بررسى دست‌اندازهای تجاری در بخش کشاورزی

در ابتدای دولت یازدهم افزایش واردات محصولات کشاورزی در مقابل کاهش صادرات و منفی شدن تراز تجاری یکی از معضلات پیش روی وزیر جهاد و مسئولان وزارتخانه به شمار می‌رود که در ابتدا وزیر جهاد با کنترل و تنظیم تجارت در بازه زمانی مشخص تصمیم به بهبود تراز تجاری این بخش گرفت.

با وجود آنکه وزیر جهاد در چهارسال فعالیت در این وزارتخانه توانست تراز این بخش را از منفی 8 میلیارد دلار به منفی 3 میلیارد دلار در سال گذشته برساند، اما در 9 ماه امسال افزایش واردات در برابر کاهش صادرات روند نزولی بهبود تراز تجاری در این بخش را به همراه داشت و این درحالی است که وزیر جهاد در صحبت‌های خود مطرح کرده بود که در چهار ساله دوم فعالیت خود تراز بازرگانی را به صفر و حتی مثبت می‌رساند.

بانگاهی به آمارهای واردات و صادرات محصولات کشاورزی در می‌یابیم که در پایان 9 ماهه امسال بیش از 2.43 درصد از نظر وزنی و 3.36 درصد از نظر ارزشی کاهش صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل داشتیم در حالیکه واردات 9.79 درصد از نظر وزنی و 18.62 درصد از نظر ارزشی رشد داشته است.

حال به نظر می‌رسد در ماه‌های باقیمانده تا پایان سال با به کارگیری برخی تمهیدات در زمینه تنظیم و کنترل واردات، بخشی از اوضاع روند معکوس تراز در ماه‌های قبل جبران شود.

رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی در گفتگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی،  با اشاره به اینکه تجارت، جاده دو طرفه است، اظهار کرد: براین اساس نگاه به تولید محصولات کشاورزی باید صادرات محور باشد.

وی با تأکید بر اینکه سیاست بازار در ازای بازار راهگشای توسعه صادرات نیست، تصریح کرد: با توجه به آنکه جوایز صادراتی با نگاه به واردات به صادرکنندگان اعطا می‌شود، این امر نمی‌تواند تأثیر چندانی در توسعه صادرات داشته باشد.

نورانی ادامه داد: برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی، مسئولان دولتی و بخش خصوصی باید زیر یک سقف بنشینند و با اتخاذ تصمیمات و خرد جمعی و ارائه راهکارهای مناسب برای رفع موانع مدیریتی به نقاط مثبتی برسند.

این مقام مسئول با انتقاد از تراز منفی 9 ماهه صادرات محصولات کشاورزی، بیان کرد: با توجه به رکود اقتصادی و تراز منفی بخش کشاورزی، هم‌اندیشی دستگاه‌های مسئول و ارائه برخی راهکارها اعم از تک نرخی شدن ارز عاملی مهم در رونق صادرات به شمار می‌رود.

رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با اشاره به ضرورت تک نرخی شدن ارز، اذعان کرد: در چند سال اخیر با وجود شعار تثبیت نرخ ارز، اما خبری از اجرای آن نیست که در نهایت دو نرخی بودن ارز مشکلات متعددی ایجاد کرده است و انتظار می‌رود هر چه سریع‌تر این امر عملیاتی شود.

وی با اشاره به اینکه ارز نفتی در چرخه اقتصاد داخل مقابل صادرات قرار گرفته است، افزود: ارزهای نفتی باید برای کارهای عمرانی و زیرساختی کشور استفاده شود و ارزصادراتی تنها برای واردات مواد اولیه کارخانه‌ها، فن آوری و علم و دانش جهانی اختصاص یابد.

به گفته نورانی برای عبور از گذر فعلی تراز منفی بخش کشاورزی، همخوانی بین تورم و نرخ ارز امری ضروری است.

**نبود سیاست مدون صادراتی، تراز بخش کشاورزی را منفی کرد

عباس پاپی‌زاده عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی گفت: نبود سیاست مدون و دائم در حوزه صادرات، تراز منفی بخش کشاورزی در 9 ماه امسال را به همراه داشت.

وی با اشاره به اینکه رایزن بازرگانی سفارتخانه‌ها کارایی چندانی ندارند، افزود: رایزنان بازرگانی اکثرا به دنبال بحث‌های دیپلماتیک و مذاکرات هستند و به همین دلیل نتوانستند سیاست گذاری تجاری مدون و برنامه صادراتی کامل در اختیار صادرکنندگان قرار دهند.

به گفته پاپی‌زاده ناهماهنگی وزارت صنعت و معدن و وزارت امور خارجه و اصناف در کنار نداشتن اطلاعات دقیق از تقاضای بازارهای هدف همگی دست به دست یکدیگر داده تا صادرات محصولات کارایی چندانی نداشته باشد.

وی با اشاره به اینکه مزیت‌های فراوانی در بخش کشاورزی وجود دارد، بیان کرد: با توجه به پتانسیل بالای کشور در تولید محصولات کشاورزی از مسئولان دولتی انتظار می‌رود که به منظور حمایت از تولید و توسعه صادرات مشوق‌های صادراتی مناسبی در اختیار بازرگانان قرار دهد.

**بالا بودن هزینه‌های تولید عاملی مهم در کاهش صادرات

محمد شفیع ملک‌زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی   بیان کرد: برخی مسائل سیاسی از جمله تحریم و قطع ارتباط با کشورها دلیل اصلی منفی بودن تراز بازرگانی در بخش به شمار می‌رود.

به گفته وی، در چند روز اخیر تعدادی از کامیون‌های صادراتی سیب به پاکستان به سبب برخی مسائل سیاسی پشت مرزها ماند.

ملک‌زاده ادامه داد: بالا بودن هزینه تولید محصولات و عدم رقابت با سایر رقبا، خام فروشی محصولات ناشی از نبود امکانات و صنایع تبدیلی، نبود استاندارهای لازم در بسته بندی  محصولات تراز منفی بخش کشاورزی در 9 ماه امسال را رقم زد.

رئیس نظام صنفی کشاورزی تصریح کرد: با توجه به تغییرات اساسی و انتصاب برخی مدیران کارآمد در این بخش انتظار می‌رود تا پایان سال با به‌کارگیری برخی تمهیدات و برنامه‌های مدون کسری صادرات ماه‌های اخیر جبران شود.