تهدیدات آمریکا و برگشت تحریم ها به طور قطع بر روابط اقتصادی ایران تاثیر گذار خواهد بود اما میزان این تاثیرگذاری به تعهد کشورهای اروپایی و رویکردهای جدید اقتصادی ایران دارد.
کد خبر: ۲۲۲۲۴۰
به گزارش ایران اکونومیست؛ دولت آمریکا در آخرین نوبت اعلام مواضع خود درباره برجام، خروج خود از این تفاهمنامه را اعلام کرد. تفاهمنامه ای که تمام سازمان های بین المللی مفاد آن را تایید کرده و امضای کشورهای صاحب قدرت اروپای پای آن خورده بود. بسیاری از کارشناسان مطرح در سطح بین الملل بر این باور هستند که دولت آمریکا با این تصمیم ، اعتماد جهانی را نسبت به خود از دست داد و کاهش قیمت جهانی دلار یک روز پس از این اقدام ترامپ گواه این اظهارات کارشناسی بود. هر چند که ترامپ به دنبال همراه سازی کشورهای اروپایی برای خروج از برجام است اما تاکنون هیچ یک از کشورها نه تنها حاضر به خروج از این توافقنامه نشدند بلکه واکنش تندی به بی عهدی دولت آمریکا نشان دادند و اخیرا «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که هیچ کشوری نمی تواند به طور یکجانبه و به تنهایی توافق هسته ای با ایران را نابود کند زیرا این توافقی دوجانبه نیست بلکه یکی از میراث های جهان است. حال باید دید خروج آمریکا از برجام چه آثاری در اقتصاد ایران خواهد داشت. از آنجایی در سال های پسابرجام روابط اقتصادی بین ایران و آمریکا برقرار نشد (به جز قرارداد خرید 80 فروند بویینگ که به سرانجام نرسید) خارج شدن امریکا از این توافقنامه نمی تواند اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار دهد. اما موضوعی که می تواند سرنوشت قرارداد ها و تفاهمنامه هایی که در چارچوب توافقنامه برجام به امضا رسیدند را تغییر دهد برگشت تحریم ها و نگرانی شرکت های اروپایی و برخی آسیایی از جریمه های همکاری با ایران است. اولین آثار بی عهدی امریکا در برجام را می توان کنار کشیدن شرکت های بویینگ، ایرباس و توتال دید. شرکت هایی در حین اجرای قرارداد ریسک ادامه همکاری با ایران را نپذیرفته اند. بنابراین واقعیت این است که بی اخلاقی دولت ترامپ در خروج از این توافقنامه چند جانبه بی تاثیر در اقتصاد ایران نخواهد اما کشور تمام این دوره های تحریم و صدور قطعنامه های پی در پی را پشت سر گذاشته است. قطعا در شرایطی که اروپایی ها متعهد به برجام هستند عبور از تحریم ها راحت تر خواهد بود.
**در بدترین شرایط تحریم، هزینه ها30 درصد افزایش می یابد «یحیی آل اسحاق» وزیر اسبق بازرگانی درباره تبعات و پیامدهای اقتصادی خروج آمریکا از توافقنامه برجام، گفت: در طول دوره برجام هیچ قراردادی که به نتیجه برسد با آمریکا به امضا شد که امروز بخواهد بهم بخورد. وی با تاکید بر اینکه دولت آمریکا با خروج از برجام آبروی خود را در عرصه بین المللی از دست داد، اظهار داشت: کشور به تعهدات خود در برجام پایبند بود و تعهدات گروه 1+5 در توافق نامه برجام را تمام سازمان های بین المللی پذیرفته اند حال اینکه کشوری به تمام تعهدهایی که بر عهده گرفته پشت می کند، اعتبار خود را از دست می دهد. به گفته آل اسحاق، طبق توافقنامه برجام باید تمام تحریم های نظامات پولی، مالی و بانکی، حمل و نقلی، ارتباطات اقتصادی و تجاری و ... رفع می شد اما از همان ابتدای شروع به کار ترامپ به عنوان رییس جمهوری آمریکا کارشکنی هایی در اجرای بندهای توافقنامه برجام صورت گرفت . وی با بیان اینکه در حال حاضر آمریکا به دنبال تهدید کشورهای اروپایی برای ادامه همکاری ها با ایران از طریق اعمال قانون «یوترن» است و ریسک جریمه در صورت همکاری با ایران را برای شرکت های اروپایی ایجاد می کند، گفت: بحث این است آیا کشورهای اروپایی تابع آمریکا خواهند بود با اینکه برای خود و تصمیماتشان استقلال قائل هستند. آل اسحاق افزود: دو دیدگاه وجود دارد اول اینکه اروپا در حال ایفای نقش پلیس خوب و پلیس بد است و ایران را در حالت بلاتکلیفی و بینابینی نگه دارد و از این طریق در داخل کشور شکاف و فضای گرگ و میشی را ایجاد کند. دیدگاه دیگر این است که اروپا متوجه این موضوع شده که نظامی که ترامپ ایجاد کرده به دنبال این است که جایگاه اروپا را زیر سوال ببرد و رفتارهای دولت آمریکا هنجارهایی را که در روابط اقتصادی ایجاد شده به هم می ریزد. عضو اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: حال باید در ایران بررسی شود که آیا اروپایی ها قابل اعتماد هستند؟ به طور قطع باید تضمین های قطعی برای ادعاهای اروپایی ها مبنی بر ماندن در برجام اخذ شود. امروز بحث تضمین مطرح است چراکه اگر به حرف بود که آمریکا نمی توانست از برجام خارج شود و دیگر نمی توان به امضاها اعتماد کرد و باید تضامن عملیاتی گرفته شود. وی با بیان اینکه اگر سه هفته دیگر مدیران کشور به این نتیجه رسیدند که می توان به اروپا اعتماد کرد این صورت امریکا بازنده خواهد بود، گفت: ایران هیچ وابستگی اقتصادی به آمریکا ندارد به همین دلیل است که ترامپ به دنبال همراه سازی سایر کشورهای اروپایی در خروج از برجام است. آل اسحاق تاکید کرد:در هر صورت حتی با خروج از برجام و برگشت تحریم ها اتفاق ملموسی که برای مردم می افتد این است که هزینه ها حداکثر 30 درصد بالا می رود اما ما بازارهای سنتی را برای ارتباطات اقتصادی و فروش کالاهایمان حفظ کرده ایم.
