سیاست گذاران و نادیده گرفتن خطر نقش اول دلار در اقتصاد کشور طی دهه های گذشته بوده است.
به بیان دیگر، هر چند مبادلات اقتصادی از طریق ارزهای دیگر نیز صورت گرفته و می گیرد، اما اشتیاق استفاده از دلار به دلیل ثبات این ارز و پشتوانه قوی آن؛ همچنین خریدار داشتن آن در آنسوی مرزها باعث شد تا ارزهای دیگر مانند یورو، یوآن، روبل، درهم، پوند و ... به میزان دلار از مبادلات اقتصادی بخش تجاری ایران سهم نداشته باشند.
این شرایط باعث شد تا اندک نوسانی از ناحیه دلار، منجر به هجوم بخش دلالی و سوداگری به بازار شده و به یکباره بازار ارز کشور با محدودیت دلار مواجه شود تا جایی که اخیرا قیمت هر دلار آمریکا به حدود ۷ هزار تومان نیز رسیده بود.
مقابله با تاثیرات منفی دلار
حال چند وقتی است که مقامات بانک مرکزی می گویند در پی مقابله با تاثیرگذاری دلار در اقتصاد ایران و جلوگیری از آثار مخرب این ارز بوده و در تدارک برنامه ای هستند که به عنوان یک گام موثر، ارز گزارشگری کشور از دلار به یورو تغییر یابد.
در واقع برنامه ریزی این است که با تحریم دلار، رفته رفته از میزان تاثیرپذیری اقتصاد ایران از ارز دلار کاسته و پول های دیگر جایگزین آن شوند. اقدام دیگری که در این زمینه مطرح و دنبال می شود، استفاده از پیمان های پولی دو و چند جانبه است که در یکی دو سال اخیر در قالب مذاکرات اقتصادی و بانکی ایران با سایر کشورها، مطرح و پیگیری می شود.
در واقع امکانپذیر شدن انجام مبادلات تجاری با ارزی غیر از دلار، می تواند نقش دلار در اقتصاد ایران را کمرنگ تر کند. از سویی نیز مسائل و مشکلات استفاده از دلار، تحریم ها، مشکلات مربوط به انتقال دلار به داخل کشور و ... نیز از بین برود.
مقابله اقتصادهای بزرگ با دلار
در روزهای اخیر نیز دو کشور روسیه و چین توافقاتی را در زمینه استفاده از روبل و یوآن داشته و تاکید بر این بوده که نقش دلار در مبادلات اقتصادی بین دو کشور کاهش یابد. در بیانیه مشترکی که به امضای ولادمیر پوتین؛ رییس جمهور روسیه و شی جین پینگ؛ رییس جمهور چین رسید، دو طرف بر تقویت همکاری خود در بخش مالی به ویژه از طریق افزایش سهم استفاده از ارزهای ملی دو کشور در مبادلات تجاری و سرمایه گذاری‌های مشترک خود تایید کردند. دو طرف همچنین اعلام کردند سیستم‌های پرداخت و بیمه‌ای جدیدی را ایجاد خواهند کرد.
در عین حال، مسعود کرباسیان؛ وزیر امور اقتصادی و دارایی کشورمان نیز اعلام کرد: در حاشیه سفر رییس جمهور به چین چهار تفاهم نامه مشترک به امضا رسید. یکی از این تفاهم نامه ها بین وزارت اقتصاد و سازمان توسعه زیرساخت چین در زمینه استفاده از منابع مالی دو کشور برای سرمایه گذاری و استفاده از ارزهای ملی هر دو کشور در مبادلات تجاری است.
شهاب نادری؛ عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز بر لزوم عملیاتی شدن پیمان های پولی دو و چندجانبه تاکید کرد و گفت: متاسفانه با وجود اینکه بحث پیمان های پولی دو و چند جانبه در سال های گذشته مطرح می شود؛ اما اقدات جدی در این راستا صورت نگرفته است.
