راه پر دست انداز موتورسیکلت های برقی در تهران

به گزارش ایران اکونومیست؛   تب «آلودگی هوا» سرد شده و فرارسیدن بهار تهران را از بحران آلودگی هوا نجات داده است. همزمان با سال جدید، اولین تولیدات موتورسیکلت های برقی داخلی نیز وارد بازار می شود. نسخه ای که گفته شده می تواند درد آلودگی هوای تهران را تا حدی تسکین دهد.
کلانشهر تهران امسال 106 روز آلوده را از سر گذرانده است؛ 19 روز آلوده بیشتر از پارسال.
بر اساس فهرست یا سیاهه انتشار (emission inventory)تهران، 85 درصد آلودگی هوای پایتخت ناشی از منابع متحرک است که سهم موتورسیکلت های بنزینی 18 درصد از آن است.
آنطور که شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اعلام کرده، برخلاف تصور عموم که گمان می کنند خودروها سهم بیشتری در آلودگی هوا دارند، موتورسیکلت ها در جدول متهمان آلودگی هوا صدرنشین هستند و با جثه ای کوچک بیش از یک چهارم آلودگی هوای تهران را تولید می کند.
با وجود تولید خودروها با استاندارد بسیار پایین (یورو 2) باز هم میزان آلودگی هر موتورسیکلت بنزینی چهار برابر بیشتر از اتومبیل است؛ چرا که به واکنش گر شیمیایی مجهز نیستند و در نتیجه گاز ناشی از احتراق این موتورها وارد هوا می شود.
عمده آلودگی تولیدی از موتورسیکلت ها منوکسیدکربن و ذرات معلق و هیدروکربن های خام هستند که به شدت بر سلامت شهروندان تاثیر گذار است.
شهرداری تهران تعداد موتورسیکلت ها را بیش از سه میلیون دستگاه برآورد کرده که بیش از 95 درصد آنها بنزینی هستند. این موتورها بیش از 3.2 میلیون تن آلودگی هوا تولید و 67 هزار تصادف جرحی خسارتی بر تهران تحمیل می کنند و هر کدام 12.6 دسی‌بل بالاتر از حد مجاز آلودگی هوا دارند.

*برقی به جای بنزینی
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران گفت: برای جایگزینی موتورسیلکت های برقی جلسات متعددی برگزار شده و فرآیند سرمایه گذاری برای تولید این موتورسیکلت ها در حال طی شدن است.
محمد رستگاری اظهار کرد: موتورهای برقی تولید خارج اکنون به صورت محدود در بازار عرضه می شوند.
وی گرانی موتورسیکلت های برقی و اختلاف قیمت آنها با نوع بنزینی را از عوامل استقبال کم متقاضیان از این وسیله نقلیه دانست.
رستگاری با اشاره به قانون هوای پاک تاکید کرد: با توجه به اینکه بر اساس مصوبه دولت شماره گذاری موتورسیکلت های کاربراتوری متوقف شده، از این پس خرید و فروش موتورسیکلت های برقی توجیه اقتصادی خواهد داشت.

*ورود 7 هزار موتور برقی
همچنین رئیس اداره صنایع فلزی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران از تولید هفت هزار دستگاه موتورسیکلت برقی برای نخستین بار در کشور تا پایان امسال خبر داد.
حمیدرضا پورسعید با اشاره به مصوبه کارگروه آلودگی هوای تهران در زمینه جایگزینی موتورسیکلت های بنزینی اظهار کرد: سه شرکت تا کنون متقاضی تولید موتورسیکلت برقی هستند که برای یکی از آنها پروانه تولید صادر شده است.
وی افزود: این شرکت 2 هزار دستگاه موتورسیلکت برقی تولید کرده و اخیرا استاندارد آنها را نیز اخذ کرده و مقرر شده تا پایان سال تولید خود را به هفت هزار دستگاه (با رعایت استانداردها) برساند.
پورسعید اظهار کرد: با توجه به ممنوعیت صدور جواز تاسیس واحدهای صنعتی در محدوده 120 کیلومتری تهران، صدور مجوز با موانعی روبروست که در این زمینه در حال مذاکره با سازمان حفاظت محیط زیست هستیم.
وی تاکید کرد: برای تشویق مردم به استفاده از موتورسیکت برقی باید زیرساخت های لازم به ویژه ایستگاه های شارژ باتری در تهران ساخته شود.
پورسعید نیز تفاوت زیاد قیمت موتورسیکلت های برقی و بنزینی را مهمترین دلیل عدم استقبال شهروندان از آنها دانست و افزود: دادن تسهیلات می تواند انگیزه شهروندان را برای استفاده از موتورسیکلت های برقی افزایش دهد.
وی با اشاره به اینکه موتورسیلکت در شهر تهران بیشتر به عنوان ابزار کار و برای حمل و نقل افراد و بار استفاده می شود، گفت: موتورسیکلت های برقی برای تردد در مسیرهای شیبدار تهران ضعیف هستند که باید با توجه به این مساله موتورسیلکت های جدیدی متناسب با شرایط شهر ساخته شود، البته نوع برقی برای تردد شخصی افراد قابل استفاده است.
پورسعید، درباره ممنوعیت تولید موتورسیلکت های بنزینی از مهر ماه امسال نیز اظهار کرد: بعد از این تاریخ درخواستی برای تولید کاربراتوری ها نداشتیم و فقط موتورسیکلت انژکتوری تولید شده است.

