ورود ایران به حیاط خلوت نفت عربستان

همزمان با لغو تحریم های هسته ای ایران و پای گذاشتن به دوره پسابرجام، متنوع سازی بازارهای هدف یکی از سیاست های کلان ایران بوده به طوری که همسو با افزایش ظرفیت تولید نفت خام و میعانات گازی، کشف بازارهای جدید برای فروش نفت در دستور کار قرار گرفته است.

در طول سه دهه گذشته پنج کشور چین، ژاپن، کره جنوبی، هند و ترکیه جز بازارهای سنتی نفت خام ایران بودند اما در طول سه سال گذشته ایران با استفاده از فرصت لغو و گاهی تحریم و محدودیت ها، اقدام به گشودن یک بازار جدید برای فروش نفت خام و میعانات گازی کرده است.

بر این اساس برای نخستین بار فروش و صادرات محموله های نفت خام و میعانات گازی ایران به کشورهای بلوک شرق اروپا آغاز شده و شرکت ملی نفت ایران قراردادهایی به صورت تک محموله برای فروش نفت دست کم با پالایشگاه‌های 6 کشور بلوک شرق اروپا امضا کرده است.

اگر از نام شرکت های OMV اتریش و ویتول سوئیس به عنوان شرکت هایی که پیش از اعمال تحریم ها در ردیف مشتریان نفت ایران بودند، بگذاریم، ایران در طول سه سال گذشته موفق به امضای قراردادهایی با پالایشگرانی از کشورهای مجارستان، کرواسی، اسلواکی، لهستان، بلاروسی و روسیه شده است.

در لیست پالایشگران بلوک شرق اروپا که برای نخستین بار اقدام به خرید محموله‌های یک میلیون بشکه‌ای نفت خام کرده اند می توان به شرکت های INA کرواسی، MOL مجارستان، لوتوس و PKN Orlen لهستان، پالایشگاه براتیسلوای اسلواکی، شرکت «بل اویل پولسکا» وابسته به «بلاروس نفت» بلاروس و پروپرومیسیری ایمپورت وابسته به بخش بازرگانی وزارت انرژی روسیه اشاره کرد.

در کنار فروش نفت به شرکت های جدیدی در بلوک شرق اروپا، مهمترین ویژگی قرارداد فروش نفت ایران به شرکت MOL مجارستان این بوده که برای انتقال نفت صادراتی ایران از ظرفیت خط لوله نفت دروژپا (دوستی) استفاده شده که شاخه جنوبی این خط لوله نفت ایران را به کشورهای اسلواکی و مجارستان (جمهوری چک) منتقل کرده است.

بر اساس این گزارش در واقع ایران به ورود به کشورهای بلوک شرق اروپا توانسته است قدم به حیاط خلوت بازار نفت عربستان بگذارد.

علاوه بر این برخی از محموله های نفت ایران که به شرکت لوک اویل روسیه فروخته شده هم در پالایشگاه هایی در شرق اروپا همچون رومانی مورد پالایش قرار گرفته است.

ورود ایران به حیاط خلوت نفت عربستان

به گزارش فارس باز شدن جا برای بشکه‌های نفت خام صادراتی ایران در بلوک شرق اروپا علاوه بر اینکه منجر به متنوع سازی بازارهای نفت ایران شده و وابستگی به بازارهای سنتی آسیایی را تا حدودی کاهش داده، منجر به رقابت بیشتر با یک رقیب سنتی در بازار نفت به نام عربستان سعودی شده است.

بنابراین ایران با آغاز فروش نفت خام به پالایشگران شرق اروپا عملا وارد بازاری شده که تحلیلگران از آن به عنوان حیاط خلوت نفتی عربستان سعودی یاد می کنند و به عنوان مثال شرکت PKN Orlen که در کنار دومین شرکت پالایشگر نفت لهستان به نام لوتوس در سال 2017 میلادی دو محموله یک میلیون بشکه ای نفت از ایران خریداری کرده یکی از مشتریان پای ثابت نفت صادراتی عربستان و حتی نفت یورال روسیه به شمار می رود.

پالایشگران لهستانی در حالی برای نخستین بار در پسابرجام اقدام به خرید نفت خام از ایران کرده اند که به منظور متنوع سازی سبد تامین نفت خام خود به دنبال امضای قراردادهای بلندمدتی با شرکت ملی نفت ایران هستند تا در کنار عربستان و روسیه بتوانند بخشی از نفت خام مورد نیاز خود را از مسیر ایران تامین کنند.

ایتالیا بزرگترین مشتری نفت ایران در قاره سبز

هم اکنون حدود 38 تا 40 درصد صادرات 2.2 میلیون بشکه ای نفت خام ایران روانه کشورهای اروپایی شده به طوری که محدوده بازارهای صادرات طلای سیاه ایران در قاره سبز از ترکیه و یونان آغاز شده و با امضای قراردادهای جدید به روسیه، بلاروس، مجارستان، لهستان، کرواسی توسعه یافته و تا کشورهای فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و حتی انگلیس در غرب اروپا ادامه یافته است.

در همین حال کمیسیون اروپا (یورو استات) اخیرا با انتشار گزارشی، اعلام کرده است: صادرات نفت ایران به اروپا در 11 ماهه سال 2017 میلادی با رشد حدود 2 برابری نسبت به مدت مشابه سال 2016 به 9.3 میلیارد یورو رسیده است.

کمیسیون اروپا از ایتالیا به عنوان بزرگترین واردکننده نفت ایران در سال 2017 نام برده به طوری که واردات نفت ایتالیا از ایران در 11 ماهه 2017 بالغ بر 3 میلیارد یورو گزارش شده که این رقم معادل 32 درصد کل نفت صادراتی ایران به اروپا بوده است.

فرانسه با واردات 2.2 میلیارد دلار معادل 23 درصد کل صادرات نفت ایران به اروپا در رتبه دوم از این نظر قرار داشته است. یونان، اسپانیا و هلند نیز از دیگر واردکنندگان بزرگ نفت ایران در 11 ماهه سال 2017 بوده‌اند.

علاوه بر کشورهای بلوک شرق اروپا، ایران برای متنوع سازی بیشتر بازارهای هدف صادراتی خود در اندیشه تصاحب سهمی از بازار آفریقا بوده و مذاکراتی با برخی از کشورهای قاره سیاه همچون غنا، آفریقای جنوبی، کنیا، نامیبیا و ... می‌توانند در سال 2018 مقصد بشکه های نفت خام صادراتی ایران باشند.