ماه عسل نفتی ایران و روسیه به دور از هیاهوی ترامپ

به گزارش ایران اکونومیست، ایران و روسیه در ماه های اخیر، دور جدیدی از همکاری در صنعت نفت را آغاز کرده اند که نسبت به دوره های پیشین کم سابقه بوده است.
از جمله این همکاری ها می توان به امضای قرارداد توسعه 2 میدان نفتی ایران با شرکت «زاروبژنفت» روسیه اشاره کرد؛ ایران و روسیه پیشتر در بخش های مختلف صنعت نفت مانند خرید خدمات همکاری داشته اند اما تاکنون در توسعه میدان های نفتی همکاری نکرده بودند.
صادرات نفت ایران به روسیه و همکاری 2 کشور برای ساخت خط لوله صادرات گاز به شبه قاره هند نیز از دیگر همکاری های 2 کشور در ماه های اخیر به شمار می رود.
توسعه همکاری ایران و روسیه در صنعت نفت درحالی رخ می دهد که پس از روی کار آمدن «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا، فشارها و تهدیدات این کشور علیه شرکت های روسی و ایرانی رو به افزایش بوده است.
ایران به دلیل دارابودن بزرگترین ذخایر نفت وگاز جهان، بازاری بکر و دست نخورده برای فعالان صنعت نفت و گاز به شمار می رود. کشورمان اکنون با دارا بودن یک هزار و 140 میلیارد و 200 میلیون بشکه «ذخایر درجا»ی هیدروکربوری، رتبه نخست ذخایر هیدروکربوری و عنوان چهارمین کشور تولیدکننده نفت ‌خام جهان را در اختیار دارد.
ذخایر گاز ایران 55 تریلیون و 33 میلیارد مترمکعب و میزان نفت درجای 711 میلیارد بشکه است.
چنین ویژگی هایی ایران را به بازاری جذاب برای شرکت های نفتی بین المللی تبدیل کرده است به طوری که حتی شرکت های آمریکایی نیز پیش از این تمایل به همکاری با صنعت نفت کشورمان داشته اند.
با وجود تمایل شرکت های آمریکایی برای مشارکت در صنعت نفت ایران به دلیل بازی های سیاسی و فشارهای دولت واشنگتن، این شرکت ها تاکنون از حضور در ایران محروم بوده اند.
بدین ترتیب شرکت های روسی، چینی و اروپایی در سایه غیبت شرکت های آمریکایی، همکاری با ایران را گسترش داده اند که در این میان، شرکت های روسی تلاش کرده اند، سهمی بیشتر از سایر رقبا کسب کنند.
 
** عصر جدید همکاری های نفتی تهران - مسکو
شرکت های روسی پس از شدت یافتن تحریم های غرب و خروج از پروژه های نفتی کشورهای اروپایی، درصدد برآمده اند با تامین منابع مالی و فاینانس، نظر مساعد ایران برای همکاری را جلب و فصلی جدید از حضور در صنعت نفت کشورمان را آغاز کنند.
وقوع بحران اوکراین و تحریم مسکو توسط غرب، روسها را وادار کرده تا پس از افزایش فشار کشورهای غربی، در کنار تقویت همکاری سیاسی با ایران در مسایل منطقه ای، اقدام به گسترش همکاری های اقتصادی و نفتی کند.
با توجه به مشروط شدن حضور شرکت های معتبر اروپایی برای بازگشت به صنعت نفت ایران، مقام های شرکت نفت به سراغ راه های مطمئن تری رفته و به مذاکره با شرکت های روسی و چینی پرداخته اند تا از حضور آنها برای پر کردن ظرفیت های خالی صنعت نفت کشورمان استفاده کنند.
روس ها، پیشتر در برخی پروژه های نفتی ایران حضور داشتند، اما پس از تشدید تحریم های مرتبط با مسایل هسته ای، همکاری با ایران را متوقف کرده بودند.
 
** برنامه روس ها برای سرمایه گذاری50 میلیارد دلاری در پروژه های نفتی ایران
روس ها در دوره جدید همکاری با ایران، برنامه سرمایه گذاری 50 میلیارد دلاری در پروژه های نفتی ایران را در دستور کار دارند.
به گزارش خبرگزاری ایتارتاس از مسکو، «یوری اوشاکوف»، دستیاری رئیس جمهوری روسیه اعلام کرده، شرکت‌های نفت و گاز این کشور می‌توانند بیش از 50 میلیارد دلار در توسعه میدان‌های نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کنند.
وی گفت: انرژی، امیدوارکننده‌ترین حوزه برای همکاری میان روسیه و ایران است؛ شرکت‌های پیشتاز نفت و گاز روسیه، همچون گازپروم، گازپروم نفت، روسنفت، لوک اویل، زاروبژنفت و تاتنفت به طور ساختارمند توسعه میدان‌ها را در ایران بررسی می‌کنند.
 
