از آنجایی که حل معضل آلودگی هوا یک اقدام بین دستگاهی است و هم دولت و شهرداری و هم مجلس و پلیس راهنمایی و رانندگی در آن دخیل هستند، عملکرد دولت در این حوزه، شاخص مهمی در کارآمدی آن محسوب می‌شود لذا باید به همان اندازه که به دولت کمک می‌کنیم، مطالبه گر هم باشیم و در عین طرح انتظاراتمان دولت را هم بازخواست کنیم تا کارایی و عملکردش را در این حوزه ارتقا دهد.
در بحث آلودگی هوا اتفاقاً هیچ مافیا و قدرت خاصی وجود ندارد که جلوی اقدامات را بگیرد. بلکه مشکل اصلی ضعف اراده و اعتقاد به حل جدی و اساسی مشکل است! تجربه نگارنده ثابت کرده هر وقت با مدارک و مستندات قوی جلو رفته‌ایم موفق شده و هر وقت با شک و تردید و مستندات ضعیف خواستیم اقدامی را انجام دهیم شکست خوردیم.
نکته مهم دیگر، مسأله عدم تمرکز بر اقدامات است که باید سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان بازیگر اصلی به‌خود باوری بیشتری برسد و از حالت واکنشی و جبهه‌گیری به یک سیاستگذار کلان تبدیل شود و علاوه بر مسائل روز، آینده‌نگری مناسبی نیز در این حوزه داشته باشد.
مدیریت آلودگی هوا در کشور مستقل از شرایط اقتصادی دولت است و می‌توان به‌صورت خودگردان آن را مدیریت کرد بدون آنکه فشار اقتصادی به بودجه عمومی دولت وارد شود. تنها باید در این حوزه خوب فکر کرد، نقطه نظرات همه ذینفعان در نظر گرفته شود و از نظرات متخصصان و دانشگاهیان هم بهره گرفت و در عین حال اشتباهات را پذیرفت و درصدد اصلاح آنها بر آمد.
به طور مثال در بحث خودروهای فرسوده مدتها دولت به‌دنبال تأمین منابع مالی بود اما از زمانی که واردات خودرو منوط به از رده خارج شدن خودروهای فرسوده شد این اقدام بدون دخالت دولت و بار مالی، به‌صورت خودکار در حال انجام است و ادامه یافت.
از این رو به نظر می‌رسد می‌توان با تفکر بیشتر و به‌کارگیری متخصصان در حوزه‌های اقتصادی و مدیریت، طرح‌های کاهش آلودگی هوا را با کارایی بیشتر و حداقل بار مالی در کشور به انجام رساند.
اینکه منتظر باشیم تا دولت پولی را تهیه و برای کاهش آلودگی هوا هزینه کند، روشی ناپایدار و شکننده است. باید هر گونه اقدامات کاهش آلودگی هوا به لحاظ مالی خودگردان باشد و با تغییر دولت‌ها نیز خللی در اجرای این برنامه‌ها ایجاد نشده و همچنان پایدار باقی بماند.
اما در بحث مدیریت شهری عملاً سازمان محیط زیست نقشی در تصمیمات ندارد. لذا بهتر است تا سازمان حفاظت محیط زیست در مقوله مدیریت شهری که به عهده شهرداری‌هاست به‌صورت جدی تری ورود کرده و در بحث‌های مربوط به کاربری اراضی، ترافیک و سایر موارد مرتبط با آلودگی هوا نقش مؤثرتری از آنچه که تاکنون داشته ایفا کند.
یوسف رشیدی عضو هیأت علمی دانشگاه بهشتی
