به گزارش ایران اکونومیست، یکی از شعارهای بنیادی انقلاب اسلامی «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» بود. طرح هوشمندانه شعار استقلال به ویژه استقلال اقتصادی در حالی از نخستین سال های پس از انقلاب اسلامی در دستور کار قرار گرفت که نظام نوپای کشور از نخستین سال های خود با توطئه های فراوانی مانند جنگ و تحریم های اقتصادی روبرو و تا کنون برخی از این توطئه ها ادامه پیدا کرده است.
در زمینه استقلال اقتصادی محوری ترین شاخص، تکیه بر تولید ملی است؛ تولید ملی اگر در اولویت برنامه های اقتصادی هر کشوری باشد میزان وابستگی اقتصادی و سیاسی آن به کشورهای خارجی کمتر و اقتصادی آن نیز در مقابل دسیسه های خارجی مقاوم تر خواهد بود.
** تولید ملی در کلام امام «ره» و رهبری
خارج کردن علم از انحصار شرق و غرب یکی از توصیه های انقلاب بود. در وصیت نامه بنیانگذار انقلاب تاکید شده که بر دولت ها و دستاندرکاران واجب است چه در نسل حاضر و چه در نسل های آینده از متخصصین خود قدردانی کرده و آنان را با کمک های مادی و معنوی تشویق به کار نمایند و از ورود کالاهای مصرفساز و «خانه برانداز» جلوگیری نمایند.
تعبیر «خانه برانداز» برای کالاهای وارداتی در اندیشه امام «ره» ما را به این نکته متوجه می سازد که برای تقویت استقلال اقتصادی و رسیدن به اهداف عالیه ی کشور، از خواسته ها و علایق شخصی چشم پوشی کرده و به حمایت از تولیدات، سرمایه و اندیشه ی داخلی بپردازند.
کلید واژه تولید ملی و تاکید بر تولید داخلی تنها مربوط به دوران رهبری بنیانگذار انقلاب نیست. حضرت آیت الله خامنه ای رهبری نیز از نخستین سال های رهبری، مساله حمایت از تولید ملی به عنوان یکی از مهمترین اصل های اساسی استقلال اقتصادی مورد توجه قرار دادند.
ایشان بارها در بیانات خود اعلام کردند یکی از آسیب هایی که میراث دوران طاغوت و دوران ظلمانیِ گذشته، دلبستگی به تولیدات بیگانه می باشد.
ایشان در واکنش به واردات بی رویه و ارزانی کالاهای خارجی، اعلام داشتند: فراوانی و ارزانی چیز خیلی خوبی است، اما از آن مهم تر و بهتر، رشد صنعت داخلی است؛ قوام صنعت داخلی است. این درست نیست که ما به دلائل گوناگونی که غالباً هم دلائل واهی است، دروازه را به روی واردات باز کنیم.
رهبر انقلاب همچنین در واکنش به خرید سوغاتی زائران از کشورهای دیگر در زمان حج اعلام کردند: امروز در کشور ما خوشبختانه کالاهای داخلی با کیفیت خوب، متنوع، زیبا، ساخته شده ی دست کارگر ایرانی - برادر خودتان - فراوان است. بعضی ها قبل از اینکه سفر مکه بروند، سوغاتی های سفر را در اینجا خرید کنند.
حضرت آیت الله خامنه ای در جای دیگر با بیان اینکه راه حل تورم و بیکاری توجه به تولید ملی است فرمودند: اگر ما توانستیم تولید داخلی را رونق ببخشیم، مساله ی تورم حل خواهد شد؛ مسئله ی اشتغال حل خواهد شد؛ اقتصاد داخلی به معنای حقیقی کلمه استحکام پیدا خواهد کرد.
** وضعیت تولید ملی در رژیم پهلوی
راهبرد رژیم پهلوی در زمینه تامین اجناس حوزه های مختلف براساس واردات کالا از خارج کشور بود. این راهبرد در زمان حکومت محمدرضا پهلوی به اوج رسید و زمینه را برای عدم تمایل به تولید محصولات داخلی فراهم کرد.
دولت پهلوی برای ترویج فرهنگ غربی و رواج کالاهای فرنگی در جامعه، تعرفه های پایین گمرکی برای کالاهای وارداتی اعمال کرد. در نتیجه اعمال تعرفه های گمرکی پایین، کالاهای خارجی به وفور و با قیمت بسیار نازل در بازار یافت می شد.
