سهم روزافزون بیدمشک در اقتصاد آذربایجان غربی

به گزارش ایران اکونومیست این روزها عرق گیری از شکوفه های طلایی بیدمشک و عرضه داخلی و خارجی آن جهت مصرف در طب سنتی و تولید لوازم آرایشی و بهداشتی آغاز شده و استفاده پر رمز و راز آن در فرآوری نقل ارومیه کلید خورده است.
بسیاری از محصولات درختی آذربایجان غربی به دلیل نبود صنایع تبدیلی و بازاریابی به درآمدزایی مناسب نمی رسد اما اسانس، عرق، شربت و نقل بیدمشک را می توان یک نمونه منحصربفرد با ارزش افزوده بالا از فرآوری محصولات کشاورزی به شمار آورد.
معطر کردن خلال بادام با گیاه بیدمشک، رمز تولید نقل بیدمشک اصیل در ارومیه محسوب می شود و به گفته نقل پزان این شهر خلال بادام به منظور معطر شدن نقل باید سه روز در گیاه بیدمشک غوطه ور شود.
وقتی صحبت از تشخیص نقل بیدمشک مرغوب به میان می آید، حسین آقا یکی از نقل پزان باسابقه ارومیه می گوید: اگر بادام معطر شده در گیاه بیدمشک را بشکنید، رنگ زرد در مغز آن را باید ببینید و با این روش، نقل بیدمشک اصیل از غیراصیل متمایز می شود.
به گفته وی برخی از تولیدکنندگان در سایر مناطق کشور نقل را از اسانس یا عرق بیدمشک تهیه می کنند اما نقل پزان ارومیه ای از گیاه بیدمشک به صورت خلاقانه برای پختن این سوغات بهره می برند.
بنا به این گزارش کشت، داشت و برداشت بیدمشک هزینه و زحمت اندکی برای کشاورزان دارد و همکاری خانواده ها در برداشت آن نیز به نوعی به کسب یک درآمد مطلوب کمک می کند.
علاوه بر عرضه این محصول به صورت تر در بازار، بسیاری از کدبانوهای ارومیه ای در شهر و روستا اقدام به عرق گیری از این شکوفه های معطر کرده و کسب و کار خانگی برای خود دست و پا می کنند.
'نبات تاسه' از بانوان ارومیه ای ساکن در روستای بالانج گفت: هم اکنون هشت درختچه بیدمشک در حیاط منزلم وجود دارد که با چیدن و فروش شکوفه های آن حدود هفت تا 9 میلیون ریال درآمد کسب کرده ام.
به گفته وی در مجموع هر لیتر عرق بیدمشک هم اکنون قیمتی بین 100 تا 200 هزار ریال قیمت دارد و این روزها به علت حضور مسافران نوروزی تقاضای بسیاری برای خرید عرق بیدمشک خانگی به عنوان سوغات ارومیه وجود دارد.
بنا به این گزارش درختچه بیدمشک در اصطلاح محلی مردم آذربایجان به 'بید میش و پئش پئشا ' معروف است و قیمت هر کیلوگرم گل آن در بازار بین 70 تا 100 هزار ریال عرضه می شود.
طبیعت گیاه بیدمشک، سرد است و متخصصان طب سنتی آن را مقوی قوای دماغی، قلب، مفرح روح، ملین مزاج، ضد سردرد و دردهای عضلانی، پایین آورنده قند خون و آرام بخش می دانند.
صاحبنظران علم طب بر این عقیده هستند که عرق بیدمشک در رفع کم خونی، ناراحتی های قلبی و عروقی، تسکین اعصاب و دردهای رماتیسمی موثر است و اگر بدون مواد شیرین کننده مصرف شود، به مقدار قابل توجهی قند خون را کاهش می دهد.
به گفته محققان مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی آذربایجان غربی، این استان از مهمترین مناطق رویش این درخت به صورت خودرو و پرورشی بوده و رویشگاه اصلی آن دره ها و حاشیه جویبارهاست.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی درباره ویژگی های درختچه بید مشک، گفت: بیدمشک به رطوبت زیادی نیاز دارد و کشاورزان آن را برای جلوگیری از فرسایش خاک و ساییدگی جویبارها می کارند.
عزیز امانی با تاکید بر اینکه این درختچه با اکثر خاک های موجود در ایران سازگار است، افزود: این درخت در خاک های رسی و رسی شنی رشد مناسب و گل دهی بهتری دارد اما به عنوان درخت اصلی در مزارع کمتر کاشته شده و در اطراف مزارع به فاصله حدود نیم الی یک متر از هم کاشته می شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه بیدمشک از محصولات کم هزینه و پردرآمد است، گفت: کار برداشت این محصول از اواخر اسفند ماه آغاز می شود و 15 تا 30 روز ادامه می یابد.
اسمعیل کریم زاده با بیان اینکه حداکثر زمان چیدن تا گرفتن عرق از این گیاه 72 ساعت است، افزود: بعد از این زمان از کیفیت عرق آن کاسته می شود.
وی با بیان اینکه به ازای یک کیلوگرم گل تازه 2 تا سه و نیم لیتر عرق استحصال می شود، اضافه کرد: در آذربایجان غربی 30 هکتار بیدمشک به صورت حاشیه کاری و در کنار جویبارها وجود دارد که بیشتر آن در شهرستان ارومیه واقع است.
کریم زاده با اشاره به برداشت سالانه بیش از 700 تن گل تر بیدمشک در استان، گفت: سالانه بیش از یک و نیم میلیون لیتر عرق بید مشک از این محصول در استان تولید می شود.
وی با اشاره به اینکه عرق بیدمشک به روش های صنعتی و سنتی تهیه می شود، اظهار کرد: عرق گیری از بیدمشک در آغازین روزهای بهار یکی از سنت های قدیمی خانواده های آذربایجان غربی به ویژه ارومیه به شمار می رود.
کارشناس مرکز تحقیقات سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی نیز گفت: هم اکنون توسعه کشت این گیاه به شدت در کنار جویبارهای استان در دستور کار قرار دارد.
محسن نورمحمدی اظهار کرد: علاوه بر تهیه عرق و نیز استفاده از شکوفه های بیدمشک در صنایع غذایی از گرده های آن در تولید مواد آرایشی و زیبایی پوست استفاده می شود.
وی با اشاره به اینکه این درختچه سهل کاشت است و در منطقه مارمیشو ارومیه به صورت خودرو وجود دارد، اظهار کرد: عرق بیدمشک به واسطه عطر و طعم مطبوع و ارزش افزوده بالا، مشتریان زیادی در داخل و خارج کشور دارد.
نورمحمدی بیان کرد: عرق بیدمشکی که در خانه ها با استفاده از دستگاه ' نی قازان ' فرآوری می شود، نسبت به محصولات بازاری از غلظت، عطر و طعم بهتری برخوردار است و خریداران، محصولات خانگی را به محصولات بازاری ترجیح می دهند.
بنا به این گزارش نقل و عرق بیدمشک ارومیه علاوه بر داخل کشور، مشتریان زیادی در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، ترکیه، جمهوری آذربایجان و گرجستان دارد که به صورت تجارت چمدانی صادر می شود.
عرقیات گیاهی همچون عرق بادرنجبویه و بید مشک از مشهورترین سوغات این استان به شمار می رود و به علت عطر و طعم و مهمتر از همه خاصیت شفابخش آنها در تهیه نقل، شیرینی، شربت و بستنی کاربرد محلی دارد.