نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی

به گزارش ایران اکونومیست، دولت تدبیر و امید که در برنامه ششم توسعه بهبود محیط زیست را از اولویت های کاری خود برگزیده است، برای پیشبرد برنامه های خود در زمینه کاهش آلودگی هوا گزینه های مشخصی روی میز دارد که به باور کارشناسان نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی مهمترین آنهاست.
خروج خودروهای فرسوده نخستین بار در دولت اصلاحات اجرایی شد و دولت با پرداخت تسهیلات ارزان قیمت، به نوسازی ناوگان تاکسیرانی بویژه در کلانشهرها روی آورد.
به مدد این طرح و سیاست گذاری های دولت بویژه مجوز واردات خودرو به ازای خروج خودروهای فرسوده بود که بسیاری از خودروهای بالای 25 سال از چهره شهرها رخت بستند و جای خود را به خودروهای جوانتر دادند.
با این حال این مسیر همچنان ناتمام مانده است بویژه آنکه در حوزه ترانزیت و ناوگان حمل و نقل عمومی شهری و جاده ای، اقدام های اساسی برای نوسازی صنعت حمل و نقل کشور صورت نگرفته است.
اکنون دولت دوازدهم امیدوار است با اجرای چند طرح، مسیر نوسازی ناوگان فرسوده حمل و نقل عمومی را بپیماید تا در کنار صرفه جویی در مصرف انرژی و کاهش آلایندگی هوا، زمینه ساز تولید و اشتغال بیشتر در کشور باشد.
حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رییس جمهوری در همایش طرح های نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده ای، درون شهری و اشتغال زایی که روز گذشته برگزار شد، بر آن تاکید داشت که در صورت توسعه حمل و نقل عمومی نظیر مترو و اتوبوس می توان در روزهای آلودگی هوا، تردد انواع خودروهای شخصی را ممنوع کرد.
روحانی وزیران کابینه را به همکاری برای نوسازی ناوگان حمل و نقل کشور فراخواند و گفت: اگر همه با هم نباشیم کارها کُند پیش می رود و مانند شناگری خواهیم بود که در یک رودخانه به طور معمولی حرکت کند بنابراین نمی توانیم در سیل آلودگی حرکت کُندی داشته باشیم و باید با شتاب نسبت به آن غلبه کنیم.
وی اعلام کرد طرح نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده ای، درون شهری و طرح اشتغال زایی تا پایان دولت دوازدهم ادامه خواهد داشت و مسئله خارج کردن خودروهای فرسوده و اصلاح ناوگان حمل و نقل مزایای فراوانی دارد که مهم ترین آن محیط زیست است.
رییس دولت دوازدهم تصریح کرد: صرفه جویی در انرژی یکی از اساسی ترین محورهای اجرای این طرح است که بنابر آمارها با اجرای این طرح روزانه 5.5 میلیون شبکه نفت صرفه جویی خواهد شد که به همان مقدار می توانیم صادرات را بیشتر کنیم و درآمد ارزی بیشتری داشته باشیم.
روحانی به مردم قول داد که دولت دوازدهم مصمم تر از دولت یازدهم طرح جایگزینی خودروهای فرسوده را در اسرع وقت اجرا و در حمل و نقل جاده ای برون شهری و درون شهری خودروهای فرسوده را خارج کند.
وی افزود: در این مسیر باید در کنار وزارتخانه ها، استانداران، فرمانداران و شهرداران نیز وارد عمل شوند و باید به این اولویت برسیم که هدف اول محیط زیست، دوم اشتغال، سوم کاهش مصرف انرژی، چهارم روان بودن حمل و نقل و بعد از آن سلامت مردم و رانندگان و نوسازی ناوگان باشد.
 
** طرح جایگزینی 202 هزار و 500 خودروی فرسوده در 3 سال
بر اساس آمار پلیس راهنمایی و رانندگی و ستاد مدیریت حمل و نقل سوخت بیش از 21 هزار اتوبوس درون شهری، بیش از 13 هزار اتوبوس برون شهری، 19 هزار کامیونت، 57 هزار مینی بوس و ون و 240 هزار کامیون و کشنده فرسوده در کشور وجود دارد.
برنامه دولت برای بازسازی این ناوگان پرداخت تسهیلات بانکی به دارندگان خودروهای فرسوده است؛ در این پیوند محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت با تشریح طرح نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده ای و درون شهری گفت: تعداد خودروهای جایگزین شده در سه سال اجرای طرح 202 هزار و 500 دستگاه است که منابع اختصاص یافته از سوی دولت معادل قطعات منفصله خودرو (بیش از هفت میلیارد دلار) برآورد شده است.
وی افزود: در این طرح سهم تسهیلات بانکی 21 هزار و 260 میلیارد تومان و آورده متقاضی 18 هزار و 300 میلیارد تومان خواهد بود.
 
