بازی متفاوت تهران و ریاض در خاورمیانه

به گزارش ایران اکونومیست؛ خاورمیانه به خاطر برخورداری از موقعیت ژئوپلتیک وژئو استراتژیک خود از سده های گذشته تاکنون همواره مورد طمع ورزی و زیاده خواهی قدرت های بزرگ و در نتیجه در معرض نا امنی و بی ثباتی بوده است.

بسیاری از کشورهای غربی و همپیمانان منطقه ای آن چون عربستان سعودی منافع خود را در سایه ایجاد آشوب، ناامنی و بی ثباتی در این منطقه جستجو می کنند. این در حالی است که بسیاری از کشورهای منطقه از جمله جمهوری اسلامی ایران، ایجاد امنیت و ثبات در منطقه را زمینه ساز پیشرفت و توسعه کشورهای آن می داند.

تفاوت رویکردهای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در مورد خاورمیانه به مطلوبیت و اولویت های آنان بازمی گردد.

رهبران ریاض نظم کنونی خاورمیانه را بر نمی تابند و با اعمال سیاست های مداخله جویانه و بی ثبات ساز خود به دنبال بر هم زدن این انتظام و استقرار نظام مطلوب خود هستند؛ نظامی که در آن قدرت و نفوذ منطقه ای ایران به حداقل رسیده باشد و ریاض در آن به عنوان قدرت نخست منطقه قدرت نمایی کند. از این رواست که ماهیت و جنس کنشگری ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه با یکدیگر از اساس تفاوت دارد.

جمهوری اسلامی ایران مبنای کنشگری در منطقه را بر اصولی چون حمایت از تمامیت ارضی، استقلال، احترام به حاکمیت ملی و دفاع از دولت های قانونی و مشروع آن بنا نهاده است.

 بر همین اساس ایران ثبات و امنیت منطقه را در امتناع از دخالت در امور داخلی کشورها، احترام به خواست مردم، مخالفت با ورود مداخله جویانه بازیگران خارجی به معادلات منطقه ای و ... می جوید.

رهبران ریاض اما برای دستیابی به اهداف خود، اصول یاد شده را زیرپا می گذارد. یمن بارزترین و آشکارترین نمونه ای است که ماهیت کنشگری عربستان در خاورمیانه را به تصویر می کشد.

دخالت آشکار در امور داخلی کشورها، بهره گیری از نظامی گری وحشیانه برای اعمال فشار بر دولت قانونی و نیروهای مردمی، یکجانبه گرایی، باز کردن مسیر مداخله بازیگران فرامنطقه ای، تربیت و حمایت از گروه های تروریستی وغیره ابزارهای نامشروعی است که ریاض از آن برای پیشبرد مقاصد زیاده خواهانه خود در خاورمیانه استفاده می کند.

حمایت های مالی و نظامی عربستان از گروه های تروریستی در کشورهایی چون عراق، سوریه، یمن و غیره زمینه های ورود بیشتر بازیگران خارجی به مسایل منطقه ای را فراهم آورده و خاورمیانه را به سوی بی ثباتی بیشتر پیش برده است. سعودی ها برای تامین اهداف جاه طلبانه خود از دخالت مستقیم سیاسی و نظامی درامور داخلی کشورها هم اجتناب نمی کند.

افزون بر این مناسبات رو به گسترش عربستان با آمریکا و رژیم صهیونیستی در یک سال گذشته بیش از پیش اسباب مداخله گری غرب در منطقه را فراهم آورده است.

ارتباطات روزافزون ریاض با واشنگتن به ویژه در حوزه نظامی و معاملات تسلیحاتی بزرگ با کشورهای غربی، پتانسیل های رقابت تسلیحاتی و نظامی گری در خاورمیانه را تقویت کرده است؛ مساله ای که خاورمیانه را به انبار باروتی آماده انفجار تبدیل کرده است.

این در حالی است که خاورمیانه ای باثبات و امن همواره مطلوب جمهوری اسلامی ایران بوده است. ایران که خود قربانی تروریسم است و بارها از ناحیه عملیات های مخرب گروههایی چون «جندالشیطان»، «فرقان»، «جیش العدل» و ... که زیر چتر حمایتی عربستان هستند آسیب دیده، ثبات و امنیت منطقه را در گروی انهدام و نابودی کامل گروه های تندروی تروریستی می داند و برای تحقق این مهم از هیچ تلاشی فروگذار نمی کند.

کمک های مستشاری ایران درعراق و سوریه که به درخواست دولت قانونی بغداد و دمشق صورت می گیرد، هزینه هایی است که جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با تروریسم و ایجاد ثبات در منطقه می پذیرد.

بر خلاف عربستان که از تفرقه و اختلاف افکنی برای دستیابی به اهداف خود استفاده می کند، جمهوری اسلامی ایران از تعامل، گفت و گو، اتحادسازی منطقه ای به عنوان موثرترین و کارآمدترین راه ثبات سازی و امنیت آفرینی در خاورمیانه حمایت می کند.

«مجمع ملی گفت وگو در خلیج فارس» پیشنهاد هوشمندانه کشورمان برای تغییر الگوی «حاصل جمع صفر» و دشمنی در خلیج فارس به گفتمان همکاری و اعتماد سازی است. کشورهای منطقه می توانند در سایه ایجاد سازوکاری برای تعامل و تفاهم و درک متقابل، به جای منافع متعارض بر منافع مشترک متمرکز شوند و به جای تقابل با یکدیگر به همکاری برای رفع مسایل منطقه بپردازند.

تجربه موفق ایران در مذاکرات و توافق هسته ای، ضریب اطمینان به کارآمدی چنین اتحادیه ای را افزایش می دهد. اگرچه توافق هسته این روزها به موجب کنشگری خصومت ورزانه رهبران واشنگتن در مضیق قرار گرفته، ولی مذاکرات هسته ای و به دنبال آن توافق هسته ای می تواند مانند الگویی موفق از تعامل و همکاری میان کشورهایی با منافع و ملاحضات مختلف و بعضا متضاد مورد استفاده قرار گیرد.