قرض‌الحسنه و تامین مالی کسب‌وکارهای اجتماعی

به گزارش ایران اکونومیست؛ بنابر اعلام بانک قرض‌الحسنه مهرایران، بر اساس آموزه‌های اسلامی عدالت، امنیت و رشد اقتصادی به عنوان اهداف مکتب اقتصاد اسلامی مطرح هستند که تحقق و پیگیری آنها برای رسیدن به رفاه و عدالت عمومی و اجتماعی ضروری است.

بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در ادامه به بررسی موضوع امکان تامین مالی کسب‌وکارها و پروژه‌های اجتماعی در چارچوب نظام اقتصادی اسلام در بازار سرمایه ایران پرداخته است.

یکی از نظام‌های اقتصادی در دنیا، اقتصاد اسلامی است که این نظام اقتصادی در ایران پس از انقلاب اسلامی اجرایی شده و قوانین و نهادهای لازم برای اجرای آن ایجاد شده است؛ در واقع در نظام اقتصاد اسلامی می‌بایست اهداف، اصول و چارچوب‌های اساسی با توجه به آموزه‌های دینی تعریف شود.

برای نظام‌های اقتصادی چهار هدف تعیین شده است که عبارتند از: اهداف غایی، اهداف عالی، اهداف میانی و اهداف جاری. در نظام اسلامی هدف غایی تربیت و هدایت مردم برای رسیدن به قرب الهی و شایستگی برای بندگی خداوند است. در مرتبه بعدی هدف عالی نظام اقتصاد اسلامی عدالت است و اهداف میانی در این نظام اقتصادی، رفاه عمومی، رشد و امنیت اقتصادی است و در نهایت اهداف جاری برنامه‌ها و سیاست‌هایی هستند که نظام اقتصادی برای رسیدن به اهداف میانی و عالی در پیش می‌گیرد.

چنین برنامه‌هایی ضرورت ندارد که به طور مستقیم از طرف آموزه‌های دینی تایید شوند؛ ولی باید در چارچوب موازین اسلامی و نیز در راستای اهداف میانی و نهایی باشند. این‌گونه اهداف در چارچوب سه هدف: تثبیت، توزیع و تخصیص دسته‌بندی می‌شوند.

بیش از یک دهه است که اصطلاحاتی همچون کسب‌وکار اجتماعی، تامین مالی اجتماعی، سرمایه‌گذاری اجتماعی و اوراق قرضه اجتماعی وارد ادبیات مالی در نظام‌های اقتصادی مختلف شده که با استفاده از فرهنگ و باورهای مردم و نیز جهت‌دهی انگیزه‌های اجتماعی آنان، تامین مالی پروژه‌هایی با تاثیرات اجتماعی مهم انجام می‌شود.

در واقع در تامین مالی و کسب‌وکار اجتماعی فقط به بُعد اقتصادی انسان‌ها توجه نمی‌شود، بلکه به بُعد اجتماعی و انگیزه مفید بودن افراد جامعه نیز توجه می‌شود.

پیاده‌سازی مدل قرض‌الحسنه تامین مالی جمعی نیز در سال‌های اخیر در ایران اجرایی شده است. یکی از ابتکارات قابل توجه در زمینه تامین مالی کسب‌وکارهای کارآفرینانه که به طور خودجوش با استفاده از برنامه‌های اجتماعی به وجود آمده و به‌ویژه برای مراحل نوزادی و نوپایی کسب‌وکارها بسیار مناسب است؛ تامین مالی جمعی در بستر قرض‌الحسنه است.

تامین مالی جمعی، حاصل پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات از طریق Web ۲.۰ است که زمینه مبادله وجوه در بستر اینترنت را فراهم آورده است. تامین مالی جمعی در واقع جمع‌آوری وجوه مردم از گوشه و کنار جهان است که گونه‌ای از نوآوری‌های باز و اجتماعی به شمار می‌رود.

این روش تامین مالی که در شرایط سخت اقتصادی و نرخ بالای بیکاری، یکی از سودمندترین ابزارهای تامین مالی در توسعه کارآفرینی است، قالب‌های متفاوتی دارد که عبارتند از اهدا، قرض (وام)، پاداش و مشارکت. این روش، علاوه بر برخورداری از ویژگی مدیریت ریسک در چارچوب خِرَد جمعی، مزیت دیگری نسبت به سرمایه‌گذاری خطرپذیر دارد که عبارت است از تجمیع بلوک‌های کوچک سرمایه و فراهم کردن فرصت سرمایه‌گذاری برای آن دسته از متقاضیانی که تاکنون امکان ورود به صنعت سرمایه‌گذاری خطرپذیر را نداشت‌ه‌اند.

