فرهاد فخرالدینی، هنرمندی پرکار با پنج دهه فعالیت حرفه ای

به گزارش ایران اکونومیست؛   فخرالدینی از هنرمندان بسیار پرکار بوده و حاصل سال ها تجربه و فعالیت او آثار پر ارجی است که در آرشیو رادیو و تلویزیون از آن ها نگهداری می شود.
این آثار عموما شامل سه دسته باکلام، بی کلام و تنظیم ساخته های خود و دیگران است.
استاد فخرالدینی درسال 1377 ارکستر ملی را بنیان نهاد و 11 سال رهبری آن را به عهده داشت و اکنون از اعضای شورای عالی خانه موسیقی کشور است.

** تولد
فرهاد فخرالدینی در 21 اسفند ماه 1316 خورشیدی در خانواده ای اهل فرهنگ و هنر در تبریز دیده به جهان گشود.
پدرش محمدعلی فخرالدینی متخلص به «محزون»، از دوستان نزدیک استاد شهریار و صاحب دو کتاب شعر به زبان ترکی، از شعرای مردمی آذربایجان بوده که نزد مردم از محبوبیت ویژه ای برخوردار بود.
فخرالدین برادر بزرگ فرهاد از نقاشان و عکاسان کشور است. برادر دومش فرخ نیز عکاس و برادر کوچکتر فاروق ضمن اشتغال به حرفه عکاسی از ورزشکاران به نام بوده و سال ها سمت مربی گری تیم ملی والیبال ایران را به عهده داشت.

** نخستین گام به دنیای موسیقی
برادر بزرگ فرهاد در منزل تاری داشت که اوقات فراغت خود را با آن می گذراند. هر وقت که در منزل نبود فرهاد نوجوان خود را با تار او مشغول می کرد. پدر که به علاقه و استعداد فرزندش پی برده بود برایش ویولنی خرید و جهت فراگیری این ساز او را نزد احمد مهجر یکی از نوازندگان ارکستر استاد ابوالحسن صبا برد.
وی پس از مدتی برای کسب اطلاعات و فنون موسیقی به نزد صبا رفت و در مدت کوتاهی که شاگردش بود اندوخته های بسیاری از این استاد کسب کرد.
فرهاد جوان با درگذشت استاد صبا در سال 1336، از داشتن مربی محروم شد و سعی کرد تاکیدات استاد فقیدش را به کار بندد.

** آهنگسازی
در مدت کمتر از یک سالی که در خدمت صبا بود روزی در کلاس استاد، هنگامی که داشت کتاب نت را روی پوپیتر (سه پایه نت) می گذاشت، ورقه نتی از لای کتابش بر زمین افتاد، چون در یک دستش ویولن و در دست دیگرش کتاب بود، لذا استاد پیشدستی کرد و زودتر ازاو ورقه نت را از روی زمین برداشت و به ملودی ای که روی آن نوشته بودم با دقت نگاه کرد و فهمید که هنرجوی جوانش نزد خود به ساخت قطعات موسیقی مبادرت می کند.
فخرالدینی که تصور می کرد مورد شماتت استادش قرار می گیرد شرمنده و نگران شد، اما بر خلاف انتظار با تشویق و تحسین صبا مواجه شد و از آن پس کار آهنگسازی را جدی گرفت و ساخته هایش را درقالب یادداشت جمع آوری کرد که موسیقی سریال ابن سینا یکی از همین یادداشت ها بود.
در 18 سالگی چهارمضرابی ساخته بود که بعدها آن را تحت عنوان چهار مضراب چهارگاه به همراه ارکستر برای ویولن نوشت و با رهبری خودش در رادیو اجرا شد.
بعد از صبا حدود دوسال نزد استاد علی تجویدی به نوازندگی ویولن پرداخت و ادامه ردیف های صبا را زیر نظر وی نواخت.

