آخرین وضعیت توسعه میدان نفتی آزادگان

به گزارش ایران اکونومیست؛ خرداد ماه سال 96 بود که علی کاردر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در جمع خبرنگاران اعلام کرد: برآورد می شود تا پایان سال جاری بتوانیم بیش از 15 میلیارد دلار قرارداد جدید نفتی را با شرکت های بین المللی امضا کنیم.
 
مدیرعامل شرکت ملی نفت درباره طرح هایی که قرارداد آنها به امضا می رسد، ابراز امیدواری کرد توسعه فاز 11 پارس جنوبی، میدان آزادگان و لایه نفتی پارس جنوبی به مرحله امضای قرارداد برسند.
 
وی افزود: این میدان ها به دلیل مشترک بودن، دراولویت توسعه قرار دارند و وزارت نفت بر توسعه آنها تاکید دارد.
 
اما آنچه در عمل رخ داد از سه میدانی که کاردر از آنها نام برده بود تنها فاز 11 میدان مشترک پارس جنوبی به مرحله قرارداد رسید و علی رغم وعدهای مکرری که در خصوص برگزاری مناقصه میدان مشترک ازادگان داده شده بود، این میدان به مناقصه نرسید.
 
وضعیت میدان مشترک آزادگان
 
میدان آزادگان با حدود 34 میلیارد بشکه ذخیره نفت درجا، بزرگترین میدان مشترک نفت ایران به شمار می رود، این توسعه اصولی و بهینه آن می تواند منافع سرشاری برای اقتصاد ایران همراه داشته باشد.
 
 میدان های آزادگان شمالی و جنوبی قرار است به صورت یک پارچه در قالب مدل جدید قراردادهای نفتی IPC توسعه یابد. حالا شمارش معکوس برای برگزاری مناقصه آزادگان آغاز شده وامید می رود این میدان به نقطه عطفی برای انتقال و فناوری های ازدیاد برداشت به داخل کشور بدل شود.
 
 تا کنون شرکت ملی نفت ایران باشرکت های بین المللی داخلی متعددی به منظور مطالعه این میدان مشترک نفتی تفاهم نامه همکاری امضا کرده است و باتوجه به ارائه نتایج مطالعاتی از سوی شرکت های بین المللی هم اکنون این نتایج برای سنجش شاخص های فنی ارائه شده و 17 شرکت برای حضور در مناقصه حائز صلاحیت شدند.
 
 شرکت های مطالعه کننده موظفند به طور مستند در طرح های پیشنهادی خود برآورد کنند که با پیاده سازی روشهای ازدیاد برداشت، چه میزان برداشت ثانویه از این میدان ممکن خواهد بود، چراکه توجه به آثار و تبعات اقتصادی فراوان حاصل از ازدیاد برداشت نفت و به تبع آن ریسک های همراه با  این پروسه بسیار قابل اهمیت است.
 
به طوریکه در فعالیت های سطح العرضی صحبت چندمیلیارد دلار هزینه است،اما در ازدیاد برداشت هزینه ها و ریسک کار به شدت افزایش پیدا می‌کند و متقابلاً یک درصد افزایش ضریب بازیافت می‌تواند صدها میلیارد دلار درآمد زایی به همراه داشته باشد.
 
 این موضوع نشان دهنده حساسیت و اهمیت کار است، به ویژه در میدان‌های غرب کارون که بر عکس میدان های شرق کارون ایران از پیچیدگی های مخزنی بسیاری برخوردار است و پیمانکار باید ریسک فعالیت در چنین میدانهایی را تقبل کند. عاملی که می تواند در چنین شرایطی به موفقیت در اجرای این پروژه بیانجامد، فناوری است که در قالب قراردادهای جدید نفتی جامع عمل خواهد گرفت.
 
 در طرح جامعه توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی دو فاز  تعریف شده که بر مبنای آن تولید در فاز نخست توسعه به 320 هزار بشکه در روز و در فاز دوم توسعه به 600 هزار بشکه در روز افزایش می یابد.
 
 در آزادگان شمالی هم برای تحقق دو فاز توسعه ای هر یک به ظرفیت تولید 75 هزار بشکه نفت در روز برنامه ریزی شده که فاز نخست آن سال 95 به بهره برداری رسمی رسیده است.
 
 حضور 17 شرکت خارجی درمناقصه آزادگان
 
نورالدین شهنازی زاده مدیر عامل شرکت مهندسی و توسعه نفت با بیان اینکه به طور کلی 51 شرکت بین المللی برای حضور در مناقصه های نفت ایران انتخاب شده اند، اظهار کرد: از این تعداد 17 شرکت برای حضور در مناقصه میدان نفتی آزادگان اعلام آمادگی کردند.
 
