پایان امپراتوری «مشعل»‌ها

به عبارت ساده‌تر هر چند در رده‌بندی جهانی ایران با در اختیار داشتن 34 تریلیون ذخایر قابل برداشت گاز طبیعی و بیش از 157 میلیارد بشکه ذخایر هیدروکربوری مایع شامل نفت خام، میعانات گازی و مایعات گازی عنوان بزرگ‌ترین دارنده مجموع ذخایر نفت و گاز جهان را یدک می‌کشد، اما این عنوان بزرگ جهانی خوراک کافی نصیب طرح‌های صنعت پتروشیمی نکرده و بیشتر واحدهای جدید با 50 درصد ظرفیت اسمی و نصب شده خود محصول تولید می‌کردند. در سال‌های اخیر با اولویت قرار گرفتن منابع تأمین خوراک بویژه فازهای در دست ساخت پارس جنوبی عملا مشکلات تأمین خوراک صنعت پتروشیمی هم رفع شد.

در شرایط فعلی عملیات اجرایی پنج طرح ان.جی.ال با سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و هلدینگ‌های تخصصی پتروشیمی عملیاتی شده به طوری‌که تاکنون ساخت طرح‌های 3200 NGL، 2300، 3100 و پالایشگاه گاز بیدبلند 2 برای پالایش گاز چهار طرح NGL آغاز شده است. علاوه‌بر این در شرایط فعلی آخرین مراحل واگذاری ساخت دو طرح NGL1800 و 2400 به هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس انجام شده که پیش بینی می‌شود با بهره‌برداری طرح‌های ان.جی.ال و پالایشگاه بیدبلند 2 در مجموع حدود 5/3 میلیارد فوت مکعب گازهای همراه نفت به‌جای سوختن در مشعل، جمع آوری و در راستای تکمیل زنجیره ارزش به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی مورد استفاده قرار بگیرد.

بر این اساس بدون احتساب چهار طرح ان.جی.ال تأمین کننده خوراک پالایشگاه بیدبلند 2، صرفا با اجرای طرح‌های NGL3200 ، 2300، 1800، 2400 و 3100 گازهای همراه 15 میدان نفتی ایران شامل میادین آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، جفیر، دارخوین، یادآوران، بند کرخه، سازند خامی مارون، آغاجاری، رگ سفید، دهلران، چشمه خوش، پایدار، پایدار غرب، دالپری و نفت شهر جمع آوری و صرف تأمین خوراک صنایع پتروشیمی شود. به عبارت ساده‌تر حالا پس از توسعه پارس جنوبی با خاموش کردن مشعل میادین نفتی، گازهای همراه نفت به عنوان پشتوانه جدید توسعه صنعت پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جمع‌آوری گازهای همراه نفت، خاموش کردن مشعل میادین نفتی و تکمیل زنجیره ارزش با استفاده از خوراک مشعل‌ها با توسعه صنعت پتروشیمی یکی از برنامه‌های اولویت‌دار صنعت نفت بر اساس مصوبات ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی است.

بر این اساس در شرایط فعلی اجرای همزمان 9 طرح NGL در مجموع با ظرفیت جمع آوری روزانه بالغ بر پنج میلیارد و صد میلیون فوت مکعب گازهای همراه نفت شامل طرح‌های پالایشگاه گاز بیدبلند2 (شامل چهار طرح ان.جی.ال)، پالایشگاه گاز یادآوران خلیج فارس (NGL3200)، پالایشگاه گاز هنگام (مشعل گازی جزیره قشم) ،( 3100 NGL دهلران) و 2300 NGL میدان مارون و ان.جی.ال خارگ در دستور کار قرار گرفته است.

افزایش 5 میلیون تنی خوراک پتروشیمی با ساخت ان.جی.ال

با بهره‌برداری از 9 طرح ان.جی.ال در کنار جمع آوری روزانه 1/5 میلیارد فوت مکعب گازهای همراه نفت (متان) به طور متوسط سالانه بالغ پنج میلیون تن به ظرفیت تولید اتان به عنوان خوراک اصلی صنایع پتروشیمی افزوده می‌شود.

هم‌اکنون پیشرفت ساخت پالایشگاه گاز بیدبلند دو (خلیج فارس) از پیشرفت نزدیک به 70 درصدی برخوردار بوده و پیش‌بینی می‌شود با بهره‌برداری از این پالایشگاه تا پایان سال 97 در مجموع روزانه یک میلیون و 900 هزار تن به ظرفیت تولید اتان کشور افزوده می‌شود. با بهره‌برداری از این پالایشگاه امکان تأمین خوراک طرح‌های پتروشیمی مسیر خط لوله اتیلن دنا شامل گچساران، دهدشت، بروجن و ممسنی فراهم خواهد شد.

