دلایل جهش ارزی روزهای اخیر چه بود؟

مسعود خوانساری در جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت: حمایت از کالاهای ایرانی یکی از شعارهایی است که هر تولیدکننده و ایرانی، از آن استقبال می‌کند و آرزوی همه ما این است که کالای ایرانی نه تنها در ایران بلکه در تمامی کشورهای دنیا بتواند جایگاه خوبی داشته باشد؛ در این میان اتاق بازرگانی نیز باید راهکارهای موثری را ارایه دهند، چراکه ما ذی نفعان اصلی این نگاه هستیم.

رئیس اتاق بازرگانی تهران با ابراز نگرانی نسبت به اینکه این شعار نیز با یک سری همایش، سخنرانی و بنر به فراموشی سپرده شود، افزود: ممکن است در این میان یکسری تصمیمات غیرکارشناسی و عجولانه برای رفع تکلیف، گرفته شود و با یکسری بگیر و بند، مشکل حمایت از تولید را حل کرد؛ قطعا در درازمدت، این تصمیمات اثرات منفی خواهد داشت. 

وی تصریح کرد: باید آسیب شناسی کرد که چرا تولید در داخل و خارج، آنطور که باید و شاید جای خود را پیدا نکرده است. به همین منظور سه عامل اساسی وجود دارد که اگر به درستی تحلیل شده و موانع پیش روی آنها برداشته شود، به نتیجه مطلوب می رسیم. در این میان یکی از عوامل مهم، قیمت رقابتی و مناسب است که می تواند در عرصه داخلی و خارجی ترازی قیمت داشته باشد. 

به گفته خوانساری، موضوع قیمت ارز در تعیین نرخ کالاها بسیار مهم است؛ در طول ۴۰ سال اخیر یکی از مهمترین عواملی که به تولید کشور لطمه زده، نرخ ارز بوده که به عنوان یک علت به آن پرداخته شده است، به این معنا که تصور شده اگر قیمت ارز بالا و پایین شود، کاهش ارزش پول ملی را به دنبال دارد؛ در حالیکه ارز معلول است و علت اصلی، جلو افتادن هزینه به درآمد است که یا دولت با چاپ اسکناس دست خود را در جیب دولت می کند یا مجبور می شود قیمت ارز را سرکوب کند که این امر تولید را لطمه می زند. 

وی اظهار داشت: متاسفانه این تصمیم گرفته شده است که همواره قیمت ارز پایین نگاه داشته شود، جز دولت سازندگی که پذیرفته شد که مابه التفاوت تورم داخلی و خارجی برای تعیین قیمت در نظر گرفته شود. مهمترین بحثی که امروز به آن باید برسیم، باید رسیدن به یک گفتمان برای تعیین نرخ ارز است تا هیجاناتی که ضربه اساسی به تولید می زند را به حداقل برسانیم. 

رئیس اتاق تهران با بیان اینکه به تبع سرکوب نرخ ارز، تعرفه ها نیز بالا می رود که بلافاصله قاچاق افزایش می‌یابد، بنابراین علاوه بر اینکه قاچاق بالا می رود، ضربه اخلاقی به جامعه زده و ایجادکننده رانت هم خواهد بود، گفت: هزینه پول برای سرمایه گذاری و سرمایه در گردش در ایران بسیار بالا است و حداقل در طول سالهای اخیر، هزینه ۲۰ درصدی بابت سود تسهیلات به تولید تحمیل کرده ایم، ضمن اینکه ذخیره انبار نیز یکی از مشکلاتی است که تولید با آن مواجه است. در کشورهای پیشرفته این ذخیره انبار ۲۴ ساعت تا ۱۰ روز است، در حالیکه در ایران حداقل ۶ ماه است. 

وی هزینه مبادله را یکی دیگر از مسائل پیش روی تولید دانست و خاطرنشان کرد: واردات و صادرات ما عمدتا ۱۰ تا ۱۵ درصد گرانتر تمام می‌شود، بنابراین اگر بخواهیم ال سی گشایش کنیم یا پول جابجا نماییم، این هزینه به فعالان اقتصادی تحمیل می شود، ضمن اینکه نااطمینانی از شاخص های اقتصادی از جمله تورم و بدهی های دولت به این دامن می زند که تولیدکنندگان به دولت اعتماد نداشته باشند. 

خوانساری گفت: محیط کسب و کار ایران محیط مناسبی نیست و در مقایسه با سایر کشورها، دچار آسیب است و بنابراین اگر قرار بر این باشد که کالای ایرانی حمایت شود باید محیط کسب و کار رقابتی شود. موضوع دیگر، کیفیت است که در رقابت داخلی و خارجی خلاصه می شود. رقابت داخلی در درجه اول است که بین تولیدکنندگان مختلف متفاوت است؛ اما قطعا در یک بازار رقابتی، کیفیت بسیار مطرح است. اما اگر غیر از این باشد، فضای رانتی و انحصاری به وجود خواهد آمد. 

وی افزود: در رقابت داخل با خارج، موضوع متفاوت است؛ این در حالی است که اگر قرار باشد که رقابت داخلی و خارجی پیش آید، بحث تعرفه مطرح می شود. در سالهای بعد از انقلاب، برخی از صنایع تعرفه نداشتند که در یک رقابت رشد کردند ولی یکسری از صنایع مثل خودرو که همواره دولت سعی در تقویت داشته است، تعرفه بالا نیز وضع شده است، در حالیکه با بالا رفتن تعرفه نمی توان کیفیت را بالا برد. 

خوانساری ادامه داد: تعامل تجاری و مالی با دنیا نیز یکی از مشکلاتی است که تولید با آن مواجه است؛ در این میان تقریبا ارتباط ما با دنیا قطع است و در سال بین ۴۰ تا ۸۰ میلیارد دلار واردات داریم، ولی به خاطر قطع تعامل با خارج، قرارداد درازمدت با شرکتهای صاحب نام دنیا منعقد نشده و بنابراین تکنولوژی وارد کشور نشده است. چندین سال است که واردات انجام می شود ولی دانش فنی وارد نشده است؛ چراکه قرارداد بلندمدت نداریم. 

وی اظهار داشت: در موضوع به روز بودن باید توجه داشت که اگر بخواهیم کالای داخلی را حمایت کنیم، باید به تنوع فکر کنیم. در این میان یکی از مسائل مهم، مقیاس تولید است. مشکلی که در داخل داریم بسیاری از واحدهای کشور کوچک است و این باعث می شود که تولید صرفه اقتصادی نداشته باشد یا اینکه مرتب خط تولید عوض نمی شود؛ بنابراین به تکنولوژی نو دست نمی یابیم. 

خوانساری گفت: ارزش پول با تورم پایین می آید و اثر خود را بر روی دلار، مسکن و برخی از شاخص های دیگر اقتصادی می گذارد؛ امیدواریم که امسال این مشکل حل شود و یک بار برای همیشه بحث ارز را در کشور با یک گفتمان در سراسر کشور حل و فصل کنیم. 

وی اظهار داشت: علت جهش ارز سیاسی بود و برخی عنوان می کردند خروج ترامپ از برجام ممکن است کار را با مشکل مواجه کند. از سوی دیگر بحث سفرهای نوروزی نیز بسیار حائز اهمیت بود؛ ضمن اینکه موضوع خروج سرمایه نیز مطرح می شود. 

رئیس اتاق بازرگانی تهران گفت: در دوبی به خاطر مسائلی همچون مالیات کار کند پیش رفت، ضمن اینکه اسکناس داخل ایران از دوبی تامین می شود. البته سرکوب نرخ ارز نیز موثر بود.