آنچه در جشن گفتگوی تئاتر ایران گذشت

به گزارش ایران اکونومیست؛ سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر که از 29 دی ماه فعالیت خود را آغاز کرد و تا هشتم بهمن ماه نیز ادامه داشت، شامگاه نهم بهمن با اعلام نتایج برگزیدگان مختلف در چهار بخش مسابقه تئاتر ایران (الف)، مسابقه تئاتر ایران (ب)، مسابقه بین الملل و خارج از صحنه به کار خود پایان داد.
فرهاد مهندس پور دبیر سی و ششمین جشنواره بین الملل در نخستین نشست خبری خود از تغییرات گسترده در جشنواره امسال خبر داد و گفت: باید از حجم جشنواره کاسته و به کیفیت آن افزوده شود.
بر اساس همین سیاست، آمار آثار پذیرفته شده در جشنواره تئاتر فجر امسال نسبت به سال گذشته کاهش قابل توجهی یافت و در حالی که در دوره پیشین، 130 اثر شامل 111 اثر ایرانی و 19 نمایش غیر ایرانی در جدول اجراها وجود داشت، در سی و ششمین دوره جشنواره تئاتر، 89 اثر پذیرفته شد.
امسال همچنین در نحوه انتخاب آثار و بخش جوایز شاهد تغییرات بسیاری بودیم؛ برای داوری آثار گروهی هفتاد نفره از نویسندگان و مترجمان، کارگردانان، بازیگران، طراحان (صحنه، لباس، نور، گریم، گرافیک)، موسیقی و صدا، منتقدان و روزنامه نگاران، مدیران سالن ها، عکاسان تئاتر، استادان دانشگاه، دانشجویان رشته تئاتر، هنرمندان و منتقدان رشته های دیگر، تماشاگران دائمی تئاتر و دو چهره سیاسی فعال رای های خود را در دفترچه ای اعلام کرده و بدون رای دادن به آثار خود به دبیرخانه تحویل دادند.
در بخش جوایز نیز بخش های دوره گذشته مانند «مسابقه جوانان»، «مسابقه مرور» و «مسابقه محیطی، تعاملی، آلترناتیو و دیگر گونه های تئاتر بیرونی» تغییر یافتند.
در فراخوان سه بخش (مسابقه تئاتر ایران، مسابقه بین الملل و مسابقه خیابانی) بود اما به دلیل حجم درخواست ها، مسابقه تئاتر ایران به دو بخش «الف» و «ب» تقسیم شد و در عمل شاهد اعلام برگزیدگان در چهار بخش بودیم.

**رونمایی پر دردسر

کمتر از یک هفته مانده به آغاز جشنواره، پوسترهای جشنواره تئاتر امسال رونمایی شد.
پوستر ایموجی‌‌های سیامک فیلی‌زاده با انتقادات زیادی رو به رو شد؛ برخی هنرمندان گفتند که «پوسترهای شش‌گانه سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به درد تبلیغ بازی کامپیوتری می‌خورد»، برخی دیگر نیز با انتقادهایی ملایم تر اعلام کردند که این پوسترها رنگ و بوی تئاتر ندارد و حتی کار تا آنجا پیش رفت که برخی، پوسترهای طراحی شده را «مضحک» ، «باعث شرمندگی» ، «عجیب و غیرحرفه ای» و «یک شوخی سخیف با جشنواره تئاتر فجر» دانستند.
فرهاد مهندس پور دبیر این دوره از جشنواره در آخرین نشست خبری که همزمان با رونمایی از پوسترها برگزار شد؛ از طراحی پوستر ها دفاع کرد و آن را برای ارتباط بیشتر هنر تئاتر با شهروندان دانست.
وی همچنین با طرح این پیشنهاد که جشنواره بین المللی تئاتر فجر در یک پروسه سه ساله به دو بخش تقسیم شود، اظهار کرد: تردد گروه های تئاتری خارجی به ایران در فصل زمستان سخت و هماهنگ کردن آن طاقت فرساست که با آن انتقال این برنامه به فصل تابستان وضعیت بهبود خواهد یافت.

** حواشی آغاز جشنواره
چند روز مانده به آغاز جشنواره، حواشی دیگری دامنگیر آن شد؛ حسین کیانی کارگردان نمایش «روز عقیم» در نامه ای به دبیر جشنواره، انصراف خود را از شرکت در جشنواره اعلام کرد.
انصراف کیانی در واکنش به درخواست برخی نهادهای فرهنگی برای حذف بخشهایی از نمایش «روز عقیم» بود، اما فرهاد مهندس پور از کیانی خواست بی توجه به حواشی، نمایش خود را به صحنه ببرد و این نمایش را در جدول اجراهای جشنواره گنجاند.
مقرر شده بود تا نمایش «روز عقیم» روز دوشنبه دوم بهمن ماه در دو نوبت به صحنه سالن چارسوی مجموعه تئاتر شهر برود اما شامگاه قبل از اجرای نمایش، اداره کل هنرهای نمایشی به عوامل اعلام کرد که به دلیل رعایت نکردن نکات ممیزی، نمی توانند نمایش را در روز مقرر به صحنه ببرند که این موضوع، اعتراض های بسیاری از اعضای خانواده تئاتر کشور را به دنبال داشت.
سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر روز پنجشنبه 29 دی ماه برای اجرای 89 اثر نمایشی که 59 اجرا در بخش مسابقه شرکت کرده بودند کار خود را آغاز کرد و با بیش از 200 اجرا طی 10 روز میزبان دولتمردان، هنرمندان و هنردوستان بود.
این جشنواره با استقبال گسترده عمومی مواجه شد به طوری که برای برخی از نمایش ها نه تنها بلیت به سرعت تمام شده بود بلکه صف های طولانی پشت در ورودی سالن تشکیل می شد.
در این میان محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس جمهوری، محمود واعظی رئیس دفتر رییس جمهوری، سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدحسن قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سیدمرتضی حسینی معاون امور هنری وزارت ارشاد، مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت الاسلام احمد مازنی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، مسعود شفیعی رئیس سازمان نقشه برداری کل کشور از جمله دولتمردانی بودند که به محل اجراهای نمایش رفته به تماشای تئاتر نشستند.
به غیر از حواشی نمایش «روز عقیم»، نمایش خیابانی «مرگ» به دلیل بارش باران یکی از اجراهایش را لغو کرد و آسیب دیدگی کارگردان سوئیسی نمایش «شگ» نیز فرصت اجرا را از این نمایش گرفت.
همچنین نمایش «ریموت تهران» که به دلیل استقبال گسترده مردمی برای روز یکشنبه، 8 بهمن ماه تمدید شده بود به دلیل بارش برف لغو شد اما نمایش «افسانه ببر» شانس اجرای تمدید شده خود را به دست آورد.
برای آیین اختتامیه سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر که با حضور سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در تالار وحدت برگزار شد، حسین مسافر آستانه مدیریت و سیامک احصایی طراحی و کارگردانی آن را بر عهده داشتند اما برای اجرای این آیین، اسم محمدرضا شهیدی فر اعلام شده بود که حاضران در مراسم با احسان کرمی به عنوان مجری برنامه رو به رو شدند.
در بخش اول مراسم، جوایز به نمایش های ارزشی از سوی سازمان هنری و امور سینمایی بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس و بنیاد شهید و امور ایثارگران اعطا شد که در زمان دریافت لوح سپاس و تندیس جشنواره، ایوب آقاخانی کارگردان نمایش «هفت عصر هفتم پاییز» گفت: زمانی که نیاز به هیچ فردی برای به صحنه رفتن نمایش ها نیست از هر نهاد و ارگانی خواستار حمایت از کارهای ارزشی می شوند اما وقتی زمان حمایت می رسد همه خانواده تئاتر را تنها می گذارند.
وی افزود: برای اجرای نمایش «هفت عصر هفتم پاییز» هیچ فردی حمایت نکرد به جز یک نفر که با جیب خالی، مجدانه برای اجرای این نمایش ایستادگی کرد و من وظیفه خود می دانم که از مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی برای همه حمایت هایش تشکر کنم.
بر اساس برنامه ریزی آیین اختتامیه هیچ فردی از برگزیدگان اجازه نداشت بعد از دریافت جایزه خود صحبت کند اما در این میان، عده ای از تئاتری ها تمام تلاش خود را کردند که بدون میکروفن صدایشان را به جمعیت حاضر برسانند تا از گروه خود تشکر کنند یا اعتراض هایشان را به گوش مسئولان برسانند.
در این میان، ساناز بیان کارگردان نمایش «شلتر» در فرصتی کوتاه تریبون را به دست گرفت و گفت: در جشنواره ای که شعار آن گفت و گو است باید زمان صحبت برای برگزیدگان پیش بینی شود.
جشن گفت و گوی تئاتر ایران با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان داد، 9 استان کشور در میان برگزیدگان قرار گرفتند و مشهد با دریافت چهار جایزه و دو تقدیر موفق ترین شهر کشور در سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر بود.
با پایان آیین اختتامیه پرونده برگزاری سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر نیز بسته شد و نهادهای ذیربط باید از همین امروز برای برگزاری دوره آینده خود را آماده کنند تا با همکاری هنرمندان، جشنواره ای بهتر و پربارتر را به نمایش بگذارند.