*بودجه برای یک دهم برنامه
شهرداری تهران سوم بهمن امسال برنامه پیشنهادی کاهش آلودگی هوی شهر را رونمایی کرد.
این طرح قرار است با سرمایه گذاری هفت هزار و 500 میلیارد تومان در مدت چهار سال، نشر آلاینده ها را به میزان 55 درصد و سایر آلاینده های گازی را به میزان 45 درصد کاهش دهد.
در این برنامه برای جایگزینی 800 هزار دستگاه موتورسیکلت بنزینی با برقی برنامه ریزی شده است. در سال اول 100 هزار دستگاه، سال دوم 200 هزار دستگاه، سال سوم و چهارم 250 هزار دستگاه. هزینه سال اول این برنامه 750 میلیارد تومان و در مجموع 6 هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
این در حالیست که عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر تهران می گوید: در بودجه سال آینده شهرداری 187 میلیارد تومان اعتبار برای تسهیل حمل و نقل مصوب شده که شامل جایگزینی یک هزار و 600 دستگاه ون، 550 اتوبوس و 10 هزار دستگاه موتورسیکلت است و مقرر شده 50 درصد قیمت این موتورسیکلت ها به صورت تسهیلات در اختیار متقاضیان قرار گیرد.
زهرا نژادبهرام با اشاره به اینکه موتورسیکلت ها منشا آلودگی هوا و آلودگی صوتی در تهران هستند، افزود: برآوردهای اولیه در سال های گذشته موتورسیکلت های بنزینی تهران را در حدود یک میلیون دستگاه دانسته اما آمارهای فعلی تردد 2.5 تا سه میلیون دستگاه را نشان می دهد، که با توجه به سهم بالای موتورسیکلت ها در آلودگی هوا مساله بسیار جدی است.
وی گفت: شهرداری تهران از سال 93 برای حمایت از موتورسیکلت های برقی برنامه ریزی و لایحه ای به شورای شهر ارائه کرده بود که این لایحه در سال 95 در شورا تصویب و بر اساس آن مقرر شد، منطقه 12 شهر تهران به عنوان پایلوت برای راه اندازی ایستگاه های شارژ رایگان انتخاب شود چراکه به دلیل محدودیت ترافیکی، خودروها کمتر به این منطقه وارد می شوند.
نژادبهرام تصریح کرد: از این طرح استقبال خوبی نشد و ساخت ایستگاه های شارژ رایگان در مرحله جانمایی متوقف ماند که امیدواریم با مصوبه امسال شورای شهر این طرح اجرایی شود.
وی با بیان اینکه موتورسیکلت ها اغلب برای حمل و نقل بار و مسافر در تهران استفاده می شود، اظهار کرد: یکی از موانع استفاده از موتورسیکلت های برقی شرایط جغرافیایی این شهر است، زیرا موتورسیکلت های برقی شتاب لازم را برای تردد در مناطق شیب دار تهران ندارند.
به گفته وی، قیمت موتورسیکلت های برقی گران و در حدود 12 میلیون تومان است که فاصله زیادی با موتورهای کاربراتوری 2 میلیون تا 2.5 میلیون تومانی دارد و این اختلاف قیمت باعث می شود که استقبال از آنها کم باشد.

