1396؛ سال شکوفایی مناسبات اقتصادی ایران و آسیا

به گزارش ایران اکونومیست؛ هر چه از برجام می گذرد به موازات آن، موانع پیش پای مناسبات تهران و کشورهای مختلف جهان برداشته می شود به طوری که در سال گذشته توافقات و تفاهم نامه های همکاری بسیاری بین جمهوری اسلامی با کشورهایی همچون چین، کره جنوبی، مالزی، روسیه، ترکیه، عراق، گرجستان، هندوستان و ... به امضا رسید؛ موضوعی که در این گزارش مورد بررسی قرار می گیرد.

** نقش پویای تهران در شرق و جنوب شرق آسیا
افزایش حجم مبادلات تجاری میان ایران و چین را می توان یکی از مهمترین دستاوردهای اقتصادی سال گذشته دانست. رشد چشمگیر مناسبات تجاری تهران- شانگهای موجب شد تا تجارت دوجانبه این دو کشور سالانه به رقمی افزون بر 37.2 میلیارد دلار برسد که نسبت به سال پیش از آن رشد 20 درصدی را نشان می دهد.
براساس مناسبات سال گذشته ایران و چین قرارداد تولید و تامین 450 دستگاه واگن مترو برای شهر‌های اهواز، شیراز و تبریز، بین ایدرو و شرکت پوژن چین منعقد شد.
از سویی طبق پیش بینی های انجام شده در این توافق، به طور متوسط 35 درصد و در نهایت 59 درصد داخلی‌سازی واگن‌های آلومینیومی در ایران انجام می‌گیرد که این امر امکان تحقق بهره گیری از حداکثر توان ظرفیت داخلی و انتقال تکنولوژی و دانش فنی را فراهم می آورد.
امضای تفاهمنامه همکاری برای توسعه فاز سوم پارک فناوری پردیس از دیگر دستاوردهای همکاری ایران و شانگهای است. طبق این توافق 125 میلیون یورو در مدت 10 سال و دو سال تنفس برای ساخت و تجهیزات فاز سوم به این پارک تزریق خواهد شد. پارک فناوری پردیس یکی از مهمترین پارک ها در حوزه علم‌ وفناوری کشور به شمار می رود که با توسعه آن می توان به انتقال فناوری در حوزه بین‌المللی کمک کرد.
روند رو به رشد همکاری های همه جانبه ایران و چین افزون بر حوزه حمل و نقل و فناوری های نوین به توسعه و تجهیز بیمارستان های کشور نیز منجر شد. به گونه ای که سند همکاری برای ساخت پنج بیمارستان با حدود دو میلیارد دلار اعتبار میان این دو کشور به امضا رسید. بر پایه این توافق دو بیمارستان هزار تخت خوابی در دانشگاه شهید بهشتی ، یک بیمارستان هزار تخت خوابی در دانشگاه علوم پزشکی ایران ، یک بیمارستان 330 تخت خوابی و یک بیمارستان 540 تختی در دانشگاه علوم پزشکی تهران ساخته خواهد شد که ظرف چهار سال به بهره برداری خواهد رسید .
سال گذشته، یکی از پررونق ترین سال ها برای همکاری های تجاری بین ایران و کره جنوبی به شمار می رفت. بزرگ‌ ترین قرارداد تولید واگن در ایران برای افزایش ناوگان قطارهای حومه‌ای، با همکاری سه ‌جانبه راه‌ آهن ایران و کنسرسیوم ایرانی-کره‌ای (شرکت واگن‌سازی ایریکو و شرکت روتم کره‌ جنوبی) به امضا رسید.
براساس این قرار داد که به ارزش 720 میلیون‌ یورو منعقد شد، 450 دستگاه واگن در 6 سال و نیم آینده به عنوان محصول مشترک ایران و کره در دست ساخت قرار خواهد گرفت. افزون بر آن، بر اساس توافق انجام شده، منابع مورد نیاز قرارداد ساخت ریل‌ باس‌ ها نیز به وسیله فاینانس کره‌ ای تامین می‌شود تا ظرفیت 70 میلیون صندلی در قطارهای حومه‌ ای ایران ایجاد شود.
همچنین سال گذشته فرصت مناسبی برای توسعه روابط تجاری ایران و مالزی بود؛ چرا که با امضای سند همکاری میان این دو کشور، حجم تجارت آنان از 700 میلیون دلار به سه برابر افزایش یافت. این تفاهم ها که اهداف کمیسیون مشترک اقتصادی را دنبال می کند، گام موثری در رشد اقتصادی ایران و مالزی به شمار می رفت.