تمرکز بر حذف دلار از اقتصاد
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: در برنامه ششم توسعه به موضوع پیمان های پولی دو و چند جانبه توجه شده اما باید پذیرفت بانک مرکزی و دستگاه های ذیربط در عملیاتی شدن این مهم، روند مطلوبی را طی نکرده اند.
وی ادامه داد: بانک مرکزی باید با همکاری وزارتخانه اقتصاد و معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه حداقل در انعقاد و عملیاتی کردن پیمان های پولی با کشورهای همسایه اقدامات عملی انجام شود.
نادری تصریح کرد: اگر ارزهای مختلف در سبد ارزی کشور تقویت شود، حداقل بخشی از مشکلات در مبادلات اقتصادی بین المللی که به انجام معامله با دلار وابسته شده، رفع می شود. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس یادآور شد: در هر صورت عملیاتی شدن پیمان های پولی دو و چندجانبه در راستای کمک به موضوع حذف دلار از مبادلات اقتصادی است و در حال حاضر نیز که بار دیگر دولت آمریکا بدعهدی داشته و اینبار از برجام خارج شده، باید به بحث حذف دلار بیش از گذشته توجه شود.
بر پایه این گزارش، کارشناسان اقتصادی می گویند برای مقابله با فشارهای دلار بر پیکره اقتصاد ایران راهکارهایی وجود دارد که یکی از این موارد تغییر سبد ارزی کشور و کمرنگ شدن نقش دلار در مبادلات اقتصادی و یافتن ارزهای جایگزین مانند یورو است.
اینکه دلار در دهه های اخیر، ارز اول خارجی مورد استفاده در اقتصاد ایران بوده یک مسئله است و فشارهای سیاسی و تحریم های ظالمانه از سوی آمریکا و تحت فشار قرار دادن بخش تجارت ایران با دلار نیز مسئله دیگری است. تلاش برای ایجاد محدودیت دسترسی به ارز دلار، حمایت از انجام برخی اقدامات پنهانی برای خروج عمده ارز از ایران، تحریک بازار برای انتقال ارز از بازار به منازل و ... در طی سال های گذشته نمود داشته است.
نقش دلار در آشفتگی اقتصاد
هرچند نمی توان اشکالات بروز کرده در اقتصاد ایران از طریق ارز دلار را تنها وارد کردن فشارهای سیاسی و تحریم های خارجی دانست، اما این موضوع نیز به بازیگری دلار در اقتصاد ایران و بروز آشفتگی های مقطعی کمک کرده است. اما عامل مهم تر تاثیرپذیری بالای اقتصاد ایران از دلار، غفلت سیاست گذاران و نادیده گرفتن خطر نقش اول دلار در اقتصاد کشور طی دهه های گذشته بوده است.
به بیان دیگر، هر چند مبادلات اقتصادی از طریق ارزهای دیگر نیز صورت گرفته و می گیرد، اما اشتیاق استفاده از دلار به دلیل ثبات این ارز و پشتوانه قوی آن؛ همچنین خریدار داشتن آن در آنسوی مرزها باعث شد تا ارزهای دیگر مانند یورو، یوآن، روبل، درهم، پوند و ... به میزان دلار از مبادلات اقتصادی بخش تجاری ایران سهم نداشته باشند.
این شرایط باعث شد تا اندک نوسانی از ناحیه دلار، منجر به هجوم بخش دلالی و سوداگری به بازار شده و به یکباره بازار ارز کشور با محدودیت دلار مواجه شود تا جایی که اخیرا قیمت هر دلار آمریکا به حدود ۷ هزار تومان نیز رسیده بود.
مقابله با تاثیرات منفی دلار
حال چند وقتی است که مقامات بانک مرکزی می گویند در پی مقابله با تاثیرگذاری دلار در اقتصاد ایران و جلوگیری از آثار مخرب این ارز بوده و در تدارک برنامه ای هستند که به عنوان یک گام موثر، ارز گزارشگری کشور از دلار به یورو تغییر یابد.