** آغاز فعالیت حرفه ای
فخرالدینی که قصد داشت تا برای تحصیل طب یا مهندسی کشاورزی به خارج از ایران سفر کند، روزی آگهی پذیریش دانشجو برای نخستین دوره عالی در هنرستان موسیقی در روزنامه توجه اش را جلب کرد و به تشویق دوستان در کنکور رشته موزیکولوژی شرکت کرد.
ظاهرا این رشته برای دیپلمه های هنرستان موسیقی بود و او که دیپلمش را در رشته طبیعی از دبیرستان دارالفنون گرفته بود برای نام نویسی به هنرستان مراجعه کرد و توسط منصور گلزاری ناظم هنرستان نام نویسی شد.
در آنجا زیر نظر هیات ژوری متشکل از دکتر مهدی برکشلی، مهدی مفتاح، دکتر امانوئل ملیک اصلانیان، دکتر خاچیک و دکتر هاکوپیان، امتحان داد و با توجه به مطالعات گسترده ای که در این زمینه داشت، به راحتی قبول شد.
رهبر پیشین ارکستر ملی با چهره های برجسته ای از قبیل استاد فرامرز پایور و نصرت الله گلپایگانی در هنرستان آشنا شده و فکر سفر به خارج از کشور از سرش بیرون رفت و از معلومات استادانی از قبیل دکتر برکشلی و دکتر اصلانیان بهره برد.
فخرالدینی به درخواست حسین دهلوی که ریاست دوره متوسطه هنرستان را به عهده داشت، شروع به تدریس در این مرکز هنری کرد.
همکاری او با هنرستان از سال 1342 آغاز شد و از سوی مدیریت برنامه های هنری هنرستان و مسئولیت کتابخانه آنجا نیز به عهده وی گذاشته شد.
چندی نگذشت که آموزش تئوری موسیقی همه کلاس های هنرستان به فخرالدینی محول شد و جزوه تئوری موسیقی با مشارکت دهلوی، مصطفی پورتراب و او نگاشته شد و پس از تکثیر در اختیار دانشجویان قرار گرفت.
برگزاری کنسرت موسیقی توسط هنرجویان از جمله ابتکاری بود که از سوی دهلوی، پورتراب و فخر الدینی بنیان گذاشته شد. هر پنجشنبه یک برنامه تلویزیونی نیز برای هنر جویان در نظر گرفته می شد که در واقع منتخب برنامه های داخلی هنرستان بود. علاوه برآن یک برنامه آموزش تئوری موسیقی عمومی هم تدریس می شد که متن آن را فخرالدینی می نوشت.
استاد فرهاد فخرالدینی به عنوان چهره سرشناس کشور سال ها با رادیو و تلویزیون همکاری داشته است.
او در حدود سال 1344به عنوان نوازنده ویولن و ویولا همکاری خود را با ارکستر گلهای رادیو ایران به رهبری روح الله خالقی و جواد معروفی آغاز کرد و بعد ها مدتی به عضویت ارکستر باربد نیز در آمد. در خلال کار نوازندگی به آهنگسازی و هارمونی و ارکستراسیون می پرداخت که با این دو ارکستر اجرا می شد.
در سال 1351کلیه ارکسترهای رادیو درهم ادغام و ارکستر بزرگ رادیو تشکیل شد. رهبری این ارکستر ابتدا با فریدون ناصری و در اوایل سال 1352چند ماهی با مرتضی حنانه بود. از اواسط همین سال رهبری این ارکستر به وی محول شد و این سمت را تا سال 1358 عهده دار بود.
استاد فخرالدینی در این باره می گوید: رهبری ارکستر سبب اندوختن تجربیات ارزنده ای برایم بود، قطعات فراوانی برای بسیاری از آهنگ هایی که هنرمندان دیگر می ساختند با تنظیم، ارکستراسیون و هارمونی من اجرا می شد. با این ارکستر، برنامه هایی در تلویزیون اجرا کردیم که برخی از آن ها در حال اجرا به صورت زنده ضبط می شد. همچنین کنسرت هایی در هم در تالار رودکی (تالار وحدت کنونی) اجرا کردیم. ماحصل برنامه های این ارکستر از برنامه گلچین هفته و گلهای تازه پخش می شد.
وی می افزاید: از استادانی که در دوره عالی در پرورش و تعلیم من سهم داشتند باید از دکتر مهدی برکشلی یاد کنم که نه تنها به عنوان یک استاد خوب با معلومات و دلسوز بلکه به لحاظ شخصیت الگوی مناسب و بزرگی برایم بود. همانگونه که آقایان صبا و تجویدی در موسیقی عملی در من تاثیر داشتند و خیلی تشویقم کردند دکتر برکشلی و دکتر ملیک اصلانیان هم در موسیقی علمی مشوق و راهنمای من بودند و من کارهای با ارزشی زیر نظر ایشان انجام دادم.
این هنرمند ادامه داد: پایان نامه تحصیلی ام تحت عنوان «ریتم در موسیقی ایران» کار تحقیقی دیگرم بود که با کمک دکتر برکشلی تم در موسیقی ایران را جمع آوری کردم و امیدوارم در فرصت مناسبی این رساله را به چاپ برسانم. پس از اتمام تحصیلات، تدریس و کار ارکستر فرصت چندانی برای تحقیق برایم نگذاشت. با این همه در دو مورد مهم مشغول تحقیق هستم که یکی تجزیه و تحلیل ردیف موسیقی ایران است که حدود نیمی از آن نوشته شده است و دیگر شرحی برموسیقی قدیم ایران و تطبیق آن با موسیقی فعلی است.
موسیقی شماری از سریال های تلویزیونی از قبیل «سربداران»، «امام علی(ع)»، «بوعلی سینا»، «روزی روزگاری» و «کیف انگلیسی» از ساخته های این هنرمند نام آور است.