امکان رادیو گرافی صنعتی «دو-انرژی »

به گزارش ایران اکونومیست از دانشگاه صنعتی امیرکبیر، مصطفی کبیر مجری طرح« رادیوگرافی صنعتی دو-انرژی در آزمون های غیرمخرب» اظهار کرد: در روشهای رادیوگرافی با پرتوی ایکس که در دنیا معمول است، بسیاری از عیوب جسمی که مورد بازرسی فنی قرار می گیرد، به علت اختلاف عدد اتمی و چگالی با جسم مجاور با یک طیف پرتوی ایکس قابل شناسایی نیست.
وی افزود: این عدم شناسایی ممکن است بعد ها زمانی که سازه یا مجموعه در شرایط کاری و تحت تنش یا نیروهای گوناگون قرار می گیرد، باعث عیوب اساسی و شکست و خرابی کل آن شود که هزینه ای گاه جبران ناپذیر مالی و جانی به همراه داشته باشد.
کبیر ادامه داد: با استفاده از این اختراع برای رفع این نقیصه که در بازرسی دوره ای و یا حین ساخت قطعات بهره گرفته می شود، می توان تا حد بسیار زیادی به کشف و آشکارسازی آنها اقدام کرد.
به گفته این محقق، علت دیگر نیاز صنعت کشور به جایگزینی روش های معمول و عمدتاً ناکارامد در حوزه بازرسی های فنی با سیستم های نوین نظیر رادیوگرافی دو-انرژی است.
کبیر افزود: با استفاده از این اختراع تکنیکی نوین در ایران و دنیا ارائه و معرفی می شود که به نوعی کسب فناوری نوین و یافتن راهکاری جدید برای از بین بردن نقاط کور رادیوگرافی متداول است.
وی با بیان اینکه با این فناوری و روش جدید می توانیم با اطمینان بسیار بالاتری از صحت عملکرد و سالم بودن یک قطعه یا سیستم های وابسته سخن بگوییم، عنوان کرد:به واسطه این پروژه،می توانیم حوادثی مانند آنچه در تیرماه سال 1395 در مخزن 8001 پتروشیمی بوعلی ماهشهر اتفاق افتاد و خسارتی بیش از 60 میلیون دلار به کشور متحمل کرد را نداشته باشیم.
وی خاطر نشان کرد: در این پروژه همچنین با شبیه سازی های مونت کارلویی به ساخت شبیه سازهای تجاری رادیوگرافی تک انرژی و دو-انرژی مبادرت شده است که به نوبه خود دارای ویژگی های منحصر به فرد عدیده ای است.
وی تاکید داشت: از این پروژه در تمامی صنایعی که، بازرسی غیر مخرب جزء لاینفک انهاست می توان بهره برد. از آن‌جمله می‌توان به صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع هواپیماسازی، کشتی سازی، صنعت ساختمان، پل، سدسازی و سازه، نیروگاه‌ها، صنایع زیربخشی خودروسازی، الکترونیک و تولید بردهای الکترونیکی و ... اشاره کرد.
این فارغ التحصیل دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: از آنجا که از ابتدای تعریف طرح بر آن بودیم تا پروژه قابلیت صنعتی شدن و استفاده سهل بر روی همه نوع تیوب پرتوی ایکس را داشته باشد، نمونه اولیه آن نیز تمام این ویژگی های صنعتی بودن را داراست ودر آینده ای نه چندان دور برای ادامه کار روی نیمه صنعتی شدن پروژه و تولید انبوه آن تمرکز خواهیم کرد.
وی با اشاره به مزایای طرح گفت: پیاده سازی تکنیک نوینی برای رادیوگرافی همزمان دو شیء متجانس، امکان مشاهده عیوب و نایکنواختی ها که در یک تک شات دیده نمی شوند، ارائه روشی با حفظ (افزایش) کنتراست تصویر، شرط کمینه رزولوشن فضایی برای یک تصویر رادیوگرافی صنعتی از ویژگی های این طرح محسوب می شود.
به گفته وی، قابلیت رادیوگرافی از لوله ها و کابل های عایق دار، رادیوگرافی بتن های مسلح، استفاده از فیلتر های آلومینیومی و مسی برای جذب فوتون های با طول موج کم که نقش مخدوش کننده دارند(سخت کنندگی باریکه ) به منظور کاهش اثرات پراکندگی و افزایش کنتراست. و بهبود کیفیت تصویر با بهبود کنتراست از دیگر ویژگی های این طرح محسوب می شوند.
وی با بیان اینکه این طرح به علت رفع مشکل بزرگ بازرسی فنی رادیوگرافی صنعتی معمولی ،دارای مزایای بالقوه بسیار زیادی است، گفت: امکان بازرسی غیر مخرب پوشش های عایق دار، افزایش کنتراست بین مواد مخلوط مانند ناخالصی سرباره به علت استفاده از دو انرژی متفاوت ، امکان اتصال دستگاه و پیاده سازی روی تیوب های ایکس معمولی، رادیوگرافی و عیب یابی بتن های مسلح به طور همزمان شامل رادیوگرافی همزمان بتن و تقویت کننده فلزی در بتن های مسلح، امکان کنترل از راه دور از جمله مزیت های رقابتی طرح به شمار می روند.
وی با اشاربه به کاربردهای این پروژه گفت: صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، خطوط لوله، مخازن تحت فشار، جوش های لب به لب، تانک های میعانات گازی، شیرآلات و بستها، صنعت هواپیمایی، توربین های موتور جت، جوش و پرچ بدنه، صنعت ساختمان، پل، سد سازی، بتن غیر مسلح، پی، سازه های فولادی، مواد و متالورژی، کشتی سازی، صنایع نیروگاهی، صنایع دفاعی از جمله مخاطبان این طرح به شمار می روند.
دکتر حسین آفریده از دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دکتر امیر موافقی از پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران اساتید راهنما و دکتر بهروز رکرک از پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران استاد مشاور این طرح هستند.
تا کنون از این پروژه 4 مقاله در کنفرانس های بین المللی و 4 مقاله در کنفرانس های داخلی ارائه شده که در آن ها به بخش هایی نظیر شبیه سازی های مونت کارلویی، فرایند طراحی و ساخت و تست های عملی روی دستگاه و نمونه های واقعی اشار شده است. همچنین برخی از مقالات در ISC نمایه شده و در حال نگارش مقالاتی در مجلات معتبر ISI است.
به علت نوآوری بالای این طرح، ثبت اختراع آن با شماره 94523 در اداره ثبت مالکیت های معنوی ایران انجام شده است و در حال مقدمات ثبت بین الملی است.