بررسی خروجی سیاست‌های سه دولت اخیر در حوزه بازار کار نشان می دهد به رغم
کاهش ۱۱۹ هزار نفر از جمعیت شاغل در طول چهار، ۲۸۳ هزار نفر نیز از جمعیت
بیکار کشور کاسته شد؛ اما در دولت دهم ۳۷۳ هزار شغل در سالهای ۸۸ تا ۹۲
در کشور ایجاد شد. ضمن اینکه در این مدت ۸ هزار نفر به جمعیت بیکار کشور
اضافه شد. در عین حال که در دولت یازدهم وضعیت اشتغالزایی کشور روند مطلوبی را نسبت به دو دولت ماقبل طی کرد و یک میلیون و ۲۴۲ هزار شغل (سالانه ۳۱۰ هزار و ۵۰۰ شغل) در کشور ایجاد شد اما روند جمعیت بیکار از سال ۹۲ تا ۹۵ یک سیر صعودی به خود گرفت.
البته یکی از معیارهای مهم در بررسی شاخص‌های بازار کار، جمعیت فعال اقتصادی است که تحت عنوان نرخ مشارکت اقتصادی از آن یاد می شود. جمعیت فعال، مجموع جمعیت شاغل و بیکارِ در سن کار است.
دولت نهم سال ۸۴ سکان هدایت کشور را بر عهده گرفت؛ در این سال جمعیت شاغل کشور ۲۰ میلیون و ۶۱۹ هزار نفر و جمعیت بیکار نیز ۲ میلیون و ۶۷۵ هزار نفر بود؛ در سال ۸۵ جمعیت شاغل کشور با افزایش ۲۲۲ هزار نفری به ۲۰ میلیون و ۸۴۲ هزار نفر و جمعیت بیکار کشور با کاهش ۳۲ هزار نفری به ۲ میلیون و ۶۴۳ هزار نفر رسید.
روند روبه رشد جمعیت شاغل و کاهش جمعیت بیکار در سال ۸۶ ادامه داشت به طوریکه تعداد شاغلان در این سال با رشد ۲۵۱ هزار نفری به ۲۱ میلیون و ۹۲ هزار نفر افزایش یافت؛ در عین حال جمعیت بیکار کشور نیز با نزول ۱۵۷ هزار نفری به ۲ میلیون و ۴۸۶ هزار نفر رسید.
اما در سال ۸۷ به عنوان آخرین سال فعالیت دولت نهم، جمعیت شاغل کشور با ریزش ۵۹۲ هزار نفری مواجه شد؛ از طرفی جمعیت بیکار کشور هم در این سال با کاهش مواجه شد. کاهش همزمان جمعیت شاغل و بیکار به دلیل کاهش ۶۸۷ هزار نفری جمعیت فعال کشور در سال ۸۷ نسبت به ۸۶ است. تعداد شاغلان در سال ۸۷ به ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسید. علاوه بر این جمعیت بیکار کشور هم در این سال، ۹۴ هزار نفر کاهش داشت و به ۲ میلیون و ۳۹۲ هزار نفر رسید.
برآیند فعالیت چهارساله دولت نهم، ریزش ۱۱۹ هزار نفری جمعیت شاغل و همچنین کاهش ۲۸۳ هزار نفری جمعیت بیکار در کشور بود. در مجموع در این چهارسال به طور متوسط سالانه ۲۹ هزار و ۷۵۰ نفر فرصت شغلی در کشور ایجاد شد.
نمودار جمعیت بیکار در دولت نهم
در طول دوره چهار ساله ۸۸ تا ۹۱ فقط ۳۷۳ هزار شغل در کشور ایجاد شد؛ در طول این مدت سالانه به طور متوسط فقط ۹۳ هزار و ۲۵۰ نفر به جمعیت شاغل و هشت هزار نفر به جمعیت بیکار کشور افزوده شد
اشتغال سالانه ۹۳ هزار نفر در دولت دهم!