وابسته کردن ایران به کالای خارجی و ترویج فرهنگ غربی در ایران تا واپسین سال های رژیم پهلوی ادامه داشت و ایران در تولید بسیاری از کالاها ناتوان ناتوانی بود تا جایی که براساس اخبار آن زمان کارخانه «ارج» با هشت هزار کارگر در سال 1356 به علت نداشتن پیچ متوقف می‌شود
سیاست دیگر رژیم پهلوی گذر از اقتصاد کشاورزی بود. در حالی تا پپیش از اصلاحات ارضی ایران یکی از ممهمترین تولید کنندگان محصولات کشاورزی بود. 15 سال پس از انجام اصلاحات ارضی در ایران نه تنها اهداف از پیش تعیین شده انقلاب شاه و ملت محقق نشد، بلکه براساس گزارش های آن زمان روستاهای ایران به عنوان قشر تولید کننده جامعه ناچار به استفاده از کالای وارداتی شدند.
طبق آمار رسمی دولت وقت در سال 1356، دولت وقت فقط توانایی تامین مواد غذایی مردم خود برای 33 روز در سال داشت و ناچار بود نسبت به واردات مابقی مواد غذایی از خارج اقدام کند. در دوران پهلوی مرغ از فرانسه، تخم‌مرغ از رژیم صهیونیستی ، سیب از لبنان و پنیر از دانمارک وارد می شد.
برای اهمیت میزان توجه به بومی سازی دانش و تولید ملی لازم است به برخی از اقداماتی که در این زمینه پس از انقلاب اسلامی انجام شده اشاره کنیم؛
** فناوری هسته ای الگوی تولید ملی و بومی سازی علم
یکی از حوزه های مهمی که پس از انقلاب اسلامی رشدی فزاینده داشت و می تواند الگویی کامل برای بومی سازی فناوری باشد، بخش هسته ای است. در این بخش جمهوری اسلامی با اتکا به متخصصان و دانشمندان خود به یکی از کشورهای دارنده فناوری و دانش هسته ای تبدیل شد.
نگاهی به پیشرفت‌های هسته ای ایران طی سال های اخیر نشان می دهد که در این مدت منحنی رشد و توسعه فناوری هسته ای ایران سیر صعودی داشته است به گونه ای که جمهوری اسلامی ایران در جمع چند کشور باشگاه هسته ای جهان قرار گرفته است.
هر چند که گمانه زنی کشورهای غربی در زمینه دستاورهای هسته ای و کجی فهمی آنان در زمینه دانش هسته ایران، مشکلات فراوانی برای کشور در سطح بین المللی ایجاد کرد، اما کاربرد این دانش در تمامی عرصه ها، زمینه و حوزه های علمی موجب شد تا ایران از راهبرد خود در بومی سازی دانش هسته ای کوتاه نیاید.
مرور کلی موفقیت های ایران پس از انقلاب در حوزه های مختلف هسته ای نشان از آن دارد که جوانان ایرانی با وجود تحریم های فراوان توانستند در بخش هایی مانند رآکتور های هسته ای تولید نیرو، تولید سوخت هسته ای، پرتوفرآوری گاما، غنی‌سازی اورانیوم، نیروگاه های اتمی و تحقیقاتی، ساخت سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته و مبارزه با آفات های اینترنتی تاسیسات هسته ای گام های بلندی بردارند.
یکی از موفقیت های دانشمندان ایرانی بازتولید قلب راکتور هسته ای اراک بود. به گفته «سید عباس عراقچی» عضو تیم مذاکره کننده هسته ای در حالی طرف های مذاکره کننده پس از برجام تاکید داشتند قلب راکتور اراک باید خارج از ایران تولید شود اما موفقیت دانشمندان در باز طراحی این بخش از تاسیسات هسته حیرت کارشناسان خارجی را به همراه داشت.
** صنایع دفاعی و اقتدار ملی و جهانی
برای درک عمیق‌تر موضوع خودکفایی در نیروهای مسلح باید مروری بر وضعیت صنایع دفاعی کشور پیش از پیروزی انقلاب داشته باشیم. ایران تا قبل از انقلاب اسلامی در زمینه صنایع دفاعی یکی از کشورهای وارد کننده بود که جهت راه‌اندازی ابزار دفاعی و تعویض قطعات آن منتظر ورود کارشناسان و مستشاران آمریکایی بود.
این وضعیت سبب شد تا پس از پیروزی انقلاب و آغاز برخی تحریم ها ایران برای تهیه لوازم اولیه دفاعی مانند سیم خاردار با مشکل مواجه شود. اما توانمندی جوانان ایران در مهندسی معکوس و تولید صنایع دفاع، پس از چهار دهه حیرت بسیاری از جهانیان را برانگیخته است.
امروزه به گواه بسیاری از مسولان ایران کشور در صنعت دفاعی به خودکفایی صددرصدی رسیده و گام در مسیر صادرات محصول تولیدی خود گذاشته است. پیشرفت‌های جمهوری اسلامی‌ایران و خود کفایی در صنایع نظامی و دفاعی تا حدی است که دشمنان نیز آشکارا به این موضوع اذعان دارند.
