هنوز زود است درباره خروج آمریکا از برجام صحبت کنیم؛ باید صبر کرد

به گزارش ایران اکونومیست؛   روی میز کارش عکس سرنشینان سانچی که شهادت‌گونه جان‌شان را از دست داده‌اند، خودنمایی می‌کند. یادآوری آن حادثه برایش دردناک و معتقد است شرکت ملی نفتکش ایران همه تلاشش را برای یافتن سرنشینان سانچی انجام خواهد داد و از هیچ کمکی به خانواده‌های آنان دریغ نخواهد کرد.

کاپیتان نصرالله سردشتی در این گفت‌وگو ظرفیت کنونی ناوگان نفتکش ایران را با احتساب اوراق چهار فروند نفتکش کمی کمتر از ۱۴ میلیون تن می‌داند و میزان درآمد شرکت ملی نفتکش را تابعی از مسائل بین‌المللی و منطقه‌‌ای عنوان می‌کند.

گفت‌وگو با مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران پیش از خروج آمریکا از برجام در شامگاه ۱۸ اردیبهشت ماه انجام شد. وی در این گفت‌وگو دستاوردهای برجام را برای ناوگان نفتکش چشمگیر عنوان کرد.

سهم ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران در بازارهای بین‌المللی پس از اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به چه میزان رسیده است؟

۸۰ درصد ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران پیش از تحریم‌ها در بازارهای بین‌المللی تردد می‌کرد. محدوده تردد نفتکش‌های این شرکت پیش از تحریم‌ها، شمال اروپا، غرب آفریقا، آمریکای جنوبی، بنادر خلیج فارس، بنادر مدیترانه، دریای بالتیک، دریای سرخ و دریای سیاه بوده است که این محدوده در دوران تحریم‌ به ۶ مشتری راهبردی نفت ایران ختم شد. اما با اجرای برجام، شرکت ملی نفتکش ایران تلاش کرد بار دیگر به وضع پیش از تحریم‌ها برگردد که در این باره با وجود برخی مشکلات بانکی و تحریم‌های اولیه آمریکا، توانست تا حدودی به اهداف خود دست یابد و هم اکنون نیز حدود ۵۰ درصد ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران در بازارهای جهانی فعال هستند.

شرکت ملی نفت ایران پس از اجرای برجام، برخلاف دوران تحریم، نفت را به روش FOB (حمل بار برعهده مشتری) می‌فروخت. با این روش فروش، شرایط شرکت شما چگونه است؟

شرکت ملی نفتکش ایران در این شرایط یا حسب نیاز مشتریان که با توصیه امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران انجام می‌شود یا مذاکره مستقیم با مشتریان نفت ایران، اقدام به حمل محموله آنها می‌کند. در واقع پس از توافق ایران و اعضای ۱+۵ در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ و اجرای برجام، شرکت ملی نفتکش ایران به مرور به سراغ مشتریان اروپایی خود یعنی توتال فرانسه، انگلیسی-هلندی شل، رپسول و سپسا اسپانیا که در دوران تحریم نمی‌توانست با آنها کار کند، رفت و فعالیت با این شرکت‌ها را از سر گرفت. با این حال رسیدن به حد مطلوب، حمایت شرکت ملی نفت ایران را همچون سابق می‌طلبد.

آیا قراردادهای شرکت ملی نفتکش ایران برای حمل نفت مشتریان سنتی ایران حفظ شده است؟

شرکت ملی نفتکش ایران همواره خود را جزو لاینفک شرکت ملی نفت ایران می‌داند و از این‌رو حسب نیاز این شرکت به منظور حفظ سهم بازار فروش نفت‌خام و فرآورده‌های آن، با در نظر گرفتن شرایط رقابتی که نهایتا به رضایتمندی مشتریان نفتی منجر می‌شود اقدام به حمل محموله‌ها با روش‌هایی دیگر نظیر CFR ، DES و.... می‌کند. به‌عنوان نمونه تمدید قرارداد با یکی از شرکت‌های چینی و تایوانی مؤید این موضوع است. از طرف دیگر با انعقاد قراردادهای مستقیم با خریداران محموله‌های نفت خام ایران نوعی دیگر از قراردادهای شمنا (شرکت ملی نفتکش ایران) با مشتریان سنتی ایران از قبیل شرکت‌های HOB ،SK و ZHZR انجام می‌گیرد.

