یک تیر و چند نشان تبدیل زمین های کشاورزی به باغی

به گزارش ایران اکونومیست، تغییر الگوی کشت از زراعت به باغ و گیاهان دارویی با توجه به شرایط اقلیمی گلستان، کم آبی ها و خشکسالی های پی در پی از جمله نواحی شمالی و شرقی آن، مصداق ضرب المثل یک تیر و چند نشان است.
تبدیل اراضی کم بازده و شیب دار گلستان به باغ و یا کشت گیاهان دارویی برای این استان الزامی است که باید مورد توجه و حمایت بیشتر مسئولان و کشاورزان محلی قرار گیرد.
مدیر جهاد کشاورزی آزادشهر با مثبت ارزیابی کردن تبدیل زمین های زراعی به باغی در گلستان و این شهرستان، بیان کرد: تغییر شرایط اقلیمی، خشکسالی و کم آبی سال های گذشته سبب شده تا برخی کشاورزان به ویژه نواحی شرقی آن زمین های کشاورزی خود را به باغ تبدیل کنند.
سید عبدالله حسینی افزود: تبدیل منطقی بخشی از زمین های کشاورزی به باغی مزیت های بسیاری دارد که مبارزه با کم آبی با کاشت درختان مثمر که نیاز آبی کمتری دارند، جلوگیری از وقوع سیلاب های فصلی و فرسایش خاک، افزایش درآمد و ایجاد اشتغال از مهمترین آنها است.
وی با بیان اینکه اکنون سه هزار و 700 هکتار از 30 هزار هکتار زمین کشاورزی آزادشهر به ویژه زمین های شیب دار آن به باغ های مثمر و 235 هکتار دیگر آن به کشت گیاهان دارویی تبدیل شده، گفت: 700 هکتار از باغ ها و تمامی سطح کشت گیاهان دارویی این شهرستان در پنج سال گذشته ایجاد شده است.
به گفته این مقام مسئول، از مجموع باغ های مثمر موجود در آزادشهر 50 درصد بارور هستند که سالانه حدود 10 هزار تن محصول از آنها برداشت می شود.
حسینی اضافه کرد: ایجاد اشتغال و درآمد در هر هکتار باغ نسبت به زمین زراعی حداقل سه برابر و در گیاهان دارویی تا 10برابر است و این منافع به همراه مبارزه با کم آبی و جلوگیری از سیلاب های فصلی و فرسایش خاک، تبدیل اراضی زراعی به باغی در منطقه شرق گلستان را دارای توجیه اقتصادی و حفظ محیط زیست می کند.
وی تصریح کرد: اگرچه جهاد کشاورزی متولی تولید و در سال های اخیر متولی تنظیم بازار با صادرات و واردات منطقی محصولات شده اما در سایه تلاش دیگر مسئولان، صنایع تبدیلی مناسب از جمله 'تولید لواشک، فرآوری زیتون و خشک کردن محصولات باغی' نیز در منطقه احداث شده است.
مدیر جهاد کشاورزی آزاد شهر با تاکید بر ضرورت گذر از کشاورزی سنتی به صنعتی در کشور و استان گلستان گفت: توسعه باغ های مثمر، کشت های نشایی، توسعه کشت های گلخانه ای، زهکشی اراضی، یکپارچه سازی اراضی نسق، اصلاح الگوی کشت و رعایت تناوب آن و اصلاح شیوه های آبیاری سنتی به تحت فشار و بارانی از مهمترین سیاست های وزارت جهاد کشاورزی برای گذر از کشاورزی سنتی به صنعتی است.
کارشناس باغبانی مدیریت جهاد کشاورزی گنبدکاووس نیز معتقد است که در سال های گذشته تبدیل اراضی زراعی به باغ، روند رو به رشدی داشته و هر ساله 100 تا 150 هکتار از اراضی زراعی این شهرستان به باغ تبدیل می شود.
عزیر جاوید گفت: توسعه باغ ها و نیز کشت گیاهان دارویی در این منطقه که دارای آب و هوای خشک و نیمه بیابانی و با مشکل کم آبی مواجه است، اقدام کارشناسی شده ای محسوب می شود.
وی با اشاره به محاسن توسعه باغ در اراضی شمالی گلستان و گنبدکاووس، اضافه کرد: صرف نظر از درآمد چند برابری هر هکتار باغ نسبت به یک هکتار زراعت که مهمترین عامل در توسعه باغ های منطقه است، تلطیف هوا، جلوگیری از فرسایش خاک و وقوع ریزگردها از دیگر عوامل موثر در این اقدام است.
جاوید گفت: گنبدکاووس در مجموع 4200 هکتار باغ دارد که در چند سال گذشته به علت سرما و خشکسالی و نیز احداث سد 'شیرین دره' در استان خراسان شمالی و متعاقب آن کاهش آب رودخانه اترک، حدود 700 هکتار از باغ های این شهرستان در بخش داشلی برون از بین رفت.
