به گزارش ایران اکونومیست به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، «حضور فعالانه بانک مرکزی در بازار بین بانکی ریالی برای کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی»، « آغاز اعطای حدود ۳۰۰هزار میلیارد ریال تسهیلات در راستای اجرای دستورالعمل تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط»، «انتشار انواع اوراق بهادار اسلامی»، «اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج» و «ساماندهی اضافه برداشت بانک‌ها» از جمله مهم ترین اقدامات بانک مرکزی در حوزه اعتبارات از ابتدای سال جاری تاکنون است،که به تفصیل در گزارش زیر به آن پرداخته شده است.
حضور فعالانه بانک مرکزی در بازار بین بانکی ریالی برای کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی
بازار بین بانکی ریالی در سال ۱۳۹۶ با رشد مناسبی در معاملات همراه بوده که نشان از تعمیق و گسترش این بازار دارد، به طوری که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶۵ درصد افزایش در حجم معاملات مشاهده می‌شود. ارزش کل معاملات در ۱۰ ماهه سال ۱۳۹۵ از رقم ۲۸۱۴۱۵۳۰ میلیارد ریال به رقم ۴۶۴۳۵۷۱۴ میلیارد ریال در ۱۰ ماهه سال جاری رسیده است. با بهبود عملکرد سامانه معاملات بازار بین بانکی ریالی در سال ۱۳۹۶ این انتظار بود که بانک ها تمام معاملات خود را در سامانه مورد اشاره ثبت و انجام دهند. با توجه به این که سامانه در سه فاز طراحی و عملیاتی خواهد شد، در سال جاری بیش از ۸۰ درصد امور مربوط به اتصال سامانه معاملات بازار بین بانکی به سامانه ساتنا انجام شده و پیش‌بینی می‌شود، تا قبل از پایان سال جاری فاز دوم آن عملیاتی شود.
همچنین با توجه به اینکه در سال های گذشته، نرخ سود بازار همواره با نوسان همراه بود، با مداخله فعالانه بانک مرکزی در بازار بین بانکی و اعمال سیاست های تنظیمی شاهد کمترین نوسان در نرخ سود معاملات بودیم، به طوری که معاملات با نرخ سود در محدوده ۱۸ درصد انجام می گیرد.
در سال ۱۳۹۶ حسب تصمیمات متخذه در تاریخ ۱۸ مرداد ماه و در راستای مدیریت وضعیت نقدینگی کشور و به منظور کاهش اضافه برداشت بانک ها مقرر شد ضمن ساماندهی عدم اضافه برداشت نسبت به تامین کسری نقدینگی بانک ها از بازار بین بانکی ریالی اقدام شود که این امر نیز با عقد تفاهم نامه هایی با بانک های بدهکار انجام و با تقسیط پرداخت مبالغ اضافه برداشت بانک ها ساماندهی شد. همچنین شرایطی فراهم شد که بانک های بدهکار بتوانند بخشی از نیاز خود را از طریق بازار بین بانکی رفع کنند.
از اهداف مهمی که بانک مرکزی در رابطه با بازار بین بانکی ریالی همواره در دستور کار خود قرار داده است، موضوع کاهش نرخ سود معاملات است. براین اساس و از جمله دستاوردهایی که با حضور فعالانه بانک مرکزی در بازار بین بانکی محقق شده است، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سپرده‌گذاری مستقیم یا غیر مستقیم بانک مرکزی نزد بانک های دچار کسری منابع کوتاه مدت منجر به تثبت نرخ سود بازار بین بانکی در حدود ۱۸ درصد شد و از افزایش نرخ سود جلوگیری به عمل آمد.
- کاهش حجم اضافه برداشت ها
- تامین مالی کوتاه مدت بانک ها از طریق بازار بین بانکی افزایش یافته است.
آغاز اعطای حدود ۳۰۰هزار میلیارد ریال تسهیلات در راستای اجرای دستورالعمل تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط
در راستای رسالت شبکه بانکی کشور به منظور تأمین مالی نظام اقتصادی کشور و با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) و با هدف استمرار رونق تولید، حفظ و ایجاد اشتغال جدید و افزایش رشد اقتصادی کشور، دستورالعمل تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط در سال ۱۳۹۶، به شبکه بانکی کشور ابلاغ شد. در سال جاری حدود ٣٠٠هزار میلیارد ریال تسهیلات در سال جاری به این طرح تخصیص داده شد، که ٢٠٠ هزارمیلیارد ریال برای سرمایه در گردش و تامین مالی طرح های نیمه تمام و ١٠٠ هزارمیلیارد ریال برای بازسازی و نوسازی واحدهای اقتصادی که از توجیه فنی، مالی و اقتصادی لازم برخوردار هستند.