اجرای بزرگ ترین زنجیره ارزش در پتروشیمی

با هدف خاموش شدن مشعل گازهای همراه نفت شش میدان نفتی غرب کارون شامل آزادگان شمالی و جنوبی، یاران شمالی و جنوبی، جفیر و یادآوران، ساخت پالایشگاه گاز یادآوران یا 3200 NGL آغاز شده است.

در حال حاضر ساخت پالایشگاه گاز یادآوران با ظرفیت فرآورش روزانه حدود 500 میلیون فوت مکعب گازهای همراه نفت به مرز 40 درصد رسیده که با اجرای کامل این طرح روزانه حدود 97 هزار بشکه گاز غنی (ان.جی.ال) و 340 میلیون فوت مکعب گاز متان به ظرفیت تأمین خوراک صنعت پتروشیمی کشور افزوده می‌شود.

قرار است با استفاده از خوراک تولیدی پالایشگاه گاز یادآوران ابتدا یک مجتمع بازیافت اتان با ظرفیت سالانه سه میلیون و 900 هزار تن توسط شرکت پتروشیمی بندر امام و با سرمایه‌گذاری حدود 60 تا 65 میلیون دلاری احداث شود. در ادامه مسیر تکمیل این زنجیره ارزش، احداث واحد یک میلیون تنی تولید اتیلن پتروشیمی بندرامام با سرمایه‌گذاری حدود 550 میلیون دلار در دستور کار قرار گرفته است.

در کنار ساخت واحد تولید اتیلن، برنامه‌ریزی و مطالعات مهندسی برای احداث یک واحد 550 هزار تنی تولید اتیلن گلایکول در پتروشیمی اروند با سرمایه‌گذاری حدود 430 میلیون دلاری آغاز شده که با احداث این واحد اتیلن گلایکول با استفاده از خوراک واحد جدید اتیلن پتروشیمی بندر امام عملا اجرای بزرگ ترین زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی ایران کامل خواهد شد.

به عبارت ساده‌تر با مشارکت هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس، گازهای همراه شش میدان نفتی ایران در غرب کارون صرف تأمین خوراک سه مجتمع جدید پتروشیمی با ظرفیت تولید سالانه بالغ بر 1/5میلیون تن محصول پتروشیمی خواهد شد.

ساخت طرح‌های جدید پتروشیمی در غرب ایران با خوراک ان.جی.ال ها

عملیات ساخت NGL3100 یا دهلران هم یکی از برنامه‌های جمع آوری گازهای همراه نفت کشور بوده که با ساخت این واحد جدید ان.جی.ال روزانه 270 میلیون فوت مکعب گاز میادین نفتی پایدار، پایدار غرب، دالپری، چشمه خوش، نفت شهر و دهلران جمع آوری می‌شود.

این طرح جدید ان.جی.ال همچنین از ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و 300 هزار تن اتان برخوردار بوده که خوراک اتان آن صرف تأمین نیاز پتروشیمی جدید دهلران و تولید 700 هزار تن اتیلن در غرب کشور خواهد شد. علاوه بر این ساخت 2300 NGL با هدف جمع آوری روزانه 265 میلیون فوت مکعب گازهای همراه نفت سازند آسماری و خامی میدان مارون هم به پتروشیمی امیرکبیر واگذار شده که این طرح هم از ظرفیت تولید سالانه 290 هزار تن اتان برخوردار است. شمارش معکوس راه اندازی تاسیسات فرآورش گاز میدان هنگام با ظرفیت جمع‌آوری روزانه 70 میلیون فوت مکعب گازهای همراه نفت هم آغاز شده که با اجرای این طرح امکان ساخت طرح‌های جدید پتروشیمی GTPP با هدف تبدیل متان به متانول و سپس پروپیلن و پلی پروپیلن فراهم می‌شود.

امسال قرارداد ساخت کارخانه ان.جی.‌ال خارگ نیز با ظرفیت جمع آوری روزانه 600 میلیون فوت مکعب گازهای همراه نفت میادین دورود، ابوذر و فروزان در دو فاز امضا شد که قطعا اجرای این طرح گازی تأمین بیشتر خوراک پتروشیمی خارگ و احداث طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش پتروشیمی در خارگ را به همراه خواهد داشت.