موضوع منع کارگزار ذی نفع در معاملات بورس کالا از جمله در فرایند تجارت فولاد و قانونی که با وجود ابلاغ آن در سال 86 اما در واقعیت هیچ‌گاه از زمان تاسیس تا کنون اجرا نشده است، باعث شده تا تبعیض در اجرای قانون به چالش سازمان بورس در مواجهه با نظارت بر فعالیت شرکت‌های کارگزاری تبدیل شود.
مطابق با مصوبه 26 شهریور ماه 86 شورای عالی بورس در مورد تعریف کارگزار غیر ذینفع در بورس کالای ایران، در اجرای بندهای 1 و 2 ماده 4 قانون بازار اوراق بهادار و در راستای بند 5 مصوبه شماره 50795/ت/37406 هـ جلسه مورخ 2 خرداد ماه 86 هیات وزیران در باره انتخاب کارگزاران غیر ذی نفع در امر تجارت فولاد شرایط فعالیت کارگزاران در بورس کالا اعلام شده است.
بر اساس این مصوبه کارگزاران بورس کالای ایران نباید در امر تجارت فولاد و سایر محصولات پذیرفته شده در بورس ذی نفع باشند.
بنابر این مصوبه، کارگزار در شرایطی ذی نفع محسوب می‌شود که کالاهای پذیرفته شده را در بورس یا خارج از آن به نام یا برای خود معامله نماید.
همچنین بیش از 10 درصد از سهام شرکت کارگزاری به طور مستقیم یا غیر مستقیم از طریق شرکت‌ها، موسسات، انجمن ها، اتحادیه‌ها یا تعاونی های مرتبط در اختیار اشخاص زیر بطور انفرادی یا جمعی قرار گیرد.
این اشخاص شامل تولید کنندگان، مصرف کنندگان، واسطه ها و توزیع کنندگان کالاهای پذیرفته شده در بورس و اشخاص حقوقی که بعضی از مدیران آنها توسط اشخاص مذکور تعیین می‌شوند و همچنین مدیران اشخاص ذکر شده و افراد تحت تکفل آنها قرار دارد.
بر اساس این مصوبه ،سازمان بورس بیانیه‌ای تحت عنوان تعهد نامه سهامداران یا متقاضیان حقوقی سهامداری شرکت کارگزاری فعال در بورس در مورد عدم ذی نفعی از شرکت‌های کارگزاری و سهامداران آنها اخذ می‌کند.
بر اساس این تعهد نامه شرکت کارگزاری و سهامدار عمده آن با ارایه تعهد نامه ای به سازمان بورس خود را مکلف می‌کند طبق تعریف مصوبه شورای عالی بورس هر گونه اقدامی که در زمینه تجارت فولاد یا سایر محصولات پذیرفته شده در بورس کالای ایران ذی نفع می‌شود را به انجام نرساند.
بر اساس این تعهد نامه شرکت کارگزاری و سهامدار عمده آن باید کالاهای پذیرفته شده در بورس کالای ایران را در بورس کالا یا خارج از بورس کالا به نام یا برای خود و اشخاص وابسته به خود معامله نکرده و در عین حال اقدام به تولید،مصرف، واسطه‌گری و توزیع کالاهای پذیرفته شده در بورس کالای ایران به صورت تجاری ننماید.
همچنین از قبول عضو هیات مدیره اشخاص حقوقی که در امر تولید، مصرف، واسطه‌گری یا توزیع کالاهای پذیرفته شده در بورس کالای ایران فعالیت دارند، خودداری خواهد کرد.
در همین راستا سید روح الله میر صانعی، دبیر کل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار در نامه ای به سازمان بورس ضمن ترسیم وضعیت سهامداری شرکت‌های فعال در بورس کالا عنوان کرده که وضعیت موجود با آنچه در مصوبه شورای عالی بورس ترسیم شده، تفاوت آشکاری دارد.
وی در ادامه آورده :« هم اکنون حداقل 42 شرکت سرمایه گذاری، 8 شرکت بیمه و 7 بانک از جمله سهامداران شرکت های کارگزاری فعال در بورس کالا هستند و این سهامداران مالک شرکت‌های تولید کننده محصولات پذیرفته شده در بورس کالا نیز هستند.»
وی با بیان اینکه وضع مقرراتی که در عمل اجرا نمی‌شود، به هیچ وجه مطلوب نیست به دو راهکار در این زمینه اشاره کرده و گفته است:« یا باید وضعیت کنونی را با اعمال مقررات موجود به نحوی تغییر دهیم که کارگزاران کنونی فعال در زمینه بورس کالا طی یک برنامه زمانی، خود را با مقررات کنونی وفق دهند که با شرایط موجود امری نشدنی و بسیار پرهزینه است و ساختار مالکیت سهام شرکت های کارگزاری را به شدت دگرگون می کند یا اینکه باید مقررات را به نحوی تغییر داد که با وضعیت موجود تطابق بیشتری داشته باشد. از سوی دیگر هم منافع قابل توجه و مهمی را برای بازار سرمایه و علی الخصوص بورس های کالایی به همراه داشته باشد.»
بر اساس پیشنهاد میرصانعی قسمت 2_2 بند 2 مصوبه مربوط به تعریف کارگزار غیر ذی نفع در بورس کالای ایران مصوب 26 شهریور ماه 1386 شورای عالی بورس باید به این شرح اصلاح شود: « اشخاص حقیقی که در شرکت های تولید کننده،مصرف کننده، واسطه و توزیع کننده کالاهای پذیرفته شده در بورس به عنوان مدیرعامل، عضو هیات مدیره و یا نماینده حقیقی شخص حقوقی عضو هیات مدیره حضور دارند را همزمان به عنوان مدیر عامل ،عضو هیات مدیره و یا نماینده حقیقی شخص حقوقی عضو هیات مدیره انتخاب کنند.»
داده‌های دریافتی از کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار نشان می‌دهد، بر اساس جدول زیر شرکت‌های کارگزاری عنوان شده به عنوان کارگزارهای ذی نفع در بازار شناخته می شوند:
| ردیف | نام کارگزاری | سهامداران |
| 1 | ارگ هومن | شرکت سرمایه گذاری مس سرچشمه |
| 2 | آرمان تدبیر نقش جهان | شرکت سرمایه گذاری توکا فولاد-شرکت مجتمع صنایع و معادن احیاء سپاهان |
| 3 | آفتاب درخشان خاورمیانه | بازرگانی آفتاب درخشان خاورمیانه |
| 4 | رفاه | بانک رفاه کارگران(سهام دار پتروشیمی امیر کبیر) |
| 5 | صنعت و معدن | بانک صنعت و معدن |
| 6 | کشاورزی | بانک کشاورزی- شرکت کشت و صنعت کارون |
| 7 | بانک ملی | بانک ملی ایران (سهام دار پتروشیمی شازند) |
| 8 | باهنر | شرکت سرمایه گذاری صباتامین- شرکت صنایع مس شهید باهنر |
| 9 | بهین پویا | شرکت پتروشیمی اصفهان(سهامی عام) |
| 10 | پگاه یاوران نوین | شرکت بازرگانی صنایع شیر ایران- شرکت صنایع بسته بندی فرآورده های شیری پگاه- شرکت شیرپاستوریزه پگاه تهران وابسته به صندوق بازنشستگی نفت |
| 11 | پیشگامان بهپرور | سهامداران حقیقی (هلدینگ بهپرور) |
| 12 | توسعه کشاورزی | اتحادیه مرکزی تعاونی های روستایی و کشاورزی ایران- اتحادیه تعاون روستایی استان فارس- اتحادیه تعاون روستایی استان خراسان رضوی |
| 13 | حافظ | شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات- صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد |
| 14 | خبرگان سهام | شرکت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت (سهامی خاص) -شرکت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت (سهامی خاص) |
| 15 | سپهر باستان | شرکت سرمایه گذاری سایپا ( سهامی عام) |
| 16 | ستاره جنوب | شرکت سرمایه گذاری و توسعه فولاد جنوب |
| 17 | سی ولکس | سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات- شرکت سرمایه گذاری مس سرچشمه |
| 18 | سینا | بنیاد مستضعفان -صندوق کارکنان و بازنشستگی بانک ها(سهامدار عمده پتروشیمی خارک) |
| 19 | صبا جهاد | سرمایه گذاری صبا جهاد وابسته به صندوق بازنشستگی کشوری (سهامدار عمده تاپیکو) |
| 20 | کالای خاورمیانه | شرکت ملی پسته ایرانیان |
| 21 | مبین سرمایه | شرکت تعاونی مصرف ذوب آهن اصفهان-شرکت تعاونی مصرف فولاد مبارکه اصفهان |
| 22 | امین آوید | تامین سرمایه امین وابسته به شستا |
| 23 | اردیبهشت ایرانیان | صندوق ذخیره فرهنگیان |
| 24 | آرمون بورس | شرکت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کشوری |
| 25 | آینده نگر خوارزمی | گروه سرمایه گذاری خوارزمی وابسته به بانک صادرات |
| 26 | بانک صادرات | بانک صادرات سهام دار عمده سرمایه گذاری غدیر و ذی نفع در پتروشیمی جم و غیره |
| 27 | بورس بهگزین | بنیاد مستضعفان |
| 28 | بورس بیمه ایران | بیمه ایران |
| 29 | پارسیان | بانک پارسیان وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام |
| 30 | تدبیرگران فردا | سرمایه گذاری تدبیرگران فارس و خوزستان |
| 31 | ساوآفرین | وابسته به گروه مپنا |
| 32 | سرمایه گذاری ملی ایران | وابسته به سرمایه گذاری ملی ایران سهامدار پتروشیمی و معدنی |
| 33 | صبا تامین | وابسته به بانک رفاه و تامین اجتماعی |
