بانک مرکزی برای ساماندهی بازار ارز تاکنون یازده دستورالعمل صادر کرده
است؛ دستورالعمل‌هایی که یک به یک‌شان هدفی را دنبال می‌کند و دامنه
عملکردشان از واردات تا صادرات و ارز مسافری و دانشجویی را در برگرفته
است. در هر یک از دستورالعمل‌ها، بانک مرکزی نقطه‌ای را هدف گرفته تا نیازهای آن بخش را کم و بیش تامین کند؛ اگرچه با برخی مخالفت‌ها هم روبرو است و به اعتقاد برخی کارشناسان، در برخی دستورالعمل‌ها، سختگیری بیش از حد دیده می‌شود؛ اما مسئولان بانک مرکزی می‌گویند که فعلا، این بگیر و ببندها برای بازار آشفته ارز ایران لازم است.
واقعیت آن است که اکنون اعداد و ارقام قابل توجهی ارز در اختیار برخی از مردم و حتی دلالان قرار دارد و از سوی دیگر، تقاضاهایی هم هستند که فعلا یا دستورالعمل مرتبط با آنها از سوی بانک مرکزی اعلام نشده یا اینکه اعداد و ارقام اعلام شده، متناسب با نیاز ذی نفعان آن بخشنامه‌ها نبوده است؛ به همین دلیل عرضه و تقاضا همدیگر را بالاخره پیدا کرده و با روش‌های گوناگون نیاز یکدیگر را تامین می‌کنند. یکی ارز می‌خواهد و دیگری ریال.
بر همین اساس است که اکنون روش‌های جدیدی برای خرید و فروش ارز، کالایی که اکنون با دستورالعمل‌های دولتی، محدودیت عرضه دارد، ابداع شده که عمدتا بر پایه شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های تلگرامی است. هر چه باشد، بازار علیرغم همه دستورالعمل‌ها، راه خود را می‌رود؛ هر چند که بانک مرکزی اعلام کرده که هر گونه خرید و فروش ارز خارج از شبکه بانکی، ممنوع بوده و قاچاق محسوب می شود.
موضوع دیگر، همان صرافی های غیرمجاز هستند که این روزها علیرغم تمام سختگیری‌های بانک مرکزی، حتی کرکره‌های خود را هم پایین کشیده‌اند، اما به هرحال خرید و فروش‌های خود را به شیوه‌های نوینی منتقل کرده اند که بالاخره حیات کاری خود را ادامه دهند.
اکنون خبرها از گوشه و کنار حکایت از معاملاتی دارد که همین صرافی‌های غیرمجاز هدایت می‌کنند. هر چه باشد خزانه آنها موجودی دارد و تا زمانی که این موجودی با احتساب ذخیره احتیاطی تمام نشود، همین خرید و فروش‌های زیرزمینی هم ادامه خواهد داشت؛ هر چند پایانی هم شاید نتوان برای آن متصور بود.
بررسی‌های میدانی حکایت از آن دارد که خرید و فروش ارز به صورت تلفنی و در فضای مجازی رونق بسیاری دارد و اتفاقا نرخ را حداقل ۴۸۰۰ تومان و به طور میانگین ۵۱۰۰ تا ۵۲۰۰ تومان بالا برده است؛ همان دلاری که دولت برای آن نرخ ۴۲۰۰ تومانی را تعیین کرده است.
یکی از خریداران ارز که به صورت تلفنی پیگیر خرید دلار بوده است، در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: هر فردی که متقاضی باشد در یک روز می‌تواند حداکثر ۵۰۰ دلار یا ۵۰۰ یورو را خریداری کند؛ مگر اینکه مشتری چندین و چند روزه باشد و نسبت به آن شناخت داشته باشند تا اعداد و ارقام بالاتری را بتواند دریافت کند؛ آن هم نه به صورت یکجا بلکه با فاصله حتی چند ساعته.
وی می افزاید: به هرحال هستند افرادی که یا وقت سفارت برای مصاحبه دارند یا اینکه بالاخره نیاز به میزان‌های متفاوتی ارز دارند و اکنون راه خرید رسمی به روی آنها بسته شده است، باید از هر طریقی که شده این شبکه های مویرگی را پیدا کرده و نیاز خود را تامین کند. بالاخره نیاز که متوقف نمی شود، بلکه این تقاضا در بازار ارز همچنان وجود دارد.
در عین حال، یکی از صرافان، می گوید: اگرچه اقدام دولت برای ساماندهی آشفته بازار ارز و جمع کردن بساط دلالان اقدام خوبی است، اما باید توجه داشت که بانک مرکزی باید هر چه زودتر، برنامه های خود برای تامین ارز مورد نیاز مردم را اجرایی کند. در این صورت است که اطمینان می تواند در بازار به وجود آید.
وی افزود: آنگونه که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده، دولت قصد ندارد که جلوی فعالیت صرافی ها را بگیرد، اما به هر روی باید هر چه سریعتر نسبت به تامین نیازهای مردم و آغاز به کار صرافی ها اقدام کند، چراکه همین امر اطمینان را به مردم و بازار می دهد.
به هرحال نمی توان بازارهای زیرزمینی خرید و فروش ارز را در فضای کنونی نادیده گرفت و به نظر می رسد که دولت باید هر چه سریعتر برای پوشش تقاضاهای مورد نیاز مردم فکری کند و دستورالعمل ها را کامل و در نظام بانکی به سرعت عملیاتی نماید.