«جاش راگین» روزنامه نگار آمریکایی، طی مقاله‌ای در مجله فارین پالیسی به نقل از مدیر سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) نوشته است: قدرت نظامی و دفاعی ایران از منطقه خاورمیانه فراتر رفته و هم اکنون باید ایران را در زمینه نظامی، یک کشور فرامنطقه‌ای خواند.
همچنین پژوهشکده «امریکن‌انترپرایز» در زمینه توسعه دفاعی ایران اذعان می کند مهارت‌های نظامی مهندسان ایرانی صرفاً منحصر به انتقال فن‌آوری و مهندسی معکوس نیست، بلکه خلاقیت در زمینه بومی‌سازی سلاح‌ها و زیرساخت‌های نظامی را نیز شامل می‌شود.
تولید موشک دور برد شهاب 4، شهاب 5، شهاب 6، سجیل، ماهواره بر سفیر و پروژه کوثر، موشک های بالستیک میان برد فجر 3، عاشورا و قدر 110، موشک های بالستیک کوتاه شهاب 1، شهاب 2 و فاتح 110 ، موشک بالستیک ضد کشتی، خلیج فارس، راکت های توپخانه ای صمید، تندر 69، زالزال 1، زلزال 2 و زلزال 3 ، موشک های زمین به هوای محراب، شاهین، میثاق 1، میثاق 2، صیاد 1، شهاب ثاقب و مرصاد ، موشک ضد هلی کوپتر قائم ، موشک های ضد تانک هدایت شونده صاعقه، رعد، توفان، توفان 2، توفان 5، توسن و دهلاویه، موشک های ضد کشتی نور، کوثر، قادر و ظفر، موشک بدون بال قیام، موشک های هوا به زمین شفق، شاهین 3، ستار و عصر 67 ، موشک های هوا به هوا فاطر و سجیل، اژدرهای کوسه، یاسین و حوت و کاتیوشای آرش، فجر 3، فجر 5، فلق 1، فلق 2، عقاب و حاسب بخشی تولیدات صنایع دفاعی است که بعد از انقلاب در کشور به دست جوانان ایران ساخته شد.
** سد سازی و رکوردهای جهانی
در حالی که تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران تنها 19 سد با حجم مخزن 13 میلیارد مترمکعب آب وجود داشت، پس از انقلاب اسلامی سد سازی به یکی از مهمترین سیاست های کشور تبدیل شد. ظرفیت سد سازی از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون به بیش از 155 سد با حجم کل مخزن 50 میلیارد و 734 میلیون مترمکعب و ظرفیت آب قابل تنظیم سالیانه 34 میلیارد و 641 میلیون متر مکعب رسیده است.
صنعت آب جمهوری اسلامی ایران نیز با دارا بودن رتبه نخست در کیفیت طراحی و اجرای طرح های سدسازی در منطقه و قرار گرفتن در ردیف تولیدکننده‌های درجه یک دانش سدسازی در جهان، بر قله های افتخار و خودکفایی ایستاده است.بررسی آمارهای منتشر شده نشانگر آن است که ایران هم اکنون پس از چین و ترکیه، رتبه سوم سدسازی را در جهان دارا است.
** خودکفایی دارویی و صرفه جویی ارزی
در حالی ایران پیش از انقلاب در زمینه تهیه بسیاری از قلم های دارویی وارد کننده محسوب می شد پس از انقلاب اسلامی نظام با اتخاذ راهکارهایی مانند تشکیل شورای فناوری و سیاست‌گذاری غذا و دارو، اقدامات خوبی برای بی‌نیازی به واردات دارو انجام داد که در نهایت موجب شد تا میزان واردات دارو به شدت در کشور کاهش پیدا کند.
در حال حاضر میزان واردات دارو به کمتر از 900 میلیون دلار رسیده که این امر نشان دهنده گام‌های بلندی برای دست‌یابی به خودکفایی دارویی است.
در چند سال گذشته و در دولت تدبیر و امید در حوزه واردات داروهای خارجی که مشابه آنها در داخل کشور تولید می‌شود، در چهار سال گذشته میزان واردات از رقم 700 میلیون دلار در سال، به رقمی در حدود 200 میلیون دلار کاهش پیدا کرده و این آماری بود که «سید حسن قاضی زاده هاشمی» وزیر بهداشت منتشر کرد. او همچنین اعلام کرد در حال حاضر 96 درصد داروهای مورد نیاز مردم در داخل کشور تولید می‌شود.
قاضی زاده هاشمی با بیان تاثیر خودکفایی دارو بر صرفه جویی ارزی گفت: طی سه سال گذشته یکصد قلم داروی جدید در کشور تولید گردیده که این کار موجب صرفه‌جویی در خروج ارز از کشور به میزان 50 میلیون دلار شده است.
