گشایش اپدیم، رویکرد علمی برای مقابله با بلایای طبیعی

به گزارش ایران اکونومیست؛ دومین نشست شورای حکام مرکز آسیا و اقیانوسیه برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا (APDIM)با هدف کاهش آسیب‌های بلایای طبیعی دیروز -سه شنبه- با حضور دکتر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه و همچنین شمشاد اختر معاون دبیر کل سازمان ملل متحد آغاز شد.
نشستی که قرار است امروز چهارشنبه نیز با حضور نمایندگانی از 25 کشور عضو کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای منطقه آسیا و اقیانوسیه (اسکاپ) ادامه یابد و شرکت کنندگان به بحث و تبادل نظر در خصوص بلایای طبیعی منطقه از جمله زلزله، گرد و غبار، سیل و روش های مقابله با آنها بپردازند.
یکی از نکات قابل توجه این رویداد، گشایش مرکز اپدیم در کشورمان با محوریت اهداف بشر دوستانه جمهوری اسلامی ایران به منظور جذب کمک‌های فنی و بهره‌مندی از امکانات سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، اعتمادسازی، معرفی توانمندی‌های کشور، تعامل با کشورهای منطقه و اشتراک تجربیات کشورهای عضو اسکاپ است که البته موافقت نامه مالی و اداری آن نیز به امضای دکتر نوبخت و خانم شمشاد اختر رسید.
مرکزی که کاوه مدنی معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت از محیط زیست معتقد است راه اندازی آن تاثیر به سزایی در حرکت علمی کشورمان در جمع آوری اطلاعات مربوط به انواع و اقسام بلایای طبیعی دارد و بر تصمیم گیری مسئولان برای رفع مشکلات بر پایه مستندات بسیار اثرگذار خواهد بود.
مدنی  افزود: به عنوان مثال یکی از مواردی که ما بدنبال آن هستیم تمرکز مطالعاتی روی پدیده ریزگردها و گرد و غبار در منطقه است، چرا که کشورمان از نظر اطلاعات و دانش مربوط به علل اصلی بروز این پدیده مخرب بسیار فقیر است و هنوز ریشه های این مسئله به صورت صحیح ریشه یابی نشده است.
مدنی معتقد است ما هنوز عواقب و اثرات انواع و اقسام بلایای طبیعی را درک نکرده ایم و در حقیقت با وقوع حوادث و اتفاقات است که برخی مسائل برایمان روشن می شود و یاد می گیریم و بعبارتی هنوز در پدیده آزمون و خطا گیر کرده ایم که مسئله درناکی است.
سرپرست مرکز امور بین الملل و کنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به سفر ماه گذشته خود به یکی از کشورهای جنوب شرق آسیا و درخواست خود از شمشاد اختر معاون دبیرکل سازمان ملل و دبیر اجرایی کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد (اسکاپ) مبنی بر شناسایی مشکل ریزگردها و گرد و غبار از سوی بدنه سازمان ملل به عنوان یکی از معضلات اساسی زیست محیطی قرن افزود: البته این موضوع نیازمند یک تمرکز مطالعاتی و ایجاد همکاری شبکه ای با حضور کشورهای مختلف برای تبادل دانش و اطلاعات است.
مدنی ادامه داد: آنچه ما در نشست اپدیم به دنبال آن هستیم، شناسایی اقداماتی است که می توان در خصوص پدیده گرد و غبار به صورت همکاری های چندجانبه از طریق مرکز تازه تاسیس اپدیم در ایران انجام داد و اگر سازمان برنامه و بودجه قبول کند، یک مرکز تبادل اطلاعات و سامانه هشدار دهنده گرد و غبار با محوریت و نقش پررنگ ایران در کشور راه اندازی خواهد شد به خصوص برای دستیابی و استفاده از تجربیات کشورهای شرق آسیا مانند چین و مغولستان که در این بخش دارای تجربیات ارزنده ای می باشند.
وی با تاکید بر این که افزایش سطح دانش و اطلاعات و همچنین شناسایی دقیق مشکل، خود تاثیر بسیار شگرفی در حل مسئله و پیداکردن راه حل خواهد داشت، افزود: اما هم اکنون بدون این که بدانیم ریشه مشکل -به عنوان مثال ریزگردها- کجاست تنها با یکدیگر مناقشه و دعوا می کنیم و یک روز وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگلبانی را متهم می کنیم و روز دیگر کشورهای همسایه را و یک روز دیگر از کشورهای دوردست و آفریقا سخن می گوییم ، اما آنچه واضح است آن است که ما نمی دانیم ریشه این مشکلات کجاست، مشکلی که برای ما مردم و دولت هزینه داشته است.
معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت از محیط زیست در پاسخ به پرسشی درباره مقابله با گرد و غبار در کشور و این که آیا مالچ پاشی و یا کاشت نهال راه حل مناسب و علمی برای مقابله با آن است، گفت: در این خصوص با توجه به جایگاهی که دارم نمی توانم نظر بدهم و یا همه چیز را رد کنم، اساسا مالچ پاشی دارای مزایا و معایبی است به طوری که در کوتاه مدت یکسری مشکلات ما را ممکن است رفع کند اما از تبعات زیست محیطی برخوردار است.
وی ادامه داد: در مورد روش نهال کاری نیز اگر به صورت صحیح انجام نشود، نه تنها نهال ها خشک می شوند بلکه می تواند آب بری فراوان داشته باشد و مشکل ایجاد کند اما قطع به یقین بهترین کار برای مهار کانون های گرد و غبار، تثبیت خاک و مقابله با گسترش بیابان ها، استفاده از خود طبیعت و روش های طبیعی است.
معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت از محیط زیست افزود: اگر بتوان با کاشت گیاه و نهال کاری پدیده ریزگردها برای درازمدت مهار کرد بسیار خوب است اما اگر نهال ها را اشتباه انتخاب و یا در تامین آب فضای مربوطه برای آبیاری با مشکل مواجه شویم، مسئله بسیار پیچیده تر خواهد شد.
وی در خصوص این که گفته می شود وقوع پدیده ریزگردها در مناطق غرب و جنوب غربی کشور حاصل پروژه های سدسازی کشور ترکیه است، گفت: این تنها یک ادعا است چراکه مشخص نیست براساس کدام مطالعات و اطلاعات چنین مسائلی در فضای مجازی مطرح می شود، آیا این محصول فضای مجازی است یا محصول اطلاعات است و مسئله دقیقا همین است.
مدنی با تاکید براین که گام نخست برای ریشه یابی یک مسئله جمع آوری اطلاعات است و اپدیم می تواند در این خصوص بسیار اثرگذار باشد، گفت: جمع آوری داده ها امروز نقش بسیار مهمی در ایجاد شفافیت و جلوگیری از تصمیمات غیراحساسی دارند، به طوری که بعنوان مثال در خصوص پدیده ریزگردها بدون دلیل قانع کننده ای نمی توان کشوری را مقصر جلوه داد و توپ را در زمین ترکیه، عراق و یا سایر همسایگان انداخت.
وی ضمن تاکید بر نهادینه شدن تصمیم گیری بر اساس مطالعات دقیق و علمی به جای تصمیمات شتاب زده و عجولانه برای برخورد با انواع و اقسام مشکلات کشور گفت: رفتارهای عجولانه باعث می شود که ما صورت مسئله را گم کنیم و آدرس غلط به مردم دهیم.
معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت از محیط زیست ادامه داد: اینکه هنوز چه میزان از ریشه بروز پدیده گردو غبار داخلی و چه میزان خارجی است و یا اینکه در چه فصلی کانون های داخلی یا کانون های خارجی گرد و غبار فعال هستند و این کانون ها دقیقا کی و چگونه به اینجا می رسند، برای ما مبهم و ناشناخته است و متاسفانه به جای پرداختن به این مسائل تنها در یک فضای احساسی قضاوت و تصمیم گیری می کنیم و این نیز به دلیل فرهنگ احساسی و عجول بودن ما است و بدون دانش و مطالعه تصمیم می گیریم.
وی با بیان اینکه، حتی در فضای دانشگاهی ما نیز خیلی از قضاوت ها احساسی و عجولانه است گفت: متاسفانه صبور نیستیم که بتوانیم بر اساس استفاده از دانش و اقدامات مطالعاتی به نتیجه برسیم و آنچه در کشور اتفاق افتاده در همه مسائل محصول همین تفکر است که خیلی زود و شتابزده می خواهیم به نتیجه برسیم و تصمیم گیری کنیم.
وی با بیان اینکه، متاسفانه فرافکنی و یا اتهام زنی به یکدیگر جای اقدامات علمی و مطالعاتی را گرفته است، افزود: به عنوان مثال در حال حاضر در ذهن بسیاری از مردم و حتی برخی از مسئولان کشور، سازمان حفاظت از محیط زیست عامل اصلی بسیاری از مسائل زیست محیطی از جمله مسئله گرد وغبار است آنهم تنها به جهت اینکه عبارت محیط زیست را یدک می کشد.
معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت از محیط زیست ادامه داد: این درحالی است که نقش ما در واقع در حوزه محیط زیست تنها یک نقش نظارتی است و ما یک نهاد نظارتی محسوب می شویم که می توانیم گزارش دهیم اما مدیریت بسیاری از این اتفاقات برعهده سازمان حفاظت از محیط زیست نیست.
وی با تاکید براین که، بحث احیای تالاب ها در خوزستان برای رفع پدیده ریزگردها همواره در راستای خواسته مردم این منطقه مورد تاکید سازمان حفاظت از محیط زیست بوده است، گفت: اگر تالاب ها احیا شوند بسیاری از کانون های داخلی گرد و غبار از بین خواهند رفت و خواسته ما نیز با خواسته مردم مشترک است.
مدنی ادامه داد: اگر مردم در بسیاری از موارد دغدغه برداشت آب از سفره های زیرزمینی را دارند، دغدغه ما نیز با آنان مشترک است، اما حوزه اختیارات قانونی و اثرگذاری ما متفاوت است و این سازمان از توان لازم برای برخورد مستقیم با عوامل بروز این مشکلات برخوردار نیست.
وی با اشاره به وجود انواع و اقسام مشکلات زیست محیطی در کشور از جمله آلودگی هوای کلان شهرها، آب، بیابانزایی، جنگل زدایی گفت: ما بایستی کمک کنیم که برای رفع این مشکلات مردم از چه نهادی باید مطالبه گیری کنند، چراکه مطالبه گری مردم در افزایش و تقویت صد درصدی قدرت دستگاه ها اثرگذار خواهد بود.