سالمندی؛ تجربه ای به یاد ماندنی یا هراس آور

به گزارش ایران اکونومیست، بنابر آمارهای اعلام شده در آخرین سرشماری جمعیتی سال 1395، 9.3 درصد جمعیت کشور سالمند هستند که تا سال 2030 این جمعیت دوبرابر خواهد شد. موضوعی که «انوشیروان بندپی» رییس سازمان بهزیستی کشور درباره آن گفت: با توجه به اینکه پیش بینی می‌شود در ۳۰ سال آینده ۳۰ درصد جمعیت کشور سالمند شوند باید اقدامات و برنامه‌ریزی‌های لازم برای آینده کشور در این زمینه صورت گیرد.
به عبارتی دیگر، افزایش نرخ سالمندی درکشور، جامعه را دچار مسایل و مشکلات فراوانی می کند که در صورت رفع نشدن آنها، نه تنها به این بخش از جامعه آسیب می رساند بلکه دوره سالمندی را برای بسیاری از مردم به دوره ای هراس آور تبدیل می کند.
 
**مشکلات عاطفی و اقتصادی
افزایش سن و کاهش توانایی جسمی، بروز ضعف و کم حوصلگی، مشخصه بارز ورود افراد به دوره سالمندی است، دوره ای که بعد از سال ها تلاش و فعالیت برای خانواده و جامعه و به امید سپری شدن بهترین روزها در پناه اندوخته مالی و عاطفی فرامی رسد. اما این مرحله حساس از زندگی سالمندان، همواره با دغدغه های بسیاری از جمله تنهایی، بحران های مالی وکم توجهی عجین می شود. مشکلاتی که به تناسب توانایی جسمی، طبقه اجتماعی، محیط زندگی و تغذیه متفاوت است اما لزوم توجه به سالمندان و برآورده سازی نیازها و مسایل روحی روانی آنان در همگان یکسان است.
با مرور وضعیت زندگی سالمندان در کشور، فرهنگ تکریم مقام و منزلت سالمند و نقش ریش سفیدی این قشر نمایان می شود که از تحولات و دگرگونی های زندگی مدرن مصون نمانده است.
علل و عوامل این دگرگونی از آن جا آغاز شد که زندگی اقتصاد محور دامن گستر و مخارج بالای زندگی، تمامی افراد خانواده را درگیر نان شب و غفلت از مهرورزی به سالمندان کرد.
همچنین مخارج بالای درمان افراد سالمند تحت تاثیر بیماری های گوناگون و نبود مزایایی نظیر حقوق بازنشستگی و بیمه در کاهش تکریم سالمندان خانواده بی تاثیر نبوده است.
تغییر ارزش های اخلاقی و فرهنگی جامعه هم در کنار عوامل اقتصادی در بی توجهی به سالمندان نقش برجسته ای دارد. شکاف نسلی و نبود گفتمان مشترک میان سالمندان با سایر اعضای خانواده از جمله مواردی است که بی توجهی و طرد شدن سالمندان را رقم زده و باعث شده است افراد دیگر وظیفه ای در قبال سالمندان احساس نکنند.
نبود آگاهی در خصوص حقوق سالمندان و تلاش اندک مسوولان در تبیین و رسیدگی به این حقوق هم از دیگر مشکلات این قشر از جامعه است. سالمندی که مورد کم لطفی و بی توجهی فرزندان و اطرافیان قرار می گیرد و راهی برای اقدام قانونی در این زمینه ندارد، خود را سرخورده و طرد شده می بیند. دغدغه دیگر سالمندان خلاءهای ایجاد شده در مسیر حقوق شهروندی است؛ این که اماکن و وسایل نقلیه عمومی برای استفاده او پیش بینی نشده است و برای تردد در سطح شهر نیاز به همراهی دیگری دارد. این در حالی است که با استفاده از تجربیات سایر کشورها در حوزه سالمندی می توان چارچوب قانونی و حمایتی برای این قشر در نظر گرفت.
 
**صیانت از سالمندان حق مسلم آنان
مشکلات متعدد در دوره سالمندی باعث شده تا ورود به این دوره برای بسیاری از مردم تابو و هراس آور باشد و زنان و مردان ایرانی از رسیدن به این سن واهمه داشته باشند.
در این میان، سالمندانی که هر کدام بنوبه خود تمام قوا و توانایی را در جهت رشد و توسعه کشور مصروف کرده اند حال که نیاز به رسیدگی و توجه دارند اگر از سوی مسوولان مورد بی توجهی قرار بگیرند دچار بیماری های روحی و افسردگی سالمندی می شوند. برهمین اساس ضرورت دارد که در حوزه هایی نظیر شهرسازی، مسکن، خدمات درمانی و اجتماعی و پوشش بیمه سالمندی مورد توجه بیشتر قرار گیرند تا از خانه نشینی وهزینه های بالای بیماری برحذر باشند.
همچنین برنامه سازی صداوسیما در جهت به نمایش گذاشتن صیانت و تکریم سالمندان در میان اعضای خانواده و بازگشت به دوران محوریت و ریش سفیدی آنان، می تواند عشق ورزی را آموزش و شکاف نسلی را برطرف کند.
یادآوری آموزه های اخلاقی به کودکان در برخورد با سالمندان هم بهترین راه برای تکریم بزرگان خانواده است که با سیاستگذاری درست در زمینه آموزش در مدارس می تواند به بهره بنشیند. باید به کودکان، احترام به دیگران و در نظر گرفتن حقوق انها را آموزش داد ، چرا که افزایش سطح بینش کودکان بدون شک در رفتار نسل آینده با پدیده سالمندی موثر خواهد بود.
افزون بر این به دلیل کم توجهی نهادهای مختلف فرهنگی و اجتماعی به نیاز سالمندان ، تعداد مراکز فرهنگی و تفریحی تخصصی برای آنها بسیار محدود بوده و از تنوع کمی برخوردار هستند. به عبارتی دیگر خلاء ، شهری دوستدار سالمند به شدت احساس می شود که با بهره جویی از تجربیات و برنامه ریزی سایر کشورها در ایجاد فضایی امن برای سالمندان می توان بر کارایی و امید به زندگی این افراد اضافه کرد .
به عبارتی دیگر، مشکلات سالمندی زمانی در جامعه حل خواهد شد که دولت و نهادهای فعال در حوزه سالمندان با برنامه ریزی درست اقدام به شناسایی این مشکل ها در سطح ملی و سپس اقدام به رفع آنها کنند.