شرکت ملی نفتکش ایران چه میزان نفت را به توصیه مستقیم امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران جابه‌جا می‌کند؟

روزانه تقریبا ۲۰۰ هزار بشکه را با این روش جابه‌جا می‌کند. البته امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران بدون شک در  همه مذاکراتش که برای فروش نفت به روش FOB انجام می‌شود به خریداران نفت ایران توصیه می‌کنند از ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران استفاده کنند.

آنگونه که از صحبت‌های شما متوجه شدم، انتظار شما از شرکت ملی نفت ایران بیش از این رقم است، درست است؟

 انتظار ما این است در سال حمایت از کالای ایرانی، توجه ویژه‌ای به این شرکت معطوف شود تا بتوانیم دوباره سهم خود را در بازارهای جهانی به‌دست آوریم و این رفتاری است که دیگر کشورهای تولیدکننده نفت خام مانند عربستان با شرکت‌های کشتیرانی خود انجام می‌دهند. در این باره یکی از راهکارهای درخواست شده، استفاده از تغییر روش حمل از FOB به CFR است.

دریافت نفت به روش FOB تمایل مشتریان نفت ایران است و ممکن است آنها علاقه‌ای به حمل محموله خود از سوی شرکت شما نداشته باشند.

این‌گونه نیست؛ ۹۰ درصد کشتی محموله‌های FOB از بـــازار تامین می‌شود، یعنی شرکت‌هایی که نفت خریداری می‌کنند خود صاحب کشتی نیستند. اگر مشتریان نفت ایران صاحب کشتی بودند، ما هیچگاه چنین درخواستی از شرکت ملی نفت ایران نمی‌کردیم.

بقیه قراردادهای حمل نفت به صورت مستقیم از سوی شرکت ملی نفتکش ایران با خریداران نفت امضا می‌شود؟

دقیقا این‌گونه است بدان معنا که شرکت ملی نفتکش ایران پس از برجام به‌صورت مستقیم با فروشندگان و خریداران نفت مذاکره و نفت آنها را حمل می‌کند.

کاپیتان، شرکت شما پس از برجام بیشتر در کدام بازارها حضور داشته و محموله نفتی کدام کشور را جابه‌جا کرده است؟

در ۶ ماه نخست پس از اجرای برجام، برای کشتی‌هایمان مشکل بازاریابی داشتیم، اما پس از آن و با کمک مشتریان این مشکل حل شد. در این مدت، ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران در بنادر غیرایرانی نظیر بنادر لیبی، الجزایر، عراق، هلند، دانمارک، مکزیک و مصر بارگیری و در بنادر دیگر تخلیه کرده است.

از این بحث بگذریم، برنامه شرکت ملی نفتکش ایران برای نوسازی و جوان‌سازی ناوگان این شرکت چیست؟

در این زمینه تا کنون چهار فروند از نفتکش‌های غول‌پیکر (VLCC) این شرکت فروش رفته است. این شرکت هم اکنون ۳۸ نفتکش غول‌پیکر با حجم ۳۰۰ هزار تن، هشت فروند نفتکش سوئزمکس با حجم ۱۵۰ هزار تن، پنج فروند نفتکش افرامکس، سه فروند نفتکش هندی مکس (MR)، سه فروند کشتی برای حمل گاز و چهار شناور را که مجموع آنها ۶۱ فروند می شود، در اختیار دارد.

حادثه نفتکش سانچی، چه تاثیری در جایگاه این شرکت در عرصه بین‌المللی داشته است؟

شرکت ملی نفتکش ایران پیش از تحریم‌ها با همه شرکت‌های نفتی دنیا کار کرده است، بنابراین در میان شرکت‌های بین‌المللی کاملا شناخته شده است. از این رو، بدون شک یک حادثه و تصادف که با توجه به تعداد بالای نفتکش‎‌ها و تردد گسترده در بنادر طبیعی است، سبب افت جایگاه یک شــرکت در میان شرکت‌های بزرگ بین‌المللی که به صورت حرفه‌ای مدیریت می‌شوند، نمی‌شود. ضمن این‌که نفتکش‌های شرکت ملی نفتکش ایران هم اکنون از سوی شرکت‌های شل، توتال، رپسول، سپسا و اینوک بازرسی می‌شوند.