تامین مالی همواره یکی از چالش‌های اساسی ایجاد و توسعه کسب‌وکارهای نوپا بوده است. از این رو در دهه‌های اخیر، در سطح جهان نوآوری‌هایی نظیر موسسات سرمایه‌گذار مخاطره‌پذیر، فرشتگان کسب‌وکـار، شـتاب‌دهندگان، بـه منظور ایجاد جایگزین برای نهادهای تامین مالی سنتی نظیر بانک‌ها صورت گرفته است، که هر کدام برخی از خلاهای موجود تامین مالی در مراحل مختلف کسب‌وکارهای کارآفرینانه را مرتفع می‌سازند و در کنار آن به برخی از نیازهای ضروری دیگر در این کسب‌وکارها نظیر نیاز کارآفرین به مشاوره و کسب تجربیات، نیاز به سـرمایه‌های اجتمـاعی حامیان و حتی سرمایه‌های انسانی نیز پاسخ می‌دهند.

اما در این باره باید توجه داشت که بانک‌هایی در کشور راه‌اندازی شده‌اند که اوراق قرض‌الحسنه و تامین مالی کسب‌وکارهای اجتماعی را، یکی از محورهای اصلی فعالیت خود قرار داده‌اند.

پرداختن به وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران که با سرمایه اولیه ۱۵ هزار میلیارد ریالی در آذرماه ۱۳۸۶ تاسیس شده است، نمودی ویژه دارد؛ به طوری‌که در حال حاضر بانک قرض‌الحسنه مهر ایران بزرگ‌ترین بانک کشور است که در بخش تخصصی قرض‌الحسنه فعال است و زیرساخت‌ها و بسترهای مناسب برای عرضه اوراق قرض‌الحسنه و تامین مالی کسب‌وکارهای اجتماعی را فراهم کرده است.

این بانک قرض‌الحسنه با تاکید بر الگوهای بانکداری اسلامی در راستای توانمندسازی و تقویت توان اقتصادی قشرهای مختلف مردم جامعه و نیز تلاش برای کاهش فقر و رفع محرومیت‌های اقتصادی به ویژه در مناطق کمتر برخوردار کشور فعالیت می‌کند.

این بانک از طریق پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه در حوزه‌های اشتغال و کارآفرینی، معیشت، ازدواج، درمان و حمایت از مددجویان سازمان‌های حمایتی و سازمان‌های مردم‌نهاد به بهبود شاخص‌های اقتصادی در جامعه کمک کرده و با چشم‌انداز «تلاش برای توسعه رفاه اجتماعی و دستیابی به جامعه توسعه یافته» برنامه‌های مسئولیت اجتماعی خود را در محورهای کاری هم‌چون توسعه آموزش با اولویت دانش‌آموزان مناطق محروم، توسعه بهداشت و سلامت با اولویت توانبخشی آسیب‌دیدگان اجتماعی، حفاظت از محیط زیست و توسعه فعالیت‌های مردم‌محورِ زیست‌محیطی ، پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی با اولویت توانمندسازی مددجویان و توانخواهان سازمان‌های حمایتی، توانمندسازی و ریشه‌کنی فقر، تحقق حقوق شهروندی و حمایت از جوانان و ازدواج و تشکیل خانواده تدوین و اجرا می‌کند.

بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه با کارمزد چهار درصد را از جمله اولویت‌ها و تکالیف خود می‌داند تا از این طریق، با تحریک تقاضا، نقش موثری در رونق وضعیت اقتصادی جامعه ایفا کند، که در این راستا گام‌های ارزنده‌ای برای ارتقای وضعیت مالی و معیشتی برداشته شده است.

به عنوان مثال، در پرداخت طرح ضربتی اعطا وام ازدواج، در شهریورماه سال جاری، ۱۷ هزار فقره وام ظرف کمتر از دو ماه پرداخت شد که این عدد نشان از موفقیت بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در میان سایر بانک‌های کشور در این بخش دارد. در واقع می‌توان گفت پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج یکی از رسالت‌های اصلی و اجتماعی این بانک است.

بانک قرض‌الحسنه مهر ایران تکالیفی نیز در قبال نهادهای کمیته امداد و بهزیستی دارد، به‌طوری که دولت سالانه سهمیه‌ای با عنوان میزان کمک به افراد تحت پوشش این نهادها در نظر می‌گیرد و این بانک نیز مکلف به پرداخت این تسهