آشنایی با اقامتگاه بوم گردی ایران

در پاسخ به این اشتیاق گردشگران به طبیعت گردی و در راستای پایداری زیست بوم و فرهنگ جوامع محلی و همچنین در جهت حفاظت از محیط زیست، مفهومی نو به نام ” بوم گردی "متولد شد که نوعی نگرش ویژه و آینده نگرانه به گردشگری است و گردشگران در تجربه بوم گردی، علاوه بر آشنایی با مهمان نوازی ایرانی و سنت ها و آداب و رسوم هر منطقه می توانند از طبیعت بکر هم لذت برده و آرامشی توصیف ناپذیر را تجربه کنند.

از جمله اهداف تاسیس اقامتگاه های بوم گردی، می توان به توسعه پایدار گردشگری، احیای ارزش های سنتی و بومی، کمک به اقتصاد جامعه محلی و حفظ محیط زیست اشاره کرد. در این راستا وبسایت پرسیس تور با دارا بودن بیش از 320 اقامتگاه بوم گردی در سراسر کشور آماده ی میزبانی از گردشگران و مهمانان عزیز می باشد.

ایران کشوری است غنی از اقلیم های مختلف و برای کسانی که می خواهند با فرهنگ و آداب و رسوم محلی هر منطقه آشنا شوند، اقامتگاه های بوم گردی فرصتی مناسب است تا ضمن گردشگری در هر منطقه و بازدید از جاذبه های توریستی، حس ایرانی زیستن به سبک سنتی را تجربه کنند. همچنین طبخ غذاهای محلی در برخی اقامتگاه ها، مصداق دیگری از مهمان نوازی ایرانی است.

به طور میانگین، استان های مرکزی و شمالی کشور ایران در بردارنده بیشترین تعداد اقامتگاه بوم گردی هستند. به عنوان مثال، استان یزد به علت دارا بودن بافت شهری قدیمی، از اقامتگاه های بوم گردی زیادی برخوردار است.

اکثر اقامتگاه های بوم گردی در شهر یزد در واقع خانه های سنتی هستند که با پیشینه باستانی مختص خود، راوی تاریخ گذشتگان می باشد. این خانه ها به طور معمول از معماری خاص مناطق کویری پیروی می کنند که یکی از مشخصه های این معماری در شهر یزد، نیم دایره بودن سقف ها در برخی از بخش های این خانه ها است که طاق دوری یا ضربی نیز نامیده می شود. مصالح خشتی و کاهگلی به کار رفته در بنای این خانه ها، موجب استقبال گردشگران داخلی و خارجی از این شهر تاریخی شده است.

از دیگر ویژگی های شهر کویری یزد می توان به وجود بادگیرهای متعدد اشاره کرد که برخی از اقامتگاه ها با بهره گیری از این بادگیرها بر روی پشت بام، تهویه هوا را در بخش های مختلف داخلی امکان پذیر کرده است. 

اقامتگاه بوم گردی در یزد اکثرا از دو قسمت تابستان نشین و زمستان نشین تشکیل شده اند. بخش تابستان نشین در فصل تابستان به گونه ای پشت به آفتاب قرار دارد که اهالی خانه از هوای خنک تری در فصل تابستان بهره مند شوند. همچنین ضخامت دیوارها دلیل دیگر تثبیت هوای خنک در داخل این اتاق ها می باشد. در واقع دیوارهای بلند به عنوان عایقی در برابر ورود گرما به داخل عمل می کنند. بخش زمستان نشین نیز در فصل زمستان، با تابش نور خورشید، از گرمای طبیعی برخوردار است. اتاق های خانه نیز حیاط مرکزی را احاطه کرده اند. در بخشی از حیاط ایوانی قرار دارد که از سه طرف محدود به دیوار است و به گویش محلی مردم یزد تالار نامیده می شود. این تالار به صورت مسقف، پشت به آفتاب و مشرف به حیاط می باشد.