در واقع برنامه ریزی این است که با تحریم دلار، رفته رفته از میزان تاثیرپذیری اقتصاد ایران از ارز دلار کاسته و پول های دیگر جایگزین آن شوند. اقدام دیگری که در این زمینه مطرح و دنبال می شود، استفاده از پیمان های پولی دو و چند جانبه است که در یکی دو سال اخیر در قالب مذاکرات اقتصادی و بانکی ایران با سایر کشورها، مطرح و پیگیری می شود.
در واقع امکانپذیر شدن انجام مبادلات تجاری با ارزی غیر از دلار، می تواند نقش دلار در اقتصاد ایران را کمرنگ تر کند. از سویی نیز مسائل و مشکلات استفاده از دلار، تحریم ها، مشکلات مربوط به انتقال دلار به داخل کشور و ... نیز از بین برود.
مقابله اقتصادهای بزرگ با دلار
در روزهای اخیر نیز دو کشور روسیه و چین توافقاتی را در زمینه استفاده از روبل و یوآن داشته و تاکید بر این بوده که نقش دلار در مبادلات اقتصادی بین دو کشور کاهش یابد. در بیانیه مشترکی که به امضای ولادمیر پوتین؛ رییس جمهور روسیه و شی جین پینگ؛ رییس جمهور چین رسید، دو طرف بر تقویت همکاری خود در بخش مالی به ویژه از طریق افزایش سهم استفاده از ارزهای ملی دو کشور در مبادلات تجاری و سرمایه گذاری‌های مشترک خود تایید کردند. دو طرف همچنین اعلام کردند سیستم‌های پرداخت و بیمه‌ای جدیدی را ایجاد خواهند کرد.
در عین حال، مسعود کرباسیان؛ وزیر امور اقتصادی و دارایی کشورمان نیز اعلام کرد: در حاشیه سفر رییس جمهور به چین چهار تفاهم نامه مشترک به امضا رسید. یکی از این تفاهم نامه ها بین وزارت اقتصاد و سازمان توسعه زیرساخت چین در زمینه استفاده از منابع مالی دو کشور برای سرمایه گذاری و استفاده از ارزهای ملی هر دو کشور در مبادلات تجاری است.
شهاب نادری؛ عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز بر لزوم عملیاتی شدن پیمان های پولی دو و چندجانبه تاکید کرد و گفت: متاسفانه با وجود اینکه بحث پیمان های پولی دو و چند جانبه در سال های گذشته مطرح می شود؛ اما اقدات جدی در این راستا صورت نگرفته است.
تمرکز بر حذف دلار از اقتصاد
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: در برنامه ششم توسعه به موضوع پیمان های پولی دو و چند جانبه توجه شده اما باید پذیرفت بانک مرکزی و دستگاه های ذیربط در عملیاتی شدن این مهم، روند مطلوبی را طی نکرده اند.
وی ادامه داد: بانک مرکزی باید با همکاری وزارتخانه اقتصاد و معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه حداقل در انعقاد و عملیاتی کردن پیمان های پولی با کشورهای همسایه اقدامات عملی انجام شود.
نادری تصریح کرد: اگر ارزهای مختلف در سبد ارزی کشور تقویت شود، حداقل بخشی از مشکلات در مبادلات اقتصادی بین المللی که به انجام معامله با دلار وابسته شده، رفع می شود. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس یادآور شد: در هر صورت عملیاتی شدن پیمان های پولی دو و چندجانبه در راستای کمک به موضوع حذف دلار از مبادلات اقتصادی است و در حال حاضر نیز که بار دیگر دولت آمریکا بدعهدی داشته و اینبار از برجام خارج شده، باید به بحث حذف دلار بیش از گذشته توجه شود.
گزارش خطا
آخرین اخبار