رونق بورس با افزایش نرخ ارز

از طرفی در بازار ارز، به طور مثال در روز 14 فروردین امسال نرخ دلار در بازار آزاد قیمتی در 3 هزار و 736 تومان داشت و در 30 شهریور ماه سال جاری نرخ دلار آزاد به 3 هزار و 890 تومان رسیده بود و در بهمن ماه نرخ ارز به محدوده قیمتی 4 هزار و 750 تومان رسید.

رونق گرفتن بازار سرمایه یا بورس و رونق بازارهای رقیب و موازی آن از جمله بازار ارز، موضوع گفت و گوی عصر ایران با دکتر علی رحمانی شد.

علی رحمانی که دکترای حسابداری در اردیبهشت ماه 1382 دریافت کرده است در سال های 1385 تا 1387 مدیر عامل بورس اوراق بهادار تهران بود و پس از آن که توافقی برای ادامه مدیریت دو ساله وی بر بورس در دولت وقت وجود نداشت، مجددا به محل اشتغال خود در دانشگاه الزهرا بازگشت و فعالیت در حوزه مشاوره ای بازار سرمایه را شروع کرد.

گفت و گوی عصر ایران با دکتر علی رحمانی درباره رونق بورس و تاثیر نوسانات ارزی را در آستانه 50 ساله شدن بورس تهران می خوانید.
***

*در بازارهایی که در یک اقتصاد وجود دارد و شما عمدتا در حوزه بازار سرمایه فعال هستید در سال های اخیر اوضاع چگونه بوده و آیا سرمایه ها می تواند و باید به سمت بورس برود یا فضای رفتن سرمایه به این بازار هنوز مساعد نیست؟

-در سه، چهار سال اخیر عمدتا تحت تاثیر سیاست های اقتصادی و همچنین سیاست های صنعتی که در بازار سرمایه اِعمال شد و کم لطفی هایی که مثلا توسط وزارت نفت و وزارت صنعت و معدن شد، شرایط برای سرمایه گذاران، زیاد جذاب نبوده است.

بسیاری از سرمایه گذاران متضرر شدند ولی در چند ماهه اخیر، دوباره و بعد از کاهش نرخ سود بانکی، منابعی به سمت بازار سرمایه سوق پیدا کرد. افزایش نرخ ارز و افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی کمک می کند به شرکت هایی که تراز ارزی شان مثبت است یا به عبارتی صادرات شان از واردات شان، بیش تر است و این وضع به رونق بازار کمک کرد.

*شاخص کل بورس در 6 اردیبهشت ماه امسال 79 هزار واحد بوده و در روزهای اخیر در بهمن ماه به حدود 99 هزار واحد رسید. این مقدار افزایش در شاخص بورس نشان می دهد رونق گرفتن در بازار سرمایه دارد اتفاق می افتد؟

-افزایش شاخص به معنای این است که قیمت سهام شرکت ها رشد کرده است. در صنایعی که تراز ارزی مثبتی دارند از جمله در صنعت پتروشیمی و همچنین در صنعت فلزات اساسی و هم پالایشگاهی ها، افزایش هایی صورت گرفته و این به رشد شاخص ها کمک کرده است.

*در بخش های دیگر اقتصاد اوضاع به چه شکل است؟

-نرخ ارز را داریم می بینیم. قیمت طلا را داریم می بینیم که در یکی، دو ماه اخیر، بالاخره تغییرات قابل توجهی داشته است.

*بر اساس گفته شما بورس صرفا در بخش های پتروشیمی و فلزات رونق گرفته؟

-در واقع این صنایع، محرک اصلی افزایش شاخص بورس بوده اند.

*سهام دارانی که پس از بالا رفتن شاخص بورس باز رضایت ندارند و نگرانی دارند، آیا به خاطر این است که سهامی که خریده اند در انتخاب و خرید سهام به طور منطقی رفتار نکرده اند؟

-من نمی دانم پُرتفوی[سبد سهام] سهام داران به چه شکل است. طبیعی است که هر کدام از سهام داران، انتخاب های خاص خودشان را داشته اند ولی آن چیزی که مسلم است این که سهام همه شرکت ها، رشد قیمت نداشته است.

بنابراین، ممکن است برخی سهام داران، سهامی را انتخاب کرده باشند مثل صنعت خودرو که از پارسال، رشد چندانی نداشته یا نوسان قیمت زیادی نداشته است. به همین دلیل سهام خریداری شده، بازده لازم را ندارد.

در عین حال، بازار سرمایه ریسک های خاص خودش را دارد. در ارتباط با سرمایه گذاری در سهام، ما همیشه تاکید می کنیم که یک بازار پُر خطر است و باید یک مقدار آگاهانه تر تصمیم گیری کرد و پیش رفت.