** گسترش همکاری تهران- مسکو با اسناد دهگانه
سال 96 را می توان بهترین دوره همکاری‌های راهبردی و سیاسی میان ایران و روسیه دانست. این دو کشور در مسیر گسترش همکاری ها 10 سند همکاری منعقد کردند تا در جریان آن مناسبات تجاری میان ایران و روسیه افزایش یابد. از جمله این قراردادها می توان به سند پایانی چهاردهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه، تفاهم نامه کارگروه وزارت انرژی روسیه و وزارت نفت ایران برای همکاری درباره طرح خط لوله گاز هند، ایران و پاکستان و یادداشت تفاهم همکاری در زمینه زمین شناسی اشاره کرد.
همچنین یادداشت تفاهم همکاری در زمینه تأمین مالی و سرمایه گذاری در حوزه صنایع و معادن ایران، یادداشت تفاهم تحقیق و توسعه مشترک در زمینه منابع زیرزمینی و بستر دریای خزر، یادداشت تفاهم سرمایه گذاری مشترک در طرح های برق حرارتی و یادداشت تفاهم در زمینه همکاری های فرهنگی و هنری از جمله دیگر تفاهم های منعقد شده میان ایران و روسیه است.
از طرف دیگر این دو کشور متعهد شدند که با امضای یادداشت تفاهم، توافقات اولین نشست همکاری های مشترک فرهنگی، یادداشت تفاهم توافقات نهمین نشست کارگروه همکاری های حمل و نقل و تفاهم نامه سه جانبه ایران، روسیه، قزقستان در مورد ترانزیت و مبادله گندم در زمینه های یاد شده نیز با یکدیگر همکاری کنند.

** گستره همکاری از ترکیه و عراق تا گرجستان و هندوستان
در سال گذشته ایران و ترکیه با امضای چهار قرارداد تجاری در زمینه های گمرکی، بانکی، صداوسیمای ایران و رادیو تلویزیون ترکیه، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و آرشیو نخست‌وزیری جمهوری ترکیه به ادامه همکاری های خود در آینده مهر تایید زدند.
با وجود اینکه حجم مبادلات تجاری تهران- آنکارا در سال های گذشته روند کاهشی را طی می کرد اما در پارسال پس از چهار سال رو به افزایش گذاشت. آمارهای مربوط به پنج سال گذشته بیانگر این مهم است که فضای سیاسی حاکم بر روابط ایران و ترکیه تاثیر عمده ای بر همکاری های اقتصادی این دو کشور همسایه داشته است اما به دلیل آغاز همکاری های مشترک تهران- آنکارا در سوریه در سال گذشته، حجم مبادلات تجاری دو کشور نیز افزایش یافت و به 10.7 میلیارد دلار رسید.
امضای سند همکاری میان ایران و گرجستان از دیگر دستاوردهای اقتصادی سال گذشته محسوب می شود. در این راستا، دو کشور برای گسترش همکاری های مشترک در زمینه کشاورزی، ورزشی،‌ ارتباطات و فناوری اطلاعات، تاسیس مجتمع پالایشگاه در گرجستان و همچنین بیانیه مشترک در زمینه تقویت همکاری‌های زیست محیطی توافق کردند.
تهران و بغداد نیز با امضای 10 سند همکاری در زمینه‌های تجاری، صنعت، خدمات فنی و مهندسی، گمرک، استاندارد و ... در سال گذشته در مسیر تقویت روابط اقتصادی گام برداشتند.
علاوه بر آن با امضای 15 سند و تفاهمنامه همکاری میان تهران و دهلی نو چشم انداز روشنی برای تعمیق سطح مناسبات مشترک این دو کشور ایجاد شد.
موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، یادداشت تفاهم لغو روادید سیاسی، یادداشت تفاهم چارچوب همکاری ها در زمینه کشاورزی و یادداشت تفاهم همکاری در حوزه آنتی دامپینگ از جمله توافق های میان ایران و هندوستان بود.
افزون بر آن مقامات دو کشور توافق کردند که همکاری های لازم را طبق یادداشت تفاهم مدیریت موقت فاز اول بندر اول بندر چابهار، یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت پست جمهوری اسلامی ایران و اداره پست هند، یادداشت تفاهم همکاری بین معاونت امور زنان ریاست جمهوری ایران و وزارت امور زنان هند و موافقتنامه استرداد مجرمین(امور کنسولی) با یکدیگر داشته باشند.
همکاری ایران و دهلی نو اما بخش های مدنی و بهداشت را نیز شامل شد به گونه ای که مقرر گردید دو طرف طبق تعهدی که با امضای موافقتنامه معاضدت قضایی در امور مدنی و تجاری، یادداشت تفاهم همکاری های بهداشت، درمان و دارو بین وزارتخانه های بهداشت دو کشور و یادداشت تفاهم همکاری در حوزه طب سنتی بین وزارت بهداشت ایران و وزارت طب سنتی هند(آیوش) ایجاد شد، با یکدیگر همکاری کنند.
همچنین در دیدارهای مقامات ایران و هند چهار سند همکاری نیز به امضا رسید که موجب شد فصل جدیدی از روابط تجاری از طریق اتاق های بازرگانی تهران و دهلی نو رقم بخورد. در این راستا، دو کشور با امضای یادداشت تفاهم صدور روادید الکترونیک، یادداشت تفاهم همکاری اتاق بازرگانی ایران با اتاق بازرگانی فیکی(ficci)، دو یادداشت تفاهم همکاری اتاق بازرگانی ایران با اتاق بازرگانی آسوچم(asshocham) و یادداشت تفاهم اتاق بازرگانی ایران با اتاق بازرگانی پی. اچ. دی. چمبر (phd. chamber)سطح روابط اقتصادی خود را گسترش دادند.