اما دولت دهم از خرداد ۸۸ آغاز شد. در نخستین سال از فعالیت دولت دهم به جمعیت شاغل کشور ۵۰۱ هزار نفر افزوده شد و تعداد شاغلان کشور به ۲۱ میلیون و یک هزار نفر افزایش یافت، اما در مقابل در همان سال ۴۴۸ هزار نفر به جمعیت بیکار کشور اضافه شد تا این میزان از جمعیت بیکار، آمار قابل توجه رشد جمعیت شاغل را خنثی کند. به عبارتی در سال ۸۸ فقط ۵۳ هزار به جمعیت شاغل کشور اضافه شد!
جمعیت ۲۱ میلیونی شاغل در سال ۸۸، طی سال ۸۹ به ۲۰ میلیون و ۶۵۷ هزار نفر رسید که از کاهش ۳۴۴ هزار نفری تعداد شاغلان در سال ۸۹ نسبت به سال ۸۸ حکایت دارد.
همزمان با کاهش جمعیت شاغل در سال ۸۹، به جمعیت بیکار کشور نیز در همان سال ۳۷۸ هزار نفر افزوده شد. روند نزولی جمعیت شاغل در سال ۹۰ هم ادامه داشت تا اینکه تعداد افراد شاغل در این سال ۱۴۷ هزار نفر کاهش یافت و به ۲۰ میلیون و ۵۱۰ هزار نفر رسید. در مقابل پس از دو سال افزایش جمعیت بیکار طی سالهای ۸۸ و ۸۹، اما در سال ۹۰ از جمعیت بیکار کشور ۳۴۰ هزار نفر کاسته شد.
در سال ۹۱ با اشتغال ۱۱۸ هزار نفر، جمعیت شاغل کشور به ۲۰ میلیون و ۶۲۸ هزار نفر رسید؛ همچنین بررسی شاخص بیکاری در این سال نشان می دهد جمعیت بیکار کشور ۳۰ هزار نفر کاهش پیدا کرده است.
برآیند عملکرد دولت دهم در اتخاذ سیاست های بازار کار حاکی از آن است که در طول چهار ساله ۸۸ تا ۹۱ فقط ۳۷۳ هزار شغل در کشور ایجاد شد؛ به طوریکه در طول این مدت سالانه به طور متوسط فقط ۹۳ هزار و ۲۵۰ نفر به جمعیت شاغل کشور اضافه شد.در عین حال در دولت دهم، هشت هزار نفر به جمعیت بیکار کشور اضافه شد.
نمودار جمعیت بیکار در دولت دهم
در دولت یازدهم (طی سالهای ۹۲ تا ۹۵)، یک میلیون و ۲۴۲ هزار شغل در کشور ایجاد شد که می توان گفت سالانه به طور میانگین ۳۱۰ هزار و ۵۰۰ شغل ایجاد شده است. همچنین از سال ۹۲ نمودار بیکاری روند صعودی به خود گرفت و در این مدت بالغ بر ۷۱۵ هزار نفر به جمعیت بیکاران کشور اضافه شد
اشتغال سالانه ۳۱۰ هزار نفر در دولت یازدهم
دولت یازدهم نیز از مرداد ۹۲ رسما آغاز به کار کرد. رئیس جمهور روحانی در حالی مسئولیت کشور را بر عهده گرفت که معضل بیکاری در کشور به «بحران» تبدیل شد و «اشتغالزایی» در صدر برنامه‌های اعلامی کاندیداهای انتخاباتی قرار داشت.
در حالی که جمعیت شاغل کشور در سال پایانی دولت دهم (۱۳۹۱) ۲۰ میلیون و ۶۲۸ هزار نفر بود، تعداد افراد شاغل در پایان سال ۹۲ با رشد قابل توجه ۷۱۸ هزار نفری به ۲۱ میلیون و ۳۴۶ هزار نفر افزایش یافت و در مقابل ۳۶۰ هزار نفر از جمعیت بیکار کشور در سال ۹۲ کاسته شد.