 به گفته شهنازی زاده شرکت های رُس نفت از روسیه، CNPC و ساینوپک از چین، اِنی از ایتالیا، مِرسِک از دانمارک، OMV از اتریش، ONGC از هند، پِرتامیتا از اندونزی، پتروناس از مالزی، شل از هلند، وینترشال از آلمان، توتال از فرانسه و یک شرکت تایلندی، شرکتهای ایرانی تَنکو و نفت و گاز پرشیا از جمله شرکت های بین المللی و داخلی  حاضر در مناقصه میدان نفتی آزادگان هستند.
 
 صفر تا صد توسعه میدان نفتی آزادگان
 
کشف میدان آزادگان به سال 56 برمی‌گردد. حفاری نخستین چاه آن در سال 57 آغاز و با وقوع جنگ تحمیلی درعمق 881 متری متروکه شد. با این حال در سال 74 عملیات لرزه نگاری تکمیلی انجام و در سال 77 وجود نفت در این میدان اثبات شد.
 
 قرارداد توسعه میدان آزادگان در سال 82 با اینپکس امضا و سرانجام این شرکت ژاپنی در سال 85 از توسعه میدان کنار گذاشته شد. پس از آن در سال 86 هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران تصمیم گرفت تا بخش شمالی میدان را به صورت بیع متقابل توسعه دهد. در حالیکه تحریم‌ها علیه ایران هر روز سخت‌تر می‌شد، شرکتهای بین المللی تمایل چندانی به سرمایه گذاری در ایران نداشتند، با این حال چینی ها خارج از قواعد بین المللی خواستار توسعه میدان آزادگان شدند و شرکت CNPCI هم برای توسعه بخش شمالی و جنوبی آزادگان با شرکت ملی نفت ایران وارد مذاکره و سپس قرارداد شد.
 
 آزادگان جنوبی از جمله میدان‌های مشترک نفتی ایران در غرب کارون است که در نزدیکی مرز عراق در ٨٠ کیلومتری غرب اهواز قرار دارد. مهرماه سال ٨٨ ،قرارداد توسعه میدان آزادگان جنوبی در قالب بیع متقابل بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی نفت چین امضا شد و با توجه به تغییرهای اعمال شده در طرح جامع توسعه میدان (MDP )، عملیات اجرایی این طرح از شهریورماه سال ٩١ کلید خورد، اما این قرارداد به نتیجه نرسید و وقت کشی چینی‌ها کار را به جایی رساند که 9 اردیبهشت ماه سال 93 حکم خلع ید CNPCI از طرح توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی به‌طور رسمی به این شرکت ابلاغ و تصمیم گرفته شد پیمانکاران ایرانی فعالیت‌های توسعه ای این میدان در دست گیرند.
 
 اکنون در حالی که حدود سه سال از حضور پررنگ شرکتهای داخلی در این طرح توسعه‌ای عظیم می‌گذرد، آزادگان جنوبی تولید روزانه بیش از 80 هزار بشکه نفت را تجربه می‌کند. میدانی که طی تمام سالهایی که از تولیدی شدن آن می‌گذشت، هیچگاه تولیدش از 50 هزار بشکه نفت در روز تجاوز نکرده بود. هدفگذاری تولید زودهنگام میدان آزادگان جنوبی، 110 هزار بشکه در روز است و بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده در شرکت متن، نه تنها این میزان تولید طی ماه‌های آتی محقق می‌شود، بلکه افزایش ظرفیت تولید این میدان تا 140 هزار بشکه در روز در پایان سال 96 نیز امکان‌پذیر خواهد بود.
 
 میدان آزادگان شمالی در حدود ١٢٠ کیلومتری غرب اهواز و بیشتر در تالاب هورالهویزه قرار گرفته و با میدان مجنون عراق مشترک است. قرارداد توسعه میدان آزادگان شمالی 15 تیرماه سال 88 در قالب بیع متقابل به ارزش 2 میلیارد و 550 میلیون دلار بین طرفین تنفیذ شد.
 
 ظرفیت روزانه تولید نفت میدان آزادگان شمالی با افتتاح رسمی فاز نخست این طرح در آبان ماه سال 95 ، به 75 هزار بشکه در روز رسید. توسعه میدان آزادگان شمالی که در قالب قرارداد بیع متقابل به شاخه بین المللی شرکت ملی نفت چین CNPCI واگذار شده بود، با روی کار آمدن دولت یازدهم و گشایش‌های برجام سرعت بیشتری گرفت تا سرانجام و پس از هفت سال، برداشت روزانه 75 هزار بشکه از این میدان محقق شد.
 