بر اساس اطلاعات دریافتی از سامانه هماهنگ وزارت صنعت، معدن و تجارت تا تاریخ ۳۰ دی ۱۳۹۶ در حدود ۱۱۰هزار میلیاردریال تسهیلات به ۰۸۵‚۱۵ بنگاه اقتصادی کوچک و متوسط اعطاء شده است. که از این میزان بالغ بر ۶۹۰۱ فقره به مبلغ ۵۵.۷ هزار میلیارد ریال تسهیلات به بنگاه‌های معرفی شده از سوی کارگروه‌های ستاد تسهیل استانی و مابقی تعداد ۸۱۸۴ فقره به میزان ۵۴ هزار میلیارد ریال به طور مستقیم توسط بانک ها به بنگاه‌های کوچک و متوسط اعطا شد.
کل تسهیلات پرداختی طی ۹ماهه سال ۱۳۹۶ به بخش‌های اقتصادی مبلغ ۴۰۳۴.۶ هزار میلیارد ریال است، تسهیلات پرداختی بانک‌ها به بخش صنعت و معدن طی ۹ماهه سال ۱۳۹۶ مبلغ ۱.۱۸۰.۳ هزار میلیارد ریال (معادل ۲۹.۳ درصد) بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل مبلغ ۷۲.۷ هزار میلیارد ریال (معادل ۶.۶ درصد) افزایش داشته است. بخش کشاورزی با ۴۰.۴ هزار میلیارد افزایش معادل ۲۳.۸ درصد رشد، را نشان می‌دهد.
گفتنی است، از ۱۱۸۰.۳ هزارمیلیارد ریال تسهیلات پرداختی دربخش صنعت و معدن معادل ۸۴.۹ درصد آن (مبلغ ۱۰۰۲.۲ هزار میلیارد ریال) در تأمین سرمایه در گردش پرداخت شده که بیانگر توجه و اولویت‌دهی به تأمین منابع برای این بخش توسط بانک‌ها در سال جاری است.
انتشار انواع اوراق بهادار اسلامی
۱-از ابتدای سال جاری تاکنون به میزان۲۷۶.۵۰۰ میلیاردریال اوراق گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری(عام) برای تجهیز منابع شبکه بانکی کشور با مجوز این بانک انتشار یافته که ۲۶۴.۲۴۴ میلیاردریال از آن به فروش رسیده است.
۲-با توجه به مصوبات کمیته بند «ل» تبصره ۵ قانون بودجه سال ۱۳۹۶ کل کشور، موافقت‌نامه انتشار ۱۲هزارمیلیاردریال اوراق مشارکت در بازار سرمایه توسط دولت از محل بند "ب" قانون بودجه سال ۱۳۹۶ صادر شد. (۱۰ هزار میلیاردریال برای تامین مالی طرح برقی کردن قطار تهران-مشهد و ۲ هزارمیلیاردریال برای احداث قطار تهران-قم-اصفهان)
۳-"ضوابط ناظر بر انتشار اوراق رهنی مسکن توسط موسسات اعتباری در بازار سرمایه" برای تسهیل استفاده از این ابزار در شبکه بانکی کشور تدوین و در کمیسیون فرعی شورای پول واعتبار به تصویب رسیده است. ضمنا این ضوابط پس از طرح و تصویب در شورای پول و اعتبار به شبکه بانکی کشور ابلاغ می شود.
نظر به محدودیت‌های قانونی فعلی برای تاسیس نهاد واسط و انتشار صکوک در بازار پول و با مجوز بانک مرکزی، وفق تصمیمات متخذه اخیر در این بانک مقرر شد، کارگروهی تخصصی در بانک مرکزی نسبت به تدوین ضوابط ناظر بر انتشار انواع صکوک برای شبکه بانکی کشور در بازار سرمایه اقدام کند تا پس از تصویب در این بانک و ابلاغ به شبکه بانکی کشور، امکان استفاده از این ابزار مهم تامین مالی برای بانک‌های کشور در بازار سرمایه فراهم شود. در حال حاضر کارگروه یاد شده در حال بررسی موضوع و تدوین ضوابط مورد نیاز است.
