تکدی گری زخمی بر چهره کرج

به گزارش ایران اکونومیست، با اینکه تعداد متکدیان کلانشهر کرج در دیگر فصول و ماه های سال کم نیست، اما روزهای پایانی هرسال، جمعیتی متنوع دست به گریبان مردم می شوند تا از شلوغی شهر کیسه های خود را پرکنند.

آنطور که شواهد نشان می دهد، بسیاری از این افراد گفتاری متفاوت از لهجه های ایرانی دارند و به عبارتی روشن ازهمسایگان شرقی کشور هستند که حضور خانوادگی و پرشمار آنان دراین موقع از سال تامل برانگیز است.

با این حال سبک تکدی ها هم متفاوت از گذشته به نظر می رسد، برخی با لباس های شیک و مرتب اما در قالب مسافر در راه مانده یا مالباخته دست به دامان مردم می شوند و برخی بیماری یک گرفتاری در حوادث را بهانه می کنند.
اما در این حال برخی همان سبک وسیاق سنتی یعنی لباس های کهنه و مندرس و چهرهای سوخته را در مقابل دیدگان مردم قرار می دهند.

دراین میان حضور کودکان و خردسالان در سیاه بازار تکدی خود حکایت دیگری است، کودکانی که در سرمای صبحگاهی و شب ها تا دیرهنگام ابزار درآمدی برای افراد سودجو قرار گرفته اند یا برای فرار از مشکلات و گرفتارهای خانوادگی به دامان آسیب های اجتماعی پناه آورده اند.
هیچ گوشه ای از شهرخلوت از وجود متکدیان نیست، ظرف های کوچک به نشانه دریافت کمک در دستان کودکان، زنان و مردان متکدی خودنمایی می کند و اصرار و انکارها در چراغ قرمزها به خوبی نمایان است.

برخی آنچنان شیشه ها را می کوبند که کار به درگیری می رسد و چهارراه به منازعه بین گدا و سرنشین خودرو تبدیل می شود.
برخی هم پس از کلی دعا و درخواست، اگر کمک ها کم باشد، آن را بر سراهداء کننده می کوبند تا بیشتر دست ودل بازی کند.
در سایه شلوغی شهر و در آستانه خریدهای سال نو، اینجا متکدیان هستند که دست برتر دارند و با تردستی آنچنان احساسات را برمی انگیزند که کمتر کسی بتواند فارغ از کمک از دستشان بگریزد.

زلزله های امسال هم با آنان یار شد تا بگویند بلاها در کمینند،رفع بلا کنید، از سویی جایگاه های شلوغ عرضه سوخت هم در زلزله ها برای این افراد پردرآمد شد وبا هرتکانه زمین، صف های طولانی در مقابل این جایگاه ها، فرصتی برای بلاگردان ها پدید آورد.
زن ومرد و کودکان متکدی تا صبح زلزله های آذر و دی مقابل جایگاه های سوخت پول های کلان به جیب زدند و به قولی شهروندان برای خود میلیاردرشدند، افرادی که بسیاری از آنان خارجی هستند و گویا این زلزله برای آنان فرصت شد.

خلاصه ایام پسا زلزله به پایان سال هم ختم شده و این متکدیان هر روز در شهرجولان می دهند و پول های کلان به جیب می زنند و برخی درزمزمه هایشان برای مردم دعای نجات از شر زلزله می خوانند.
با این وجود افرادی هم هستند که دستفروشی در چهار راه ها و معابر را جایگزین تکدی گری کرده که وادار کردن به خرید شیوه کار آنان است ، از دستمال کاغذی گرفته تا گل و آدامس بسته های فروشی در چراغ قرمزها هستند.

