به گزارش ایران اکونومیست به نقل از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، مجاورت منطقه مکران با آب‌های آزاد بین‌المللی در سراسر مرز جنوبی، همسایگی مستقیم با کشورهای پاکستان و افغانستان و به‌طور غیرمستقیم با کشورهای آسیای مرکزی (از طریق ترکمنستان)، یک راه غیرقابل چشم‌پوشی برای دسترسی به دریاهای آزاد و تردد آسان کشتی‌های تجاری نسبت به تنگه هرمز و منطقه خلیج فارس به شمار می‌آید.
این سواحل در جنوب شرق کشور به لحاظ جایگاه نظامی می‌تواند در اتخاذ راهبرد‌های فرامنطقه‌ای برای ایران تعیین کننده باشد و توان تحرک میان آب‌های اقیانوسی را به نیروی دریایی ببخشد. این به معنای گسترش حوزه عملیات نظامی ایران، فراتر از خلیج فارس و امکان تبدیل آن به یک قدرت دریایی راهبردی است.
اما این منطقه ساحلی واقع در سواحل شرقی ایران از بندر جاسک تا بندر چابهار، در زمره یکی از کم‌توسعه یافته‌ترین مناطق کشور بوده که دولت دوازدهم همسو با برنامه کلان توسعه سواحل مکران، یکی از ماموریت‌های یازده‌گانه اصلی وزارت نفت را با عنوان توسعه بندر جاسک مشخص کرده است.
یکی از برنامه‌های وزارت نفت به منظور توسعه مکران و استفاده از فرصت‌های آن در طرح‌های وزارت نفت، احداث خط لوله گوره-جاسک برای انتقال نفت خام سبک و سنگین کشور و با هدف تنوع‌بخشی به راه‌های صادرات نفت بوده است.
اقدام‌های طرح ساخت خط لوله گوره- جاسک شامل مطالعات طراحی بنیادی و امکان‌سنجی آن در اواخر سال ۹۴ و نیز اقدام‌های عملی طراحی بنیادی آن در ابتدای سال ۹۵ آغاز شد که سال ۹۶ به پایان رسید.
کارفرمای اصلی طرح شرکت مهندسی و توسعه نفت (از مجموعه شرکت ملی نفت ایران) و مدیریت طرح به عهده شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران (از مجموعه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی) است.
سرمایه لازم برای اجرای کل این طرح ۲ میلیارد دلار برآورد و از صندوق توسعه ملی تامین شده و هم اکنون اعتبار آن تخصیص یافته است، همچنین منابع به صورت ارزی بوده و از طریق ال‌سی پرداخت خواهد شد.
پیش از این رئیس‌جمهوری درباره طرح‌های ملی گفته بود: سرمایه لازم برای اجرای طرح‌های ملی می‌تواند از منابع صندوق توسعه ملی تامین شود.
مرتضی کرمی، قائم مقام مدیریت طرح خط لوله گوره- جاسک از شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران در این باره گفت: پس از انجام مطالعه جامع و جانمایی طرح، هم اکنون مسیر این خط لوله به طول ۱۰۰۰ کیلومتر خط ۴۲ اینچ با ایستگاه‌های بین راهی آن نهایی شده است.
وی با بیان این‌که این طرح، یک طرح راهبردی و ملی به شمار می‌آید، افزود: پروژه انتقال نفت از گوره به جاسک یک بسته کامل شامل پروژه‌های ساخت یک خط لوله و هشت ایستگاه در مسیر آن، ساخت ۲۰ مخزن به ظرفیت ۱۰ میلیون بشکه و ساخت تاسیسات دریایی برای صادرات نفت خام می‌شود.
به گفته کرمی، پنج ایستگاه از این تعداد تلمبه‌خانه تقویت فشار، ۲ ایستگاه توپکرانی و یک ایستگاه پایانه به منظور اندازه‌گیری میزان نفت انتقالی است.
وی درباره ساخت ۲۰ مخزن ذخیره‌سازی این طرح توضیح داد: پیمانکار این طرح پس از انجام مراحل مناقصه، انتخاب شده و قرار است این پروژه به صورت BOT انجام شود، به‌طوری که سرمایه‌گذار برای طرح انتخاب و پس از احداث آن در طی یک دوره سه ساله، به مدت ۱۵ سال این مخازن به شرکت ملی نفت اجاره داده شود.