به دلیل حفظ معماری سنتی و القاء حسی نوستالژیک، به طور معمول اتاق های اقامتگاه بوم گردی فاقد برخی امکانات رفاهی از جمله تلویزیون، یخچال، حمام، سرویس بهداشتی و تخت هستندکه برای آسایش هرچه بیشتر مهمانان، حمام و سرویس بهداشتی به صورت عمومی در محوطه تعبیه شده است.

اگر به دنبال اقامتی به دور از تجملات هستید، پیشنهاد ساده زیستی در اقامتگاه های بوم گردی را از دست ندهید.

بوم گردی یا اکوتوریسم در تعریف خلاصه یعنی احترام به طبیعت، احترام به فرهنگ­ گذشته و حال حاضر مردمانی که از سال ها قبل در یک زیست بوم خاص زندگی می کنند. بوم گردی ، واژه ی پیچیده و غریبی نیست، رفتن و بودن در طبیعت و عشق ورزیدن به آن است؛ سفری است مسئولانه که موجب رشد و پایداری زیست بوم ، فرهنگ و کیفیت زندگی ساکنین منطقه ی گردشگری خاصی می شود.

با پیشرفت های صورت گرفته در صنایع حمل و نقل و فناوری اطلاعات، حتی دورترین و بکرترین نقاط روی زمین نیز در دید و دسترس علاقمندان به سفر و گردشگری قرار گرفته و در حال حاضر، گردشگری یا توریسم ، بزرگترین صنعت در دنیا محسوب می شود و شاخه ی طبیعت گردی نیز رو به رشد ترین بخش آن است.

تقریبا تمام آدمها سفرکردن را دوست دارند. دوست دارند به نقاط مختلف سفر کنند، از طبیعت لذت ببرند و دنیا را کشف کنند. اما این تجربه ی سفر و لذت طبیعت گردی باید به گونه ای باشد که به محیط طبیعی منطقه آسیبی نرسد.

در پاسخ به میل و اشتیاق رو به رشد سفر کردن و طبیعت گردی و در راستای حفظ محیط زیست ، پایداری زیست بوم و فرهنگ مناطق گردشگری ، مفهوم و اخلاقیاتی نو به نام ” بوم گردی "یا ” اکوتوریسم ” ظهور کرده است. اکوتوریسم پیش از هر چیز یک نوع نگرش خاص و آینده نگرانه و اخلاقی فرهنگی انسانی به مقوله گردشگری است.

یکی از مهمترین نتایج این نگرش به گردشگری و طبیعت گردی ، ایجاد اشتغال برای ساکنان بومی منطقه و کسب در آمد برای آنان است؛ که از این طریق ساکنین منطقه ترغیب به حفظ محیط زیست، آداب و رسوم و آنچه برای گردشگران جذاب است می شوند. به این ترتیب اکوتوریسم می تواند در حفظ و پاسداری محیط زیست طبیعی و انسانی و همچنین توسعه پایدار تاثیرگذار باشد.

بنابر آخرین تعریف ارائه شده توسط جامعه بین المللی اکوتوریسم (TIES : The International Ecotourism Society) در سال ۲۰۱۵  بوم گردی یا اکوتوریسم ” سفری است مسئولانه به جاذبه های طبیعی برای لذت بردن، ادراک و قدر طبیعت را دانستن ( و همراهی کردن با ویژگی های فرهنگی متعلق به گذشته و حال حاضر ) به طوری که حافظ زیست بوم بوده ، سبب پایداری کیفیت زندگی مردم منطقه شده،  شامل آموزش بوده و در آن گردشگر و در فعالیت های سودآور اجتماعی-اقتصادی مردم محلی مشارکت داشته باشد.” در بوم گردی کلمه ی آموزش بسیار مورد تاکید قرار داشته، هم شامل مسافران و هم شامل مردم محلی می شود.