برخی هم اسپند دود می کنند و بعضی نیز شیشه پاک کن شده اند، آنچه در چهار راه ها دیده و شنیده می شود اصرار از متکدیان و انکار از مردم است که شاید بتوانند از دست شگردهای متکدیان بگریزند که گاهی با رد وبدل شدن فاحشی و نفرین همراه است.
با این حال آسیب های اجتماعی حول کودکان گرفتار در دام تکدی حکایت دیگری دارد، آسیب هایی که اگر چه با اندک درآمدی همراه است اما استقلال شخصی، کمالات انسانی و آینده آنان را نشانه رفته است.
دختران و پسران خردسال گرفتارناخواسته گرفتار معضلاتی هستند که در سایه نان آوری برآنان تحمیل شده است.

کودکانی که باید در خانه بازی یا درس بخوانند و همانند همسالان خود برای آینده مسیر تعلیم و تربیت را طی کنند درگرداب مشکلات خانوادگی ، روانه آشفته بازار شده اند.
با این وجود اگرچه برخی دستگاه های اجرایی مانند شهرداری و بهزیستی در طول سال اقداماتی برای جمع آوری متکدیان انجام می دهند اما واقعیت امر آن است که در پس شلوغی شهر و مهاجرت های بی رویه از داخل و خارج باید چاره دیگری جست.
استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی البرز با بیان اینکه معضل تکدی گری کودکان باید به صورت ریشه ای بررسی شود، گفت: برخی آمار و اطلاعات نشان می دهد 80 درصد کودکان به اجبار به این راه کشانده می شوند.

دکتر پریچهره شاهسون بررسی موضوع تکدگری کودکان را بیش از هر چیز ضروری دانست وافزود: معضل تکدی گری کودکان نه تنها دراستان البرز بلکه دردیگر مناطق کشور به شکل های مختلف وجود دارد.
وی ادامه داد: کودکانی که درچهار راه ها اقدام به تکدی گری، فروش گل، برگه های فال، دستمال کاغذی و غیره می کنند علاوه برخدشه بر سیمای شهری، هربیننده ای را به این فکر وا می دارد که مگر این شهریا کشورفقیر است که هرم نیروی کار به سمت سنین پایین جامعه میل کرده است.

شاهسون خاطر نشان کرد: در واقع هر انسان بالای 15سال سن حق کار کردن دارد اما افرادی که زیر سن 15سال اقدام به کار و کسب درآمد می کنند به بیگاری گرفته شده اند.
این استاد جامعه شناسی به تاریخچه خانواده و کارکودکان درایران پرداخت و گفت: در گذشته کودکانی وجود داشتند که در کنار خانواده و درروستاها پا به پای والدین کار می کردند اما کارآنان با کار کودکان امروزی متفاوت است.

وی با بیان اینکه کودکان کاروتکدی گرانی که در سن پایین اقدام به تکدی گیری می کنند معلوم نیست که متعلق به چه خانواده هایی هستند، اظهار داشت: بارها گفته شده کودکانی که تکدی گری می کنند محتاج هستند یا توسط برخی افراد اجیر و به بیگاری گرفته شده اند.
وی افزود: اغلب کودکانی که به تکدی گری مشغولند به صورت باند و گروهی کار می کنند و این امر نشان دهنده این است که توسط برخی افراد به این سمت کشانده شده اند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه بارها این موضوع درمحافل و نشست های مختص به آسیب های اجتماعی مطرح شده است که کودکان کار و متکدی، باید وضعیت خانوادگی آنان مشخص شود، گفت: انتظار می رود دستگاه های متولی و اجرایی به صورت ریشه ای این موضوع را مورد بررسی قرار دهند.

شاهسوند بیان داشت: این دستگاه ها باید در کنار ریشه یابی معضلات، برای پیشگیری از گرفتارشدن کودکان کاردرگرداب معضلاتی همچون اعتیاد، چتر حمایتی خود را بر سر آنان بگشایند.
وی اظهار کرد: برخی بررسی ها نشان می دهد که بسیاری از این کودکان فاقد خانواده بوده که در این زمینه ارگان هایی مانند نیروی انتظامی، بهزیستی، دادگستری و... باید وارد عمل شوند.
این استاد جامعه شناسی افزود: از شورای تامین استان ها از جمله البرز انتظار می رود به این مساله به صورت ریشه ای و کامل بپردازند.

شاهسون خاطرنشان کرد: تحقیقات نشان می دهد 80 درصد کودکان از روی اجباربه تکدی گری روی آورده اند که اغلب درناحیه صورت دارای لک هایی هستند که نشان می دهد به سوء تغذیه مبتلا شده اند.
به گفته وی، این امر نشان دهنده آن است که از پولی که به دست می آورند برای تهیه مواد غذایی استفاده نمی کنند و مورد آزار و اذیت قرارمی گیرند.
شاهسون گفت: برای حل این معضل از طریق تئوری و حرف نمی شود وارد شد بلکه باید علت را جستجو کرد.

وی یکی از دلایل تکدی گری را فقر و بیکاری عنوان کرد و بیان داشت: مصرف گرایی و نداشتن فرهنگ صرفه جویی نیز یکی دیگر از علل تکدی گری است.
استاد دانشگاه آزاد اسلامی خاطر نشان کرد: کودکان درکنار تکدی گری، دچار آسیب اجتماعی مانند دست زدن به سرقت، اعتیاد، روسپیگری و... می شوند.
وی با اشاره به اینکه حدود 50 درصد کودکانی که در شهرهای کرج و تهران تکدی گری می کنند ازاتباع خارجی هستند، گفت: جمع آوری این کودکان و بازگرداندن آنان به کشورهای خودضروری است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: حضور کودکان متکدی و کاردرمیادین ، چهار راه ها و خیابان های کرج به یکی از معضلات اجتماعی در این کلانشهر تبدیل شده و آسیب زیادی به سیمای اجتماعی آن وارد کرده است.

اگر چه طبق آمارهای اعلام شده از سوی ستاد جمع آوری آسیب دیدگان اجتماعی استان البرز، ماهانه شمار زیادی از متکدیان جمع آوری می شوند اما شواهد نشان می دهد که این معضل به صورت گسترده در سطح مناطق مختلف البرز خودنمایی می کند.

داریوش بیات نژاد مدیر کل بهزیستی البرزبه موضوع تکدگری پرداخت و گفت: آیین نامه ساماندهی متکدیان به منظور اصلاح ساختار و ایجاد هماهنگی در فعالیت دستگاه های اجرایی و ارتقاء کارآیی و بهبود روش های مربوط به مبارزه با تکدی و جمع آوری، شناسایی و تعیین وضعیت افراد بی سرپرست، گمشده، متواری، در راه مانده و موارد مشابه و همچنین تنظیم وظایف دستگاه های عمومی و دولتی در این امور، تنظیم شده است.

وی افزود: سازمان های مسئول در این امر طبق آئین نامه دادگستری استان، نیروی انتظامی، سازمان بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی (ره) اداره کار و امور اجتماعی و شهرداری تأمین محل و امکانات و تجهیزات اولیه مورد نیاز اردوگاه از طریق شهرداری صورت می گیرد.
بیات نژاد بیان داشت: در صورت ضرورت به تشخیص استاندار، از سایر امکانات و اعتبارات استان نیز استفاده خواهد شد و اعتبارات مورد نیاز مجتمع های اردوگاهی از محل بودجه عمومی و کمک های مردمی تأمین می شود.

وی خاطر نشان کرد: شهرداری موظف است نسبت به شناسایی و جمع آوری و تحویل افراد موضوع این مصوبه به مجتمع اردوگاهی (مجتمع اردوگاهی محلی است که زیر نظر فرمانداری در شهرهای بزرگ تشکیل می شود و مسئولیت نگاهداری موقت، شناسایی وضعیت، گروه بندی و تعیین تکلیف افراد موضوع این مصوبه را به عهده دارد) اقدام نماید.
وی گفت: نیروی انتظامی در این مورد همکاری لازم را با شهرداری به عمل خواهد آورد.

