بره موم زنبورعسل، ابزاری برای تولید مواد غذایی فراسودمند

به گزارش ایران اکونومیست به نقل از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو؛ محصول نهایی این طرح حامل‌های لیپیدی نانو ساختار حاوی روغن هسته انار فراسودمند با خواص ضد سرطانی و ضدالتهابی است.

استفاده از برخی مواد غذایی ارتباط مستقیمی با کاهش احتمال ابتلا به انواع مختلف بیماری‌ ها دارد، اما این خواص ممکن است در بسیاری از غذاهای روزمره ما موجود نباشند.

استخراج مواد زیست فعال موجود در منابع گیاهی و حیوانی مختلف و استفاده از آن‌ها در صنایع غذایی نسل جدیدی از محصولات غذایی با نام غذاهای فراسودمند را به وجود آورده است.

مواد لیپیدی زیست فعال در محصولات غذایی حساس به تخریب شیمیایی هستند. فناوری ریز پوشانی یا سامانه‌های حامل، امکان انتقال موثر این اجزا بدون نیاز به تغییر ساختار شیمیایی را فراهم می کند.

حامل‌های با مقیاس نانو در مقایسه با انواع میکرو، کنترل رهایش راحت‌تری دارند و این موضوع موجب می‌شود تا کارایی بالاتری را در بدن از خود نشان دهند و برای حفاظت از ترکیبات مفید مورد توجه قرار گیرند.

به گفته یاسمین سلیمانیان، دانشجوی مقطع دکتری تکنولوژی غذایی دانشگاه صنعتی اصفهان، در این طرح از موم زنبور عسل (Bees Wax) و موم بره موم (Propolis Wax) برای تولید نانو کپسول‌های حاوی روغن فراسودمند هسته انار استفاده شده است.

وی در خصوص قابلیت این نانو حامل ‌ها گفت: حامل ‌های لیپیدی سنتز شده توسط موم و بره موم زنبور عسل به‌ خوبی قادرند از روغن هسته انار محافظت کنند. این امر موجب می‌ شود روغن هسته انار پایداری و رهایش کنترل‌ شده‌ای در دستگاه گوارش داشته باشد و اثرات آن به‌ طور قابل ‌توجهی افزایش یابد.

وی ادامه داد: غنی ‌سازی محصولات غذایی با بسیاری از ترکیبات غذا - دارو به دلیل عدم حلالیت در محیط‌ های آبی با محدودیت مواجه است. استفاده از سامانه ‌های حامل این ترکیبات، گزینه مناسبی برای رفع این محدودیت‌ ها است.

نانو حامل‌ های لیپیدی سنتز شده در این طرح قادرند حلالیت آبی و زمان اقامت در دستگاه گوارش روغن هسته انار و دیگر ترکیبات زیست فعال چربی ‌دوست را افزایش داده و موجب افزایش نفوذ آنها در سلول‌های روده شوند.

سامانه‌ های غذایی غنی شده با این نانو حامل‌ها به‌ عنوان غذاهای فراسودمند باعث تقویت سلامتی مصرف‌کننده خواهند شد.

در فاز اول این طرح مطالعه تولید حامل‌ های لیپیدی نانو ساختار با استفاده از موم زنبور عسل و موم بره موم به‌ عنوان فاز لیپیدی جامد و روغن هسته انار به ‌عنوان فاز لیپیدی مایع مورد بررسی قرار گرفته است.

در این راستا، تاثیر ترکیب فاز لیپیدی جامد، نسبت اجزای لیپیدی مایع و جامد و همچنین غلظت مخلوط عوامل فعال سطحی بر اندازه نانو حامل‌ها و پایداری فیزیکی و شیمیایی آن‌ها ارزیابی شده است.

نتایج حاکی از آن است که اندازه نانو حامل‌ های سنتز شده در بازه 71 تا 366 نانومتر است. شاخص بس پاشیدگی این نانو ذرات 14/0 تا 36/0 گزارش شده که نشانگر پایداری فیزیکی مناسب آن‌ها است.

همچنین نتایج مربوط به بازدهی انکپسولاسیون نشان‌دهنده پوشش دهی نسبتا کامل و توزیع مناسب روغن هسته انار در زمینه لیپیدی است.

یاسمین سلیمانیان و سید محمد صحافی – دانشجویان مقطع دکتری دانشگاه صنعتی اصفهان، دکتر سید امیرحسین گلی عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان و دکتر ژاله ورشوساز عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی اصفهان در انجام این طرح همکاری داشته‌اند.

نتایج این کار در مجله‌ Food Chemistry با ضریب تأثیر 4.529 (جلد 244، سال 2018، صفحات 83 تا 92) منتشر شده است.