 میدان نفتی آزادگان شمالی که با میدان مجنون عراق مشترک است، در 2 فاز با حفاری 58 حلقه چاه توسعه می‌یابد. در فاز نخست تولید میدان باید به 75 هزار بشکه در روز می‌رسید که محقق شد و در فاز دوم نیز تولید روزانه 75 هزار بشکه پیش بینی شده است. به این ترتیب با توسعه فاز دوم این میدان، ایران روزانه 150 هزار بشکه نفت از آزادگان شمالی برداشت می‌کند.
 
 برآوردهای اولیه از میزان ذخایر درجای نفت این میدان، 68.5 میلیارد بشکه و ضریب برداشت آن هم 6 عنوان شده است. سازندهای گدوان و گژدمی حدود سه درصد از نفت درجای میدان آزادگان را در خود جای داده اند که نفت آنها سبک و درجه API بین 30 تا 34 درصد است. سازند سَروَک این میدان هم 97 درصد از نفت درجای میدان را در خود جای داده و از نوع سنگین با درجه API 17 تا 20 درصد است.
 
 شروع توسعه آزادگان شمالی همزمان با تشدید تحریم ها علیه صنعت نفت بود، از سوی دیگر سازمان حفاظت محیط زیست برای صدور مجوزهای لازم، مدتی اجرای پروژه را متوقف کرد، اما با همه تاخیرها و محدودیتها، جلسه های پی در پی با پیمانکاران مؤثر واقع شد و سرانجام کمتر از سه سال پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، فروردین ماه 95 ،ایران توانست روزانه 75 هزار بشکه نفت از آزادگان شمالی برداشت کند. این طرح در آبان ماه همان سال به طور رسمی بهره برداری شد.
 
 مطالعات انجام شده درباره توسعه فاز دوم میدان آزادگان شمالی حاکی از این است که نفت درجای این میدان 30 درصد بیش از برآوردهای اولیه انجام شده در مطالعات اولیه برنامه جامع توسعه میدان MDP در سال 87 است. این مطالعات حجم ذخایر نهایی میدان را حدود 3.6 میلیارد بشکه نشان می دهد. بی تردید متناسب با افزایش ذخایر نفت درجا، هدفگذاری های تولید از این میدان نیز تغییر خواهد کرد.
 
 در فاز نخست این طرح توسعه ای، 67 درصد قراردادهای حفاری به شرکتهای ایرانی و به ویژه به شرکت ملی حفاری ایران واگذار شد در صورتیکه الزام بر 51 درصد بود. همچنین همه قراردادهای مربوط به اجرای پروژه در بخش تحت الارضی، شامل قراردادهای خدماتی، سرویس دهی به چاه ها و... هم با رعایت سهم شرکتهای ایرانی، امضا و همزمان با حفاری اجرا شدند.
 
ژاپنی ها عضو کنسر سیوم توسعه میدان آزادگان هستند
 
سید نورالدین شهنازی‌زاده مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت که وظیفه توسعه این میدان را برعهده دارد اخیرا طی گفت و گویی اعلام کرده است هم اکنون در کنار برگزاری مناقصه توسعه فاز دوم این میدان مشترک نفتی، بحث استمرار و افزایش تولید نفت در فاز اول توسعه میدان آزادگان در دستور کار متن قرار گرفته است.
 
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران با اعلام اینکه هدف از برگزاری مناقصه توسعه فاز دوم میدان نفتی آزادگان افزایش ضریب بازیافت این میدان مشترک نفتی است، تصریح کرد: تاکنون شرکت‌هایی همچون شل انگلیس، توتال فرانسه، اینپکس ژاپن، پتروناس مالزی و شرکت ملی نفت تایلند برای حضور در مناقصه پیشنهادهای فنی و مطالعاتی خود را ارائه کرده اند.
 
این مقام مسئول همچنین با رد انصراف ژاپنی‌ها از حضور در مناقصه توسعه فاز دوم این میدان مشترک نفتی، افزود: ژاپنی‌ها انصراف نداده‌اند، اما تاکید کردند که نمی‌خواهند به عنوان رهبر کنسرسیوم در این پروژه مشارکت داشته باشند.
 
وی همچین از شرکت‌های گازپروم نفت روسیه و CNPC چین به عنوان دو شرکت علاقه‌مند دیگر حضور در مناقصه توسعه میدان نفتی آزادگان یاد کرد و افزود: مناقصه توسعه فاز دوم میدان نفتی آزادگان در قالب دو میدان آزادگان شمالی  و جنوبی برگزار می‌شود و هدف اصلی از برگزاری این مناقصه افزایش ضریب بازیافت برداشت از این میدان مشترک نفتی است.