به گفته کرمی، مالکیت مخازن پس از ۱۵ سال بدون هزینه به شرکت ملی نفت ایران منتقل خواهد شد.
وی گفت: پروژه احداث خط لوله انتقال نفت خام از گوره به جاسک و تاسیسات دریایی آن در مقصد طرح به صورت EPC انجام خواهد شد و تنها قرارداد ساخت مخازن به صورت BOT و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی انجام خواهد شد.
قائم مقام مدیریت طرح خط لوله گوره- جاسک همچنین افزود: خط لوله گوره به جاسک به طول ۱۰۰۰ کیلومتر به چهار گستره تقسیم می‌شود که این تقسیم‌بندی بر اساس شرایط جغرافیایی مسیر و صعوبت کار بوده و مسافت‌ها یکسان نیست.
به گفته کرمی، این چهار گستره به طول مسیرهای ۱۳۴، ۱۵۷، ۳۰۵ و ۳۹۷ کیلومتر است که هر بخش به یک پیمانکار مجزا و در قالب قرارداد EPC واگذار می‌شود.
وی اظهار کرد: همچنین ساخت هشت ایستگاه به طور کامل به یک پیمانکار در قالب قرارداد E.P.C واگذار خواهد شد.
قائم مقام مدیریت طرح خط لوله گوره- جاسک افزود: مناقصه احداث خط لوله در گستره یک آغاز و ارزیابی کیفی شرکت‌کنندگان در مناقصه انجام شده است. در ماه جاری پیشنهادهای فنی و مالی مناقصه‌گران دریافت و سرانجام با برنده مناقصه، قرارداد EPC امضا خواهد شد.
وی همچنین درباره عملیات اجرایی خط لوله اظهار کرد: مسیر خط لوله مشخص شده و به منظور تحصیل زمین‌های آن، کمیته ویژه‌ای تشکیل شده است.
قائم مقام مدیریت طرح خط لوله گوره- جاسک با بیان این‌که مسیر این خط لوله از سه استان بوشهر، فارس و هرمزگان عبور می‌کند، گفت: کمیته یادشده با ادارات مرتبط، نظیر سازمان منابع طبیعی، سازمان جنگل‌ها و مراتع، راه و شهرسازی، دادگستری‌ها، استانداری‌ها و... هماهنگی‌های لازم را برای تحصیل اراضی انجام داده و البته هنوز تملیکی صورت نگرفته است.
کرمی ادامه داد: همچنین در پروژه ساخت خط لوله قرار است تمام لوله‌های مورد نیاز مسیر اصلی از داخل تامین شود که این موضوع به تامین حدود ۵۰ درصد از کل کالای پروژه تا کنون از داخل منجر شده و به‌طور قطع با برگزاری بقیه مناقصه‌های طرح، این میزان افزایش خواهد یافت.
وی با تاکید بر این‌که تلاش ما این است که در سال حمایت از کالای ایرانی تا آنجا که می‌توانیم از ساخت داخل در تامین تجهیزات مورد نیاز طرح بهره ببریم، افزود: در صورت ورود شرکت‌های خارجی به این طرح، یکی از شروط ما استفاده از توان داخل خواهد بود.
کرمی مدت زمان مصوب طرح از زمان آغاز را ۵۴ ماه عنوان کرد و افزود: البته بنا به دلایلی، تمهیداتی اندیشیده شده تا بخشی از این طرح در سال ۹۹ آماده بهره‌برداری شود.
وی در پایان درباره بخش نهایی پروژه و تاسیسات دریایی آن توضیح داد: تاسیسات دریایی این پروژه شامل سه گوی شناور است که در دریا استقرار می‌یابد و از طریق سه خط لوله زیر دریا هر کدام به طول تقریبی ۶ کیلومتر به تأسیسات ساحل متصل می‌شود.
او افزود: کشتی‌ها به گوی‌های شناور متصل شده و می‌توانند عملیات بارگیری نفت خام را به این روش انجام دهند.
کرمی مزایای این طرح نسبت به اسکله‌های بارگیری نفت خام، به صرفه بودن آن، انعطاف‌پذیری گوی‌ها، خرید و نصب آسان و زمان کوتاه اجرای آن عنوان کرد.
به طور کلی می‌توان گفت طرح انتقال نفت خام گوره به جاسک علاوه بر مزایایی که در ابتدای مطلب عنوان شد به تنوع‌بخشی در صادرات نفت خام کشور و توسعه منطقه منجر می‌شود.