** امضای دومین قرارداد جدید نفتی ایران با یک شرکت روسی
شرکت ملی نفت ایران در روزهای پایانی اسفند سال 96، دومین قرارداد جدید نفتی خود در پسابرجام را با با کنسرسیومی به رهبری زاروبژنفت روسیه برای توسعه 2 میدان نفتی غرب کشور امضا کرد.
بر این اساس، کنسرسیومی متشکل از زاروبژنفت روسیه و دانا انرژی ایران قرار شده است که توسعه میدان‌های مشترک نفتی آبان و پایدار غرب را انجام دهند.
قرارداد توسعه میدان‌های نفتی آبان و پایدار غرب با هدف اجرای طرح بهبود بازیافت و افزایش تولید و بهره‌برداری برای یک دوره 10 ساله امضا شد. هدف از این قرارداد، دستیابی به تولید روزانه حداکثر 48 هزار بشکه نفت و تولید تجمعی اضافی حدود 67 میلیون بشکه در 10 سال آینده است.
هزینه‌های سرمایه‌ای طرح توسعه میدان‌های آبان و پایدار غرب، 674 میلیون دلار آمریکا (شامل هزینه‌های مستقیم سرمایه‌ای و هزینه تعمیر و جایگزینی‌ پمپ‌های درون‌چاهی) برآورد می شود و هزینه‌های غیرمستقیم آن نیز 68 میلیون دلار پیش‌بینی شده است.
نخستین قرارداد جدید نفتی در پساتحریم نیز در دوازدهم تیرماه امسال بین شرکت ملی نفت و کنسرسیوم بین المللی به رهبری شرکت نفتی توتال فرانسه برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی امضا شد.
 
** روس ها، رکورددار امضای تفاهمنامه های نفتی با ایران
شرکت های روسی با مطالعه 11 میدان نفت و گاز ایران، رکورددار امضای تفاهمنامه نفتی با ایران به شمار می روند که به تازگی قرارداد نهایی توسعه سه میدان نفتی را نیز امضا کرده اند.
36 تفاهمنامه مطالعات میدان های نفتی ایران پس از توافق هسته ای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) با شرکت های بین المللی به امضا رسیده که در این میان، شرکت های روسی پیشتازند.
«امیرحسین زمانی نیا» معاون امور بین الملل و بازرگانی وزیر نفت درباره همکاری با شرکت های روسی گفت: با توجه به اینکه روابط همکاری ایران و روسیه در بخش انرژی سابقه چندانی ندارد، مذاکرات برای همکاری و به نتیجه رساندن آن قدری طولانی شده است.
زمانی نیا یادآوری کرد: مطالعه 11 میدان نفت و گاز ایران به هفت شرکت بزرگ روسیه سپرده شده است و مذاکره مربوط به سه میدان با 2 شرکت روسی مراحل پایانی خود را طی می‌کند.
میدان های آبتیمور، منصوری، آبان، پایدار غرب، دهلران، چنگوله، آذر و چشمه خوش از جمله میان های نفتی هستند که شرکت روسی تفاهمنامه مربوط به مطالعات آنها را با ایران امضا کرده اند.
 
** تمایل بزرگ‌ترین شرکت نفتی روسیه به سرمایه‌گذاری در منطقه زاگرس
منطقه زاگرس به علت شرایط زمین شناختی، دارای ذخایر گسترده هیدروکربوری و به ویژه گاز است؛ بر این اساس، شرکت های نفتی همواره توسعه آن را مورد توجه داشته اند.
به گزارش خبرگزاری رویترز از مسکو، انتشار یک سند رسمی در روسیه نشان داد شرکت «روسنفت» به پروژه‌های نفت و گاز در منطقه زاگرس در ایران علاقه‌مند است.
طبق سند یاد شده که در یکی از پایگاه‌های اینترنتی دولت روسیه منتشر شده، از میانه ماه فوریه ( بهمن-اسفند) سال جاری میلادی، روسنفت قصد داشته فرصت‌های اکتشاف و تولید نفت در منطقه زاگرس را بررسی کند.
در سال گذشته میلادی، روسنفت و شرکت ملی نفت ایران برای همکاری در چند پروژه راهبردی در ایران با ارزشی تا سقف 30 میلیارد دلار، به توافق اولیه دست یافتند.
 