وی سطح کنونی باغ های گنبدکاووس را سه هزار و 538 هکتار اعلام کرد و افزود: از این مقدر باغ دو هزار و 625 هکتار زیتون و بقیه شامل انواع درختان سیاه ریشه مانند آلو، هلو، انار، گلابی و خرمالو است.
کارشناس باغبانی مدیریت جهادکشاورزی گنبدکاووس با تاکید برضرورت توسعه باغ ها و نیز کشت گیاهان دارویی در این شهرستان معتقد است که شرایط آب و هوایی و اراضی فراوان منطقه، مستعد توسعه این نوع کشت ها است.
جاوید افزود: توسعه باغ ها و کشت گیاهان دارویی و گلخانه ای چندین برابر زراعت عادی (گندم و جو) در مناطق شمالی گنبدکاووس درآمد دارد و اگر از شیوه های آبیاری نوین برای باغ ها استفاده شود، سطح زیر کشت آن تا سه برابر افزایش می یابد.
وی از افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی در مناطق شمالی گنبدکاووس از 120 هکتار به 2200 هکتار خبر داد و اضافه کرد: کشت گیاهان دارویی مانند 'زیره، گل گاو زبان، کینوا، رزماری، آلوئه ورا و اسطوخودوس' که مقاوم به کم آبی است، می تواند درآمد زیادی عاید مردم منطقه کند.
جاوید اضافه کرد: از سطح زیر کشت گیاهان دارویی در گنبدکاووس 2 هزار و 62 هکتار آن زیره است که حداقل از هر هکتار آن 300 کیلوگرم محصول برداشت می شود که هر کیلوی آن در بازار بین 100 تا 120 هزار ریال است و این مقدار در مقایسه با درآمد گندم و جو بسیار بالا و خوب است.
معاون مدیریت باغبانی سازمان جهاد کشاورزی گلستان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از روند رو به رشد تبدیل اراضی زراعی به باغی در استان خبر داد و گفت: توجیه اقتصادی و بالا بودن درآمد حاصل از فروش محصول از مهمترین دلایل گرایش کشاورزان در تبدیل اراضی زراعی به باغی است.
محمد باقری افزود: اکنون در استان گلستان افزون بر 33 هزار هکتار باغ وجود دارد که حدود یک سوم آن در پنج سال اخیر احداث شده است.
وی بابیان اینکه 60 درصد باغ های گلستان بارور است، گفت: از این میزان باغ که افزون بر 60 درصد آن نیز در شرق استان واقع است، سالانه 200 هزار تن محصول برداشت و روانه بازار مصرف می شود.
باقری توسعه باغ ها بویژه در نواحی کوهپایه ای و اراضی شیب دار و نیز نوار شمالی استان گلستان را از سیاست های حمایتی وزارت جهادکشاورزی دانست و اضافه کرد: تبدیل اراضی زراعی در نواحی میانی گلستان اگرچه باید با نظر کارشناسان جهاد کشاورزان صورت گیرد اما کشاورزان بدون توجه به این مهم اقدام به تبدیل زمین زراعی به باغ می کنند.
وی تصریح کرد: توجیه اقتصادی باغ و اینکه به طور میانگین درآمد هر هکتار باغ در مقایسه با یک هکتار زراعت مثلا گندم، حداقل سه تا چهار برابر است، کشاورزان را برای تبدیل اراضی زراعی به باغ ترغیب می کند.
معاون مدیریت باغبانی سازمان جهادکشاورزی گلستان، وجود صنایع تبدیلی بخش تولیدات باغی در استان را نیز در سیر صعودی تبدیل اراضی زراعی به باغی موثر دانست و گفت: اگرچه صنایع تبدیلی موجود کافی نیست و باید صنایع تبدیلی بیشتری راه اندازی شود اما بخش قابل توجهی از تولیدات باغی معمولا تازه خوری می شود.
باقری توسعه باغ در اراضی شیب دار و نواحی شمالی استان گلستان را در جلوگیری از فرسایش خاک، کمک به ذخیره آب سفره های زیرزمینی و مصرف بهینه آب در صورت استفاده از شیوه های نوین آبیاری را از دیگر مزایای توسعه باغ در این استان برشمرد.
با این حال به نظر می رسد، توسعه باغ با رعایت دیدگاه کارشناسان مجرب کشاورزی استان گلستان که 620 هزار هکتار اراضی زراعی و باغی دارد، آن گونه که گفته شد، یک تیر و چند نشان است زیرا با توجه به مشکلات بحران منابع آبی ناشی از خشکسالی در سال های اخیر، ترویج این شیوه می تواند علاوه بر افزایش درآمد اقتصادی و مدیریت مصرف منابع آبی، در تلطیف هوا، جلوگیری از فرسایش خاک و سیلاب های فصلی و نیز پدیده ریزگردها بسیار موثر باشد.