*تاثیرکاهش نرخ سود بانکی واقعا و عملا تاثیر گذاشته و باعث شده که مردم پول خودشان را از بانک ها بیرون بکشند؟

-این موضوع به مفهوم این نیست که پول خودشان را از بانک ها بیرون بکشند. وقتی که نرخ سود سپرده بانکی، پایین باشد هم روی هزینه سرمایه در بازار تاثیر می گذارد و روی سهم تاثیر می گذارد و هم روی جریان منابع.

در زمینه جریان منابع، فقط سرمایه گذاران خُرد نیستند. جریان هایی مثل صندوق های سرمایه گذاری، رقم قابل توجهی است. یک مقدار به ریزساختارهای بازار باید توجه کرد ولی کاهش نرخ بهره حتما تاثیر گذاشته است.

*شما حدس می زنید سرمایه های سرگردان که وجود دارد عمدتا به سمت بورس و در این صنایعی که در بورس رونق گرفته است رفته یا عمدتا به سمت بازار ارز رفته است؟

-به غیر از رشد شاخص در بورس، در بقیه بازارها نیز تحرکاتی اتفاق افتاده است. البته کاهش نرخ سود سپرده های بانکی، ممکن است باعث شده باشد بخشی از سپرده ها خارج شده باشد. بخشی از افزایش نرخ ارز را به این موضوع می شود ربط داد و بخشی هم ممکن است خود دولت به هر حال ذی نفع باشد و کسری بودجه اش را تامین کند.

*برخی کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند وضع بازار سرمایه خوب نیست و از قبل بیمار بوده است. به نظر شما واقعا وضعیت بورس به نحوی هست که بتواند به طور مستمر سرمایه جذب کند؟

-من فقط می دانم قیمت ارز بالا رفته و وضع صنعت پتروشیمی تغییر کرده و قیمت محصولات پالایشگاهی و فولادی تغییر کرده است.

*اگر حقیقتا بورس ما بیمار است آیا باز این بازار می تواند سرمایه را جذب کند و سرمایه ها به سمت تولید برود؟

-در بازار اولیه، سرمایه ها می تواند به سمت تولید برود ولی بورس، بازار ثانویه است و نمی توانیم نتیجه گیری کنیم که سرمایه ها از این طریق به سمت تولید می رود.

بالاخره بازار ما، بازار مریضی است. اقتصاد ما، مریض است.

*این که در بازار ارز و در مدت کوتاه چند ماهه، نرخ ارز بیش از 20 درصد افزایش پیدا کرده است آیا می تواند باعث شود سرمایه ها در دراز مدت به سمت تولید نرود؟

-من دقیقا این را نمی دانم.

*این افزایش 20 درصدی نرخ ارز، بالاخره سرمایه ها را به بازار ارز جذب می کند و می تواند سرمایه زیادی جذب کند؟

-وقتی دولت ارز را می فروشد شاید به بخش تولید کمک کند. وقتی از طریق صندوق توسعه ملی شغل ایجاد کند و به روستاها برای توسعه اشتغال کمک کند، شاید بتواند موثر باشد ولی این موضوع ساده ای نیست و نمی توانیم به راحتی این موضوعات را مطرح کنیم.

*چشم انداز کلی بازار سرمایه یا بورس را چگونه می بینید؟

-متاسفانه پیش بینی دقیقی از بازار ندارم که وضع به چه شکل خواهد شد. من خیلی به شرایط اقتصادی، امیدوار نیستم. فعلا مشکل من، بحث های کلان اقتصادی است و بازار، متاثر از آن است.

*یعنی اعتقاد دارید چارچوب کلی و بسترها آماده شود که بورس و بازار سرمایه هم رونق بگیرد؟

-مطمئنا همین طور است. به هر حال شرایط خاص اقتصادی وجود دارد. بحث کسری بودجه دولت، جدی است. الان سیاست انقباضی اِعمال می شود. به نظرم می رسد که ما به هر حال به برنامه جدی نیاز داریم.

اقتصاد ما باید از رکود خارج شود تا بقیه بخش ها از جمله بازار سرمایه هم بتواند تکان بخورد.

*برخی از مشاوران رئیس جمهور اعتقاد دارند خروج از رکود اقتصادی در زمانی اتفاق می افتد که در سه فصل مستمر رشد اقتصادی مثبت داشته باشیم. اما اقتصاددانانی که در دولت نیستند یا صاحب نظر در حوزه های بازار سرمایه و اقتصادی هستند گویی چنین تعریفی را برای شرایط خارج شدن از رکود قبول ندارند.

-رشد اقتصادی باید فراگیر باشد. بحث این نیست که اقتصاددانان قبول ندارند. وقتی قیمت نفت رشد می کند تولید ناخالص داخلی بالا می رود. اما این که این افزایش تولید ناخالص به خاطر قیمت نفت، آیا شغل ایجاد می کند یا درآمد مردم را اضافه می کند، این مساله است.

رشد اقتصادی نباید محدود به برخی بخش ها شود. مهم این است که رشد اقتصادی باید فراگیر باشد و در همه بخش های اقتصاد، رشد اتفاق بیفتد.