**تضعیف برجام ریسک سرمایه گذاری در ایران را بالا برد همچنین «محمود جامساز» کارشناس اقتصادی درباره شرایط اقتصادی کشور پس از خروج آمریکا از برجام گفت: از زمانی که ترامپ رییس جمهوری آمریکا شد، اجرای تعهدات قید شده در توافقنامه برجام در حال تضعیف بود از این رو پایبندی به بسیاری از تعهدات در برجام وجود نداشت که امروز بخواهیم بگوییم شرایط تفاوت خواهد داشت. وی افزود: در دوران دولت نهم و دهم به دلیل اینکه تهدیدات غرب جدی گرفته نمی شد کشورمان در حوزه های اقتصادی در عرصه بین المللی بسیار منزوی شد و فروش نفت که مهم ترین منبع درآمدی محسوب می شد با مشکلات بسیار زیادی مواجه بودیم. این کارشناس اقتصادی با اشازه به بهبود روابط اقتصادی در دولت یازدهم و دوازدهم اظهار داشت: در همان ابتدای امضای توافقنامه برجام انتظار ظهور زود هنگام تاثیرات مثبت در اقتصاد می رفت و مقداری از دارایی های مسدود شده کشورمان هم آزاد شد. جامساز ادامه داد: اما با روی کار آمدن دولت ترامپ، آثار تضعیف برجام دیده شد. تصمیم آمریکا برای لغو تحریم ها که هر 120 روز یکبار اعلام می شد، ریسک سرمایه گذاری در ایران را افزایش می داد چرا که ممکن بود در نوبت بعدی آمریکا قصد خروج از برجام را داشته باشد و این خود تهدیدی برای سرمایه گذاران و شرکای تجاری ایران محسوب می شد که این اتفاق هم افتاد. وی تاکید کرد: سرمایه گذاران برای احساس امنیت و ورود به بازار ایران باید حداقل نسبت به ثبات اقتصادی حداقل تا 10 سال آینده اطمینان حاصل کنند اما در این مدت همواره با تهدیدات امریکا مبنی بر وضع دوباره تحریم ها علیه ایران مواجه بودند. این کارشناس اقتصادی گفت: بنابراین در این دوره آثار برجام اثرحداقلی داشت و در سبد مصرفی مردم دیده نشد که حالا با خروج آمریکا از برجام شاهد تغییر شرایط ذباشیم. جامساز درباره پایبند ماندن اروپا در برجام اظهار داشت: حجم تجارت اروپا با آمریکا چیزی بیش از 1000 میلیارد دلار است و شرکت های اروپایی منافع بسیار جدی با آمریکا دارند ، به این موضوع هم آگاه هستند که در صورت همکاری با ایرانی متحمل جریمه هایی خواهند شد بنابراین می توان پیش بینی کرد که شرایط چگونه خواهد بود.
**فرصت های اقتصادی همسایگی با 15 کشور هر چند که طبق گفته ترامپ تا چند روز دیگر تحریم هایی علیه ایران وضع می شود که می تواند برای شرکت های اروپایی حاضر در فعالیت های اقتصادی کشورمان و شرکت های ایرانی تهدید جدی محسوب شود اما موضوعی که این دوره را با دوره های تحریم های گذشته متفاوت می کند این است که این بار ایران در بسیاری از اقلام متقاضی نبوده و عرضه کننده است. مناسبات ایران با بازارهای بین المللی براساس سه نیاز کلی فروش نفت، خرید مواد اولیه و خدمات و ارتباطات رفت و آمد اصطلاحا ویزایی تعریف می شود. حال اینکه در بخش فروش نفت، وزیر نفت این اطمینان را داده است که هیچ مشکلی بر سر راه کشور وجود ندارد چه بسا اینکه افزایش قیمت جهانی نفت به نفع ایران خواهد بود. در بخش تامین مواد اولیه هم با توجه به اینکه کشورهای اروپایی در دفاع از برجام منتقد به عملکرد دولت ترامپ هستند تاکنون مشکلی برای این حوزه پیش بینی نمی شود از سوی دیگر کشورهای آسیایی قوی در دوره های تحریم های گذشته هم همواره در کنار ایران بودند. اما در بخش عرضه محصولات و تولیدات داخلی بازار وسیع 15 کشور همسایه را در اختیار داریم که در دوره برجام هم این تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه حفظ شد و پس از این هم می توان بازار کشورهای همسایه را مخاطب اصلی تولیدات خود قرار داد.