البته این رشد چشمگیر در اشتغال و کاهش جمعیت بیکار نمی تواند صرفا به دلیل سیاست‌های دولت یازدهم باشد چراکه عموما سیاست‌های بازار کار در بازه های کوتاه مدت تاثیر محسوس ندارند.
در سال ۹۳ به عنوان دومین سال مسئولیت دولت یازدهم، جمعیت شاغل کشور با کاهش ۴۲ هزار نفری تقریبا یک روند ثابت را طی کرد؛ در عین حال جمعیت بیکار کشور در همان سال ۲۶ هزار نفر افزایش یافت و به ۲ میلیون و ۵۱۴ هزار نفر رسید.
اما در سال ۹۴ برای ۶۶۸ هزار نفر اشتغالزایی شد تا جمعیت شاغل کشور به استناد آمار رسمی مرکز آمار به ۲۱ میلیون و ۹۷۲ هزار نفر برسد. همچنین در سال ۹۴ تعداد ۲۱۵ هزار نفر به جمعیت بیکار کشور اضافه شد تا خالص اشتغال ایجاد شده در این سال ۴۵۳ هزار نفر باشد.
روند رو به رشد دو شاخص اشتغال و بیکاری در سال ۹۵ ادامه داشت و جمعیت هر دو گروه شاغل و بیکار در کشور طی این سال افزایش یافت. در سال ۹۵ با اضافه شدن ۶۱۶ هزار نفر به جمعیت شاغل، تعداد شاغلان کشور به ۲۲ میلیون و ۵۸۸ هزار نفر رسید. از سوی دیگر جمعیت بیکار کشور در سال ۹۵ نسبت به ۹۴ به میزان قابل توجه ۴۷۴ هزار نفر افزایش داشت.
نتیجه عملکرد دولت یازدهم در بخش سیاستگذاری بازار کار، ایجاد یک میلیون و ۲۴۲ هزار شغل طی سالهای ۹۲ تا ۹۵ بود که می توان گفت سالانه به طور میانگین ۳۱۰ هزار و ۵۰۰ شغل ایجاد شده است اما از سال ۹۲ نمودار بیکاری روند صعودی به خود گرفت و در این مدت بالغ بر ۷۱۵ هزار نفر به جمعیت بیکار کشور اضافه شد.
نمودار جمعیت بیکار در دولت یازدهم
البته در سال ۹۶ که نخستین سال دولت دوازدهم بود، با ایجاد ۷۹۰ هزار شغل، جمعیت شاغل کشور به ۲۳ میلیون و ۳۷۸ هزار و ۶۱۳ نفر رسید. ضمن اینکه جمعیت بیکار کشور در این سال به ۳ میلیون و ۲۱۰ هزار و ۲۰۶ نفر افزایش یافت.
مقایسه جمعیت شاغل و بیکار در سالهای ۹۶ و ۹۵ حاکی از آن است که در سال گذشته هم جمعیت شاغل کشور افزایش یافت و هم به جمعیت بیکار کشور افزوده شد. به این ترتیب که جمعیت شاغل کشور در سال گذشته ۷۹۰ هزار و ۵۶۱ نفر افزایش پیدا کرد؛ از طرف دیگر در سال گذشته به جمعیت بیکار کشور نیز ۶ هزار و ۸۰۸ نفر نسبت به سال ۹۵ اضافه شد.
به استناد آمار مرکز آمار ایران، جمعیت بیکار کشور در حال حاضر بالغ بر ۳ میلیون و ۲۱۰ هزار نفر است که سهم زیادی از این جمعیت را فارغ التحصیلان دانشگاهی به خود اختصاص می دهند.
دولت هر چند برای سال جاری اشتغال یک میلیون و ۳۳ هزار نفر را پیش بینی کرده، اما به منظور پاسخ به نیروی بیکار انباشته شده از سال های گذشته و همچنین پاسخ به متقاضیان جدید الورود به بازار کار، طی چند سال آینده «باید» سالانه بین ۹۰۰ هزار تا یک میلیون فرصت شغلی ایجاد کند.