*چالش های مدیریت چند پاره
به گفته نایب رییس شورای اسلامی شهر تهران، اگر چه تصویب قانون هوای پاک یک اتفاق مبارک بود اما آنچه در این قانون قید شده از جمله عدم تولید موتورسیکلت های بنزینی و ممنوعیت شماره گذاری آنها و الزام معاینه فنی فقط شامل ممنوعیت هاست در حالی که طرح جایگزینی موتورسیکلت های برقی نیازمند حمایت جدی و دولت باید اقداماتی را انجام دهد.
وی تاکید کرد: حمایت از جایگزینی موتورسیکلت های برقی یک اقدام اجتماعی به شمار می رود و نیاز به اعمال سیاست های تشویقی و همراهی دولت دارد، بنابراین انتظار داریم دولت در زمینه پرداخت تسهیلات وارد عرصه شود؛ البته این حمایت ها نباید فقط مالی باشد بلکه ارائه خدمات به مالکان موتورسیکلت های برقی به طور مثال از ظرفیت های وزارت رفاه و یا وزارت بهداشت، می تواند راهگشا باشد.
این عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به راه اندازی سامانه ثبت نام متقاضیان موتورسیکلت برقی برای پرداخت یارانه از سوی شهرداری، اظهار کرد: توان شهرداری تهران در پرداخت یارانه و تسهیلات محدود است از سوی دیگر شورای شهر و شهردار تهران، تنها چند ماه است که کار خود را آغاز کرده اند و پیگیری مصوبات در دستورکار جدی قرار دارد.
وی چالش اصلی محقق نشدن بسیاری از برنامه ها را نبود مدیریت یکپارچه شهری و تعدد مراکز تصمیم گیری دانست و گفت: در تهران با هر مشکل جدی که روبرو می شویم در نهایت به این نقطه می رسیم که مدیریت شهری تنها تصمیم گیرنده نیست و طرح جایگزینی موتورسیکلت های بنزینی تنها یک نمونه آن است.

*سرانجام مبهم شماره گذاری ها
مصوبه خرداد 95 هیات وزیران، تولید و شماره گذاری موتورسیکلت های کاربراتوری را از ابتدای مهر 95 ممنوع کرد، اما طبق یک تبصره، مقرر شده 700 هزار موتور ثبت سفارش شده از این مصوبه مستثنی شد. بر همین اساس ممنوعیت تولید و شماره گذاری موتورسیکلت های کاربراتوری باید از ابتدای سال 96 اعمال می شد.
اگر چه رستگاری معاون اداره کل محیط زیست و پورسعید رئیس اداره صنایع فلزی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران، تولید و شماره گذاری موتورسیکلت های کاربراتوری را در سال جاری رد می کنند؛ اما پورسیدآقایی معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران گفته که به رغم مصوبه دولت مبنی بر ممنوعیت شماره گذاری ‌موتورسیکلت های کاربراتوری هنوز شماره گذاری و تولید می شوند.
زهرا نژادبهرام عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر تهران نیز در یادداشتی به بهانه روز ملی هوای پاک با انتقاد از تولید مجدد موتورسیکلت های کاربراتوری، می گوید: با وجود مصوبه «حذف موتورسیکلت های کاربراتوری»، گویا هنوز تولید این دستگاه آلاینده ادامه دار است. همچنین به جای تولید موتورسیکلت های انژکتوری واقعی موتورهای انژکتوری ناقص تولید می شود. تا الان هم گویا سه هزار دستگاه انژکتوری غیراستاندارد تولید و شماره گذاری شده؛ محیط زیست که وظیفه نظارت بر خط تولید را بر عهده دارد، متاسفانه تاکنون فعالیت قابل توجهی در این زمینه انجام نداده است و تنها به تست نوع بسنده می کند.
پلیس راهور استان تهران اما  حاضر نشد به شائبه ادامه پلاک(شماره) شدن یا نشدن موتورسیکلت های کاربراتوری پاسخ دهد.

*نتیجه خطا در سیاستگذاری
کارشناسان، رو آوردن مردم تهران به استفاده از موتورسیکلت را نتیجه سیاستگذاری اشتباه سال های گذشته در اجرای طرح ترافیک می دانند. البته از نقش فقر و بیکاری در گسترش مشاغل موتوری نیز نمی توان غافل شد.
چند سال لازم است تا موتورسیکلت های دودزا از پایتخت برچیده شود؟