وی ادامه داد:سازمان بهزیستی موظف است افراد بی سرپرست، ناتوان و معلول و سالمندان نیازمند را تحویل بگیرد و در اماکن مناسب نگهداری و تحت آموزش قرار دهد.
وی اظهارداشت: همچنین پوشش های حمایتی لازم را تا ایجاد شرایط و زمینه مناسب برای بازگشت به زندگی عادی ایجاد نماید.

به گفته وی،کمیته امداد امام خمینی (ره) موظف است ضمن هماهنگی با مسئول مجتمع اردوگاهی، پوشش حمایتی و هدایتی لازم را برای افراد نیازمند، گمشده متواری و درمانده برقرار کند و شرایط و زمینه بازگشت آنان به زندگی عادی را فراهم نماید.
وی گفت: وزارت تعاون، کار ورفاه اجتماعی موظف است افراد مستعد و دارای توان کار موضوع این مصوبه را که از طرف مجتمع اردوگاهی یا کمیته امداد امام (ره)، بهزیستی و سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی معرفی می شوند، به طور رایگان تحت پوشش آموزش های فنی و حرفه ای مناسب قرار دهد وبرای تأمین اشتغال متکدیان که دوره های مربوط را طی نموده اند، برنامه ریزی های اجرایی لازم را از طریق مراکز کاریابی و صندوق فرصت های شغلی به عمل آورد.
بیات نژاد افزود: سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است به منظور توجیه و آشنایی جامعه با تبعات مختلف تکدی و جلب مشارکت مردم در مبارزه با این پدیده و نیز معرفی تجربه های موفق مردمی، برنامه ریزی و اقدامات لازم را انجام دهدو سازمان برنامه و بودجه برای تأمین اعتبارات مورد نیاز اجرای طرح، اقدام لازم به عمل آورد.

به استناد ماده 6 آیین نامه مذکور بهزیستی پس از جمع آوری متکدیان توسط شهرداری و مشارکت نیروی انتظامی , صدور احکام قضایی و در صورت ارجاع گروه هدف خود مجاز به مداخله در اینگونه موارد است.
اصغر نصیری قائم معاون خدمات شهری شهرداری کرج می گوید: اگرچه هر روز گدا جمع آوری می کنیم اما تعداد آنقدر پرشمار است که نمی شود کاری پیش برد.
وی ادامه داد: طبق ماده 712 مجازات اسلامی، تکدی گری یک کار مجرمانه است و مجازات حبس شش تا 2 سال دارد .

نصیری گفت: اگرچه شهرداری کرج متکدیان را جمع آوری و تحویل بهزیستی می دهد اما دوباره همان افراد رها می شوند.
وی بیان کرد که دستگاه های مسئول مشکل متکدیان را به صورت ریشه ای بررسی و رفع کنند نه اینکه آنها را جمع و رها کنند.
وی اظهار داشت: شهرداری کرج طرح جمع آوری و ساماندهی دستفروشان را آغاز کرده و قرار است تعداد 2 هزارو500 دستفروش را ساماندهی کنیم که بخشی از آنان در 45 متری گلشهر بسامان می شوند.

با این حال اگر چه تکدگری پدیده اجتماعی و تاریخچه ای طولانی دارد اما بروز آن به شکل کنونی در سطح یک کلانشهر امری ناخوشایند است ، پدیده ای که منظر اجتماعی را مخدوش می کند.
جمع آوری و ساماندهی این افراد و بازگشت متکدیان خارجی به کشورهایشان از مواردی است که باید به آن توجه اساسی شود.

رها شدن تعداد پرشمار متکدیان در سطح کلانشهری مانند کرج به طور قطع با آسیب های اجتماعی فراوانی همراه است و از مدیریت شهری گرفته تا نهاد های اجرایی و حمایتی باید به این پدیده ناپسند پایان دهند.