** صرفه جویی در مصرف انرژی
بر اساس پیمایشی که در شهر تهران انجام شده از 77 درصد منابع آلوده کننده‌ هوای تهران 25 درصد به کامیون های درون شهری و 30 درصد به اتوبوسهای شرکت واحد اختصاص دارد، بنابراین ورود به این موضوع، نقش بسیار تعیین کننده ای در ارتباط با کاهش آلودگی هوا خواهد داشت.
آنگونه که عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی می گوید، در صورت نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده ای، روزانه 13 میلیون لیتر سوخت در کشور کمتر مصرف می شود که در کنار کاهش آلودگی هوا، می تواند صرفه جویی ارزی قابل تاملی برای کشور به همراه داشته باشد.
به گفته آخوندی، سهم حمل و نقل عمومی در مسافرت‌های درون شهری بر اساس اعلام شهرداری تهران 45 درصد است اما این نسبت برای حمل و نقل حومه‌ای کمتر از 5 درصد برآورد می شود.
وزیر راه و شهرسازی تاکید دارد که روزانه بیش از 550 هزار خودرو شخصی از حومه به تهران و بالعکس تردد می کنند که هم مخاطرات ایمنی و هم آثار آلوده کننده و هم کندی سرعت ترافیک را به همراه دارد.
گزینه مورد نظر وزارت راه ، توسعه حمل و نقل ریلی بین کلانشهرهایی چون تهران با حومه از طریق خطوط راه آهن حومه، مترو و تراموا است.
آخوندی یادآور شد که بر اساس مصوبه شورای اقتصاد، نوسازی بیش از 18 هزار دستگاه کامیون در دستور کار است که تاکنون بیش از یکهزار و 650 دستگاه آن تحویل شده است.
 
* مشارکت بانک ها در نوسازی ناوگان‌های حمل و نقل
بی تردید همکاری و همراهی نظام بانکی در اجرای این طرح، رمز توفیق آن خواهد بود زیرا قرار است بخشی از منابع مالی مورد نیاز نوسازی ناوگان حمل و نقل از طریق پرداخت تسهیلات به متقاضیان تامین شود.
در این رابطه ولی اله سیف رئیس کل بانک مرکزی اطمینان داده است که نظام بانکی با وجود محدودیت های پیش رو، برای تحقق اهداف این طرح همکاری می کند.
به گفته وی، مدل تامین مالی در نظر گرفته شده برای این طرح، نیمی به واسطه منابع ریالی و نیمی از محل منابع ارزی است؛ در بخش ریالی خریدار کامیون با دریافت تسهیلات از شبکه بانکی، اقساط مرتبط با قیمت تمام شده را پرداخت می‌کند و در بخش ارزی نیز پرداخت ها به صورت مستقیم از سوی وزارت نفت و از محل صرفه جویی ها انجام می شود.
به گفته سیف در بخش ارزی نیز از خطوط فاینانس اعتباری نیز استفاده خواهد شد و اکنون با هماهنگی‌های به عمل آمده میان نظام بانکی و بانک مرکزی این طرح آماده اجراست.
رئیس شورای پول و اعتبار در خصوص میزان نیاز ارزی برای هر دستگاه اتوبوس درون شهری با هدف نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل کشور گفت: برای هر دستگاه اتوبوس درون شهری حدود ٩٥ هزار یورو نیاز ارزی وجود دارد؛ بر این اساس ٥٠ درصد از قیمت تمام شده و پس از کسر مالیات بر ارزش افزوده، در قالب اقساط ارزی توسط وزارت نفت در وجه شرکت فروشنده پرداخت می شود.
وی اضافه کرد: در خصوص تامین مالی مرتبط با سهم ریالی نیز 30 درصد آن از طریق دریافت تسهیلات از نظام بانکی و 20 درصد نیز به عنوان پیش پرداخت از سوی خریدار انجام می شود.
بنا به گفته ولی اله سیف دوره بازپرداخت تسهیلات برای خریدار 60 ماهه با نرخ سود 18 درصد و اقساط ماهیانه حدود 2.5 میلیون تومان است.
رئیس بانک مرکزی بیان کرد: نیاز ارزی برای خرید هر دستگاه اتوبوس برون شهری حدود 95 هزار یورو و با قیمت تمام شده 90٠ میلیون تومان است که دوره بازپرداخت تسهیلات ٦٠ ماهه با نرخ سود ١٨ درصد و اقساط ماهیانه ٦.٥ میلیون تومان برای این وسیله نقلیه در نظر گرفته شده است.
وی افزود: همچنین نیاز ارزی برای خرید هر دستگاه کامیونت ١٥ هزار و ٥٠٠ یورو و قیمت تمام شده آن ١٢٠ میلیون تومان است که از این میان ٦٠ درصد به صورت ارزی، ٢٥ درصد آن در قالب تسهیلات از سوی نظام بانکی و ١٥ درصد نیز به صورت پیش پرداخت از سوی خریدار تامین می شود. علاوه بر این بازپرداخت اقساط تسهیلات برای کامیونت 36 ماهه با نرخ سود ١٨ درصد و با اقساط ماهیانه ١ میلیون و١٠٠ هزار تومان خواهد بود.
سیف خاطرنشان کرد: نیاز ارزی برای خرید مینی بوس ، 18 هزار یورو و قیمت تمام شده 140 میلیون تومان است. که البته 15 درصد قیمت تمام شده به صورت پیش پرداخت توسط خریدار و 30 درصد از قیمت کل از طریق تسهیلات بانکی تامین می شود.
به گفته رئیس کل بانک مرکزی، دوره بازپرداخت برای تسهیلات بانکی 36 ماه با نرخ سود 18 درصد و قسط ماهیانه 1 میلیون و 400 هزار تومان خواهد بود.
با این اوصاف، طرح نوسازی ناوگان حمل و نقل کشور همچون چرخ دنده های یک موتور به یکدیگر پیوسته و متصل هستند و از کار افتادن هر یک از آنها می تواند، موفقیت اجرای آن را با مشکل رو به رو کند.
به همین دلیل است که دولتمردان با تمام قوا وارد میدان شده اند تا نه تنها باری از دوش سلامت مردم و محیط زیست کشور بردارند، بلکه گردونه اشتغال و تولید را نیز بچرخانند.