بازرسی از سوی شرکت‌هایی که عنوان کردید یعنی مشکل وتینگ (Vetting) حل شده است؟

مشکل وتینگ در واقع از فوریه ۲۰۱۷ حل شده است. در وتینگ، کشتی‌ که قرار است از یک بندر بارگیری کند یا در اجاره یک شرکت نفتی قرار گیرد تا بار آن را حمل کند باید حداقل به تایید یک شرکت معظم نفتی برسد. در دنیا عرف است که وتینگ زمانی که کشتی در حال تخلیه است انجام می‌شود. در زمان تحریم نمی‌توانستیم بازرسی از سوی شرکت‌های نفتی معظم را به دلیل نبود روابط تجاری و ارتباطات مالی و همچنین تعلیق عضویت نفتکش از طرف OCIMF انجام دهیم. شایان ذکر است که افزون بر این اقدام‌ها و دستاوردها، این شرکت با صرف تلاش فراوان موفق شده پس از تحریم، عضویت خود را در سازمان‌ها و مراجع مهم بین‌المللی نظیر OCIMF ، INTERTANKO و GREEN AWARD تجدید کند که این موضوع برای تسهیل فعالیت شرکت در بــازار بین‌المللی بسیار حائز اهمیت است.

پس از حادثه سانچی، آیا برای شرکت هانوا توتال محموله‌ای حمل کردید؟

پیش از پاسخ به این پرسش، از نمایندگان این شرکت که در حادثه سانچی با ما همدردی و در مراسم یادبود شهدای سانچی شرکت کردند، قدردانی می‌کنم. پس از آن حادثه، چند محموله میعانات گازی برای این شرکت حمل کردیم و این همکاری همانگونه که عنوان کردم، ادامه دارد و هم‌اکنون همه محموله‌های خریداری شده این شرکت از ایران با نفتکش‌های شرکت ملی نفتکش ایران حمل می‌شود.

چند نفتکش ایرانی هم اکنون در اجاره شرکت‌های خارجی است؟

بیشتر نفتکش‌های ایرانی در اجاره شرکت‌های بین‌المللی قرار دارد.

هزینه اجاره نفتکش‌ها چه میزان است؟ سال ۹۵ در گفت‌وگویی که داشتیم این رقم را ۵۰ هزار دلار عنوان کردید و پس از آن هم اعلام شد کاهش یافته است، هم اکنون چه رقمی است؟

اجاره نفتکش‌ها، هم اکنون به سختی هزینه روزانه کشتی را پوشش می‌دهد و بازار حمل نفتکش‌ها اکنون در بدترین وضع و در رکود شدید است.

عمده‌ترین مشکل بازار نفتکش در جهان هم اکنون چیست؟

کاهش تولید اوپک، ورود کشتی‌های جدید به ناوگان کشتی‌های دنیا، کاهش اوراق کردن نفتکش‌های قدیمی، ورود آمریکا به بازار، افزایش قیمت نفت و استفاده از ظرفیت ذخیره ارزان راهبردی بعضی از کشورها مجموعه عواملی هستند که سبب کاهش درآمد نفتکش‌ها شده است.

این روند تا چه زمانی ادامه می‌یابد؟

پیش‌بینی جهانی حاکی از این است که با افزایش تعداد اوراق کشتی‌ها و تقاضای نفت، این وضع در سال ۲۰۱۹ ان‌شاء‌الله بهبود می‌یابد.

برنامه شما برای اوراق نفتکش‌ها، آیا فراتر از اوراق چهار نفتکشی هست که عنوان کردید؟

مصوبه هیئت مدیره برای اوراق ۲ نفتکش دیگر نیز دریافت شده است. همچنین بر اساس برنامه شرکت ملی نفتکش ایران که تا سال ۲۰۲۱ تدوین شده، تعداد دیگری از نفتکش‌های ما اوراق و همزمان با آن سفارش کشتی داده خواهد شد. البته این به معنای افزایش ظرفیت ناوگان این شرکت نیست و ما برنامه‌ای در این زمینه نداریم.

سفارش کشتی جدید داده شده است؟

در حال بررسی هستیم.

آیا به شرکت‌های داخلی برای ساخت نفتکش سفارش می‌دهید؟

نگاه به توانمندی‌های داخلی و ارتقای سطح کمی و کیفی صنعت کشتی‎سازی داخل به عنوان یکی از صنایع راهبردی کشور از اولویت‌های شرکت ملی نفتکش ایران است. در همین باره همکاری سازنده‌ای با شورای عالی صنایع دریایی برقرار شده تا همه زنجیره ارزش از سفارش ساخت در داخل تا استفاده از ناوگان داخلی در قراردادهای فروش محموله‌های نفتی مدنظر قرار گیرد.

البته لازم است اشاره کنم که شرکت ملی نفتکش ایران به منظور استفاده از توان صنایع داخلی پارسال قراردادی را با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای تشکیل یک شرکت مشترک در حوزه ساخت و تعمیر کشتی امضا کرده است که به تقویت صنعت کشتی‌سازی کشور منجر خواهد شد.

ظرفیت شرکت ملی نفتکش ایران هم اکنون چه عددی است؟

با احتساب اوراق چهار فروند کشتی نفتکش ۳۰۰ هزار تنی و همچنین کشتی نفتکش ۱۵۰ هزار تنی سانچی، این ظرفیت کمی کمتر از ۱۴ میلیون تن است.

برنامه شرکت ملی نفتکش ایران برای باز کردن دفاتر جدید چیست؟

باز کردن دفاتر جدید در هنگ کنگ و لندن افزون بر دفاتر فعال در هلند، سوئد، چین، روتردام، قبرس و دوبی در حال بررسی است. البته در کشتیرانی عرف نیست همه جا دفتر داشته باشیم، کار ما اجاره کشتی است و هر کدام از دفترهای ما کار خاصی را انجام می‌دهد. به عنوان مثال در دفتر روتردام هماهنگی‌های لازم برای حضور بازرس در کشتی‌ها انجام می‌شود یا مسئولیت دفتر دوبی تامین لوازم یدکی و سرویس فنی است.

شما در جلسه معارفه‌ خود عنوان کردید در شرایط بحرانی قرار دارید، آیا این شرایط را پشت سر گذاشتید؟

هنوز در این شرایط قرار داریم و این وضع تنها مختص شرکت ملی نفتکش ایران نیست.

کاپیتان، شما سابقه‌ای ۴۰ ساله در شرکت ملی نفتکش ایران دارید. حداکثر و حداقل درآمد شرکت ملی نفتکش ایران در این دوران که بی‌شک فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته، چه میزان بوده است؟

میزان درآمدها متفاوت است، زیرا تعداد ناوگان و نوع فعالیت شرکت در مقاطع زمانی مختلف متفاوت بوده است، اما در پاسخ به پرسش شما می‌توان دامنه‌ای حدود ۵ هزار دلار تا ۱۰۰ هزار دلار در روز را مطرح کرد. نکته حائز اهمیت در این حوزه، ثبات درآمدی شرکت است که تابعی از مسائل بین‌المللی و منطقه‎ای است.

با توجه به این که امکان تعمیر کشتی‌های این شرکت به دلیل سایزشان در داخل کشور فراهم نیست، در کدام کشورها تعمیرات انجام می‌شود؟

 عمدتا در چین و در یک بازه زمانی ۲۰ تا ۳۰ روز انجام می‌شود، ضمن این‌که در امارات و عمان نیز یارد تعمیراتی وجود دارد که بعضی از کشتی‌های شرکت ملی نفتکش ایران در این تعمیرگاه‌ها تعمیر می‌شوند. در تلاش هستیم از طریق همکاری با شورای عالی صنایع دریایی زمینه لازم را در داخل ایجاد کنیم.

همانطور که اشاره کردم به منظور تقویت توان تعمیراتی صنایع کشتی‌سازی کشور شرکت مشترکی تاسیس شده که امیدوارم با آغاز فعالیت آن، زمینه تعمیر کشتی‌های بزرگ نیز در داخل فراهم شود.