آغاز اجرای اعطای تسهیلات ۲۰۰هزار میلیارد ریال در راستای ایجاد فرصت‌های شغلی
«شیوه نامه اعطای تسهیلات اشتغال‌زا به طرح‌های با رسته‌های شغلی منتخب در قالب برنامه اشتغال فراگیر از محل ۲۰۰هزار میلیارد ریال تسهیلات بانکی» و «شیوه نامه نحوه تعیین، تشخیص و پرداخت یارانه تسهیلات به طرح های مشمول برنامه اشتغال فراگیر» ۱۳۹۶ برای اجرا به استانداران محترم سراسر کشور و بانک‌های عامل ابلاغ شده‌است.
لازم به ذکر است، ایجاد سامانه مندرج در آیین‌نامه از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مراحل پایانی است و به زودی راه‌اندازی می‌شود. براین اساس تمام اطلاعات مربوط به مراحل پذیرش، بررسی و پرداخت تسهیلات به طرح‌های موضوع شیوه‌نامه مذکور در سامانه موصوف ثبت می‌شود. بنابراین ارائه عملکرد از سوی شبکه بانکی پس از اتصال به سامانه یاد شده و امکان دسترسی برای ثبت اطلاعات طرح، یارانه و گزارش‌دهی، مقدور خواهد شد.
در این طرح به منظور حمایت از ایجاد اشتغال و تأمین مالی طرح‌های اشتغال‌زا- طرح‌های اشتغال‌زا پس از تصویب در کارگروه های استانی از طریق سامانه برای دریافت تسهیلات به بانک‌های عامل معرفی می شوند.
اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج
از سال ۱۳۹۵، مجموعاً ۳۱ بانک و موسسه اعتباری تاکنون به سامانه قرض‌الحسنه ازدواج متصل شده اند و از ابتدای سال‌جاری ضمن اجرای بند (ج) تبصره ۱۶ قانون بودجه سال ۱۳۹۶ تا تاریخ ۳۰ دی ۱۳۹۶ تعداد ۵۴۶‚۰۶۲‚۱فقره تسهیلات قرض الحسنه ازدواج به مبلغ ۸۱۱‚۱۱۰ میلیارد ریال پرداخت شده است. (طی مرداد الی ۱۵ مهر ماه ۱۳۹۶ با توجه به طرح ضربتی اعطای وام ازدواج بالغ بر ۵۲۰ هزار فقره تسهیلات به مبلغ ۵۴ هزار میلیارد ریال پرداخت شد.)
علاوه بر این حسب ماده ۵۰ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران، سقف فردی تسهیلات قرض الحسنه ازدواج ایثارگران از تیر ماه سال ۱۳۹۴ به میزان دو برابر تسهیلات افراد عادی افزایش یافت. بدین ترتیب از ابتدای سال جاری تا تاریخ ۳۰ دی ماه ۱۳۹۶ تعداد۴۰۱‚۴۶ فقره تسهیلات قرض الحسنه ازدواج به مبلغ۲۸۰‚۹میلیارد ریال به ایثارگران پرداخت شد.
از تعداد ۵۴۶‚۰۶۲‚۱ فقره تسهیلات قرض الحسنه ازدواج، به مبلغ ۸۱۱‚۱۱۰ میلیارد ریال که طی سال ۱۳۹۶ پرداخت شده است، تعداد ۵۲۰ هزار فقره تسهیلات به مبلغ ۵۴ هزار میلیارد ریال تحت طرح ضربتی وام ازدواج در بازه زمانی مردادماه الی ۱۵ مهر ماه ۱۳۹۶ پرداخت شد.
ساماندهی اضافه برداشت بانک‌ها
در اجرای طرح ساماندهی اضافه برداشت بانک‌ها مقرر شد، ضمن اخذ وجه‌التزام محاسبه شده از این بانک‌ها، بدهی بانک‌های مذکور به بانک مرکزی نیز ساماندهی و طی مهلت تعیین شده، توسط بانک‌های مزبور بازپرداخت شود. در این راستا تفاهم نامه‌هایی نیز با بانک‌های عامل منعقد شده است.
این امر به ایجاد شفافیت و بهبود مدیریت منابع و مصارف بانک‌ها، ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی و نیز امکان کنترل و کاهش نرخ سپرده های بازار بین بانکی و مدیریت نقدینگی کمک می کند.
