عراقچی: با یازده کشور در حوزه کشت فراسرزمینی توافق امضا کرده ایم

به گزارش ایران اکونومیست، سید عباس عراقچی در همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت های هیدروپلتیک در غرب آسیا با تشریح اقدامات وزارت امورخارجه اظهارداشت: در بخشی کشت فرا سرزمینی با یازده کشور توافق امضا کرده ایم و وزارت امور خارجه زمین های زیادی را در اختیار گرفت ولی متاسفانه هیچ کدام از اینها به بهره برداری نرسید.
وی افزود: این موضوع ناشی از مشکلاتی بوده که نهادهایی که این زمین ها را در اختیار گرفتند نتوانستند از آن استفاده کنند
با اشاره به بحران آب در کشور گفت به دلیل تغییرات اقلیمی نزولات جوی در سالهای اخیر حدودی درصد کاهش یافته و در مقابل میزان مصرف افزایش یافته است. در کشور ما این مساله به صورت روشن باعث بروز مشکلاتی شده است .ما برای تامین منابع بیشتر به سمت استفاده از دخایر زیر زمینی رفته ایم و نیامدیم در بخش مدیریت مصرف سرمایه گذاری کنیم.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه ادامه داد: ما شرایط را به جایی رسانده ایم که ذخایر زیر زمینی رو به کاهش است و با معضلاتی مثل فرونشست زمین مواجه هستیم.
عراقچی اصافه کرد: هنوز هم به تامین آب فکر می کنیم و به فکر این هستیم که وزارت امور خارجه آب بیاورد در حالی که باید دنبال مدیریت مصرف آب باشیم.
معاون وزیر امور خارجه با اشاره به تجربیات کشورهای دیگر درخصوص مدیریت مصرف آب گفت در شهر توکیو گفت :در این شهر توانسته اند در حدود ده سال هدف، مصرف آب را از 30 درصد به دو درصد برسانند.
وی ادامه داد : در شهری مثل تهران آب مورد نیاز حدود 6 میلیون نفر به هدر می رود و این آبی است که برای آن هزینه شده است.
معاون وزیر امور خارجه یادآور شد: ما باید در گام اول تکلیف آمایش سرزمین را مشخص کنیم و ببنیم که بحران آب چقدر به دیپلماسی آب و چقدر به بحث صرفه جویی مربوط می شود و چقدر کارخانجات باید جابجا شوند.
عراقچی ادامه داد: در حال حاضر میزان مصرف در بخش آب شرب 10 درصد است و 90 درصد آب شیرین کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود که میزان هدر رفت آن به خاطر الگوهای کشت غرقابی بسیار وحشتناک است در حالی که با الگوهای جدید آبیاری می توان میزان مصرف را ده ها برابر کاهش داد.
وی ادامه داد: بنابراین باید در یک بررسی کلان مشخص کنیم که برای مقابله با بحران آب هر کدام از بخش ها چه کارهایی باید انجام دهند.
معاون سیاسی وزیر خارجه اظهار داشت: سیستان و بلوچستان در حال حاضر با کمبود شدید آب مواجه است و به دلیل سیاست های غلط در حوزه سدسازی و تالاب ها مشکلاتی بروز کرده است و همه این ها تبعات سنگینی داشته که از جمله آن می توان به از بین رفتن کشاورزی و اشتغال و مهاجرت داخل کشور اشاره کرد.
عراقچی بحثهای امنیتی را از دیگر تبعات بحران آب در کشور عنوان کرد افزود: استان سیستان بلوچستان با کمبود آب مواجه است. آسانترین کار این است که چرا افغانستان آب نمی دهد و یا وزارت امور خارجه چه کار می کند. در حالی که باید سبک زندگی را عوض کرد. می توان زندگی کشاورزی را به صنعتی و یا تجاری تغییر داد و منابع درآمدی مردم را عوض کرد.
وی با بیان اینکه باید در این مسائل سهم دیپلماسی آب را مشخص کرد، اظهارداشت: در حال حاضر حدود ده تا یازده میلیارد متر معکب آب از کشور خارج می شود. در مقابل حدود 9 میلیارد متر معکب آب هم به کشور وارد می شود . نکته دیگر این است که از 400 میلیمتر نزولات آسمانی حدود سه چهارم آب تبخیر می شود و اگر بتوانیم جلو تبخیر آب را بگیریم می توانیم نگرانیهای زیادی را در این حوزه رفع کنیم.
این دیپلمات علیرتبه کشورمان گفت: آنچه تا کنون درباره دیپلماسی آب گفته شده است امروز تحت عنوان دیپلماسی آبهای فرامرزی شناخته می شود و دیپلماسی آب فراتر و گسترده تر شده است.
عراقچی حوزه های آبی مشترک با همسایگان و نحوه بهره برداری از آنها را از موضوعات دیپلماسی آب های فرامرزی عنوان کرد و اظهار داشت: آب ظرفیت بالایی برای رسیدن به منازعه دارد و باید از رسیدن این مسائل به سطح منازعه جلوگیری کنیم.
معاون سیاسی وزیرامور خارجه در عین حال گفت: تاریخ نشان می دهد موضوع آب بیش از اینکه موضوع منازعه باشد موضوع همکاری بوده است و توافقات چند جانبه کشورها گواهی است که این کشورها بعد از یک دوره مناقشه منازعه را مدیریت کنند.
 
**مذاکره بر سر آب برای رسیدن به معاهده آسان نیست
 
وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: البته مذاکره بر سر آب برای رسیدن به معاهده کار آسانی نیست، معاهده هیرمند که در دهه 50 میلادی بین ایران و افغانستان امضا شد محصول ده ها سال مذاکره است که بالاخره با تدابیر ویژه ای در سال های آخر امضا شد و یا بخشی از معاهده 1975 به اروند مربوط است.
عراقچی خاطرنشان کرد: این امر یک از وظایف وزارت امور خارجه از ده ها سال قبل بوده و مدیریت آب های فرامرزی را دنبال می کرده و می کند و بخشی از مذاکرات ما با افغانستان برای اجرای صحیح معاهده هیرمند و تامین آب تالاب ها و هامون ها است که اگر به داد آن نرسیم ریزگردها و طوفان های شن را به دنبال خواهد داشت.
وی یادآور شد: وزارت امور خارجه در این خصوص فعال است و با همسایگان درباره مدیریت آبی مشترک مشغول مذاکره هستیم اما فراموش نکنیم غرب اسیا به سمت خشکسالی کامل پیش می رود.
معاون وزیر امور خارجه گفت: درحال حاضر در منطقه غرب اسیا 9 کشور هستند که رسما بعنوان کشور خشکسال شناخته می شوند و تا سال 2025 همه کشورهای منطقه طبق استانداردهای سازمان ملل خشکسال شناخته می شوند.
عراقچی ادامه داد: در شرایط خشکسالی هم، همه کشورها به دنبال استفاده کامل از منابع خود هستند و سعی خواهند کرد اجازه ندهند منابع آب از کشورشان خارج شود.
دیپلمات عالی رتبه کشورمان افزود: همه همسایگان این کار را خواهند کرد و ما هم این کار را می کنیم و سیاست های کشور در این جهت است که جلوی خروج آب را بگیرد اما این به این معنا نیست که باعث تشنگی همسایگان شویم. وقتی کشورها به آب احتیاج داشته باشند طبیعی است که جلوی خروج آب را بگیرند.
** تجارت آب مجازی
 
وی با بیان اینکه دیپلماسی آب های فرامرزی بخشی عمده ای از دیپلماسی آب است، اظهار کرد : تجارت آب مجازی از دیگر ابعاد دیپلماسی آب است که در همه کشورها به خصوص کشورهای کم آب پیگیری می شود.
عراقچی خاطرنشان کرد بر این اساس ما باید کالاهایی تولید کنیم که آب کمتری مصرف می کند و کالاهایی که آب بیشتر مصرف می کنند را از کشور دیگر وارد کنیم. این امر نیازمند تجدید نظر اساسی در واردات و صادارت است و باید به سمت هوشمند شدن این مسائل پیش برویم.
وی تصریح کرد: در واقع ما به یک بررسی کلان احتیاج داریم و شاید لازم باشد در مفهوم کالاهای استراتژیک تجدید نظر کنیم. اگر قبول داریم آب یک کالای استراتژیک است و حفظ آن اهمیت راهبردی دارد، باید به این فکر باشیم چه کالایی آب بیشتر و چه کالایی آب کمتری مصرف می کند.