با گذشت نزدیک به ۲۵ سال از شروع به کار انجمن جهانی اکوتوریسم (TIES) با بررسی اصول اکوتوریسم مشاهده می کنیم که سه اصل عمده در ادبیات آن مشهود و پررنگ است:

۱-   فرسایشی و استخراجی نیست. منظور از استخراجی و مصرفی، آنگونه فعالیت هایی است که سبب ایجاد آسیب های رفتاری و فیزیکی بر گونه های غیر انسانی در طبیعت می شود.

۲-   پایبندی به اخلاق زیست محیطی ایجاد می کند.

۳-   در رابطه با طبیعت، ارزش های سازگار با محیط زیست و اخلاق محور را در اولویت قرار می دهد.

به طور خلاصه اکوتوریسم چیزی نیست جز حفظ و نگهدارری از محیط زیست، جوامع بومی و سفر مسئولانه با هدف ایجاد پایداری در زیست بوم. کسانی که می خواهند در زمینه بوم گردی مشارکت و فعالیت داشته باشند می بایست اصول زیر را به عنوان اصول اصلی و پایه ی این نوع خاص از گردشگری بپذیرند:

۱-   به حداقل رساندن آسیب های فیزیکی، اجتماعی، رفتاری و روانی در طول مسافرت

۲-   ایجاد آگاهی فرهنگی و زیست محیطی و ترویج فرهنگ احترام به طبیعت و مردم بومی

۳-   فراهم کردن تجربه ی مثبت و لذت بخش از سفر هم برای مسافران و هم برای افراد محلی

۴-   ایجاد منافع مستقیم مالی برای حفظ و حراست از زیست بوم

۵-   ارائه و تلاش در ایجاد تجربه ی به یاد ماندنی برای مسافران به گونه ای که آن ها را نسبت به منطقه میزبان دلسوز و حساس کرده و به اوضاع اجتماعی، آب و هوایی، زیست محیطی و سیاسی آن منطقه اهمیت بدهند

۶-   طراحی و ساخت امکانات سازگار با طبیعت و فرهنگ منطقه با کمترین آسیب ممکن به اکوسیستم بومی

۷-   آموزش قوانین و باورهای معنوی مردم محلی به گردشگران و ایجاد همکاری و مشارکت بین گردشگران و محلی ها با هدف توانمندسازی فردی و گروهی

یکی از اصولی که در اکوتوریسم مورد تاکید قرار می گیرد آموزش و ایجاد آگاهی فرهنگی با مردمان یک منطقه است. در بوم گردی ، گردشگران با فرهنگ و نوع زندگی مردم منطقه از نزدیک آشنا می شوند و در فعالیت های روزمره آنان مشارکت می کنند؛ در این ارتباط ایجاد شده بین میزبانان و گردشگران ، مردم منطقه نیز با فرهنگ مردمان دیگر مناطق و کشورها آشنا شده و این دو گروه، رفته رفته نوعی علاقه نسبت به یکدیگر پیدا می کنند. با ایجاد این آشنایی و فرهنگ دوستی، گرشگران نسبت به منطقه میزبان حساس شده و به اوضاع آن اهمیت بیشتری می دهند.

معروف است که می گویند در اکوتوریسم تنها ردپایتان در طبیعت باقی می ماند و به جز خاطره ها چیزی از سفرتان به طبیعت با خود به خانه برنمی گردانید. این نوع نگاه به طبیعت گردی و در کنار آن تاکید بر حفظ منابع طبیعی، مقوله آموزش و به حداقل رساندن آسیب های وارده به طبیعت در طول سفر، اهمیت احترام گذاشتن به طبیعت را آشکار کرده و مانع آسیب رساندن به آن می شود.

بعلاوه، بوم گردی با ایجاد فرصت پیشرفت و توسعه اقتصادی می تواند به عنوان جایگزینی برای سایر منابع درآمد برای مردم منطقه محسوب شده و از روی آوردن محلی ها به راه های دیگر کسب درآمد، مانند فروش زمین های کشاورزی و بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی، جلوگیری کند.