** مشارکت در ساخت خط لوله صادرات گاز به شبه قاره هند
در مسیر گسترش همکاری های نفتی، در اسفند سال 96، هیاتی به ریاست «امیرحسین زمانی نیا» معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت عازم مسکو شد، تا درباره چگونگی مبادلات نفتی مذاکراتی را انجام دهد.
در حاشیه این سفر، نخستین نشست کارگروه خط لوله صادرات گاز ایران به هند و پاکستان در محل وزارت انرژی روسیه و با حضور شرکت گازپروم برگزار شد.
معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت در این باره گفت: این خط لوله قرار است گاز ایران را از جاسک و از طریق دریا به پاکستان و هند منتقل کند.
روسیه و ایران آبان ماه 96 و در حاشیه سفر رییس جمهوری روسیه به ایران یادداشت تفاهمی را برای ساخت خط لوله گاز 1200 کیلومتری از ایران به هند امضا کردند که به گفته وزیر انرژی روسیه، در این پروژه افزون بر روسیه و ایران، شرکت‌های هندی و پاکستانی نیز مشارکت دارند.
وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران نیز پیشتر در یک گفت‌ و گوی تلویزیونی در این زمینه گفته بود ما آمادگی خود را برای صادرات گاز ایران اعلام کردیم و قرار شد گازپروم روسیه هماهنگی‌های لازم را با پاکستان و هند انجام دهد.
 
** ترامپ، عامل از دست رفتن فرصت برای شرکت های آمریکایی
ترامپ، پس از روی کار آمدن در راستای افزایش فشار بر ایران، تلاش کرد در مسیر مبادلات بین المللی شرکت های ایرانی کارشکنی کند که این موضوع، موانع متعددی را پیش روی همکاری شرکت های ایرانی و آمریکایی قرار داد.
روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در این باره نوشت: شرکت های آمریکایی امیدوار بودند که طبق توافق هسته ای مبادلات شان با ایران صورت بگیرد. اما تهدید ترامپ برای خروج از توافق هسته ای باعث شده این شرکت ها که طبق معافیت های وزارت خزانه داری آمریکا در ایران تجارت می کردند، دچار تردید شوند.
وال استریت ژورنال ادامه داد: ترامپ گفته است که(در صورت عدم اصلاح) از توافق هسته ای خارج خواهد شد. در هفته های اخیر نیز دو منتقد سرسخت توافق هسته ای یعنی «مایک پمپئو» را به عنوان وزیر خارجه و جان بولتون را به عنوان مشاور امنیت ملی به دولت خود اضافه کرده است.
بیژن نامدار وزیر نفت ایران با اشاره مستقیم به ترامپ، به روزنامه وال استریت ژورنال گفت: دلیل اصلی ازدست دادن فرصت شرکت های آمریکایی در این بازار شما هستید. اگر برای آمدن شرکت های آمریکایی به ایران آن ها را تحت فشار قرار ندهید، آمریکا می تواند با آمدن به ایران سود کند.
روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال یادآور شد که ترس از تحریم ها و بررسی های موشکافانه مکرر در آینده، بسیاری از شرکت های بزرگ آمریکایی را به حاشیه برد در زمانی که شرکت خودروسازی رنو و پژو و شرکت بزرگ توتال فرانسه در ایران سرمایه گذاری کردند.
 
** صادرات نفت ایران به روسیه
روسیه با وجود این که اکنون بزرگترین تولیدکننده نفت در جهان به شمار رفته و سهمی بزرگ نیز در بازار صادرات نفت دارد در راستای گسترش همکاری های استراتژیک با ایران، موافقت کرد که بخشی از نفت صادراتی ایران را خریداری کند و سپس در بازارهای جهانی به فروش برساند.
در دوران تحریم، طرح صادرات روزانه 500 هزار بشکه نفت ایران به روسیه مطرح بود، اما پس از اجرای برجام و رفع تحریم ها، حجم توافق شده برای صادرات کاهش یافت.
در نهایت پس از فراز و نشیب بسیار، صادرات نفت ایران به روسیه در نیمه دوم پارسال آغاز شد.
بیژن زنگنه وزیر نفت در حاشیه یکصد و هفتاد و سومین نشست عادی وزیران نفت و انرژی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که در آذر 96 در وین برگزار شد، از صادرات نخستین محموله نفت خام ایران به مقصد روسیه خبر داد.
براساس گزارش ها، میزان صادرات نفت ایران اکنون به ماهانه حدود 3 میلیون بشکه رسیده است.
 
** تاکید شرکت روسی بر پایبندی در مقابله با کارشکنی ها در اجرای برجام
سرگئی کودریاشف مدیرعامل شرکت زاروبژنفت روسیه که قرارداد توسعه 2 میدان نفتی آبان و پایدار غرب را با ایران امضا کرده است، در پاسخ به این پرسش که موضع شما در برابر نقض احتمالی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) چه خواهد بود، گفت: هر قراردادی ریسک‌های مختلفی از جمله سیاسی، قیمتی و... دارد؛ باید ریسک‌ها را پذیرفت و کار را با جدیت جلو برد.
وی تاکید کرد: امروز هیچ مزاحمی نداریم.