معاون وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: در عین حال بحث استقلال غذایی هم وجود دارد که نمی توان آن را فدای این مباحث کرد.
عراقچی یادآور شد هلند از پرآب ترین کشورهای دنیا است اما میزان صادرات آب ما به هلند قابل توجه است و این صادرات در قالب کالاهایی که آب زیادی برای آن مصرف می کنیم صورت می گیرد.
وی انتقال آب را از دیگر ابعاد دیپلماسی آب عنوان کرد و گفت: بحث دیگر انتقال آب از کشورهای دیگر مثل تاجیکستان است، اینکه این مسئله چقدر عملیاتی است بحث دیگری است اما افغانستان هم بین دو کشور وجود دارد و این مسئله هم باید مدنظر قرار گیرد در عین حال این ها ایده هایی است که روی آن فکر می شود.
وی افزود: برای مثال گفته می شود برای احیای دریاچه ارومیه از وان ترکیه آب منتقل شود و این مسائل باید از لحاظ اکولوژیک مورد مطالعه قرار گیرد.
عراقچی صرفه جویی در مصرف آب را از دیگر مقوله های موجود در دیپلماسی آب عنوان کرد و اینکه دستگاه سیاست خارجی می تواند با انتقال تجارب بین المللی و همکاری های بین المللی در این زمینه کمک کند.
وی یادآور شد شهرداری توکیو در مقطعی اعلام آمادگی کرد که برای کنترل هدر رفت آب با شهرداری تهران همکاری کند و حتی جایکا که مسئول کمک های بین المللی در این حوزه است اعلام آمادگی کرد و مطالعاتی هم شروع شد.
معاون وزیر امور خارجه ادامه داد: ما در حال حاضر در تالاب های هامون مشکل داریم، در زمان سیلاب ها بعضا تا 2 میلیارد متر مکعب آب وارد این منطقه می شود و ما این آب را در چاه نیمه ها پر می کنیم اما متاسفانه به دلیل گرمای هوا این آب تبخیر می شود.
عراقچی گفت: در این باره برخی از کشورها صفحات خورشیدی را بصورت شناور بر سطح آب قرار می دهند تا هم از تبخیر آب جلوگیری کنند و هم انرژی خورشیدی را به برق تبدیل کنند و یا از گوی های پلاستیکی استفاده می کنند، البته این امر نیازمند سرمایه گذاری بالایی است اما دیپلماسی می تواند تجارب موجود را به کشور منتقل کند.
این دیپلمات عالی رتبه کشورمان گفت: بحث دیگر منابع مالی موجود در سطح بین المللی است که می توان از آن استفاده کرد. برای مقابله با گرمایش زمین مبالغ سنگینی اختصاص داده می شود اما تاکنون خیلی نتوانسته ایم از این منابع برای پروژه ها جذب کنیم البته این امر به فضای مساعد بین المللی هم نیاز دارد.
وی گفت: همه این ها ایده هایی است که وجود دارد، درباره احیای دریاچه ارومیه شنیده ام که حدود 7 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد، در کشور حدود 300 هزار چاه غیرمجاز وجود دارد و حتی چاه هایی که مجاز هستند میزان برداشت آن ها بالاتر از حد مجاز است و همه این ها باید مدیریت شود که البته هزینه بر است.
عراقچی گفت: شاید زمانی که رییس جمهوری گفتند که موضوع آب به سرمایه نیاز دارد و آن هم به تحریم مربوط است به همین موارد اشاره می کردند.
وی در پایان گفت: امروزه دیپلماسی سنتی آب های فرامرزی به دیپلماسی مدرن تر و حوزه های مهم تری تبدیل شده است اما در نهایت باید مشخص کنیم که سهم هر کس در مقابله با بحران آب چه میزان است.
بنا به این گزارش؛ همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت های هیدروپلتیک در غرب آسیا امروز با حضور سردار صفوی، محمد علی نجفی شهردار تهران، سید عباس عراقچی و جمعی از کارشناسان جغرافیای سیاسی در دانشکده جغرافیای دانشگاه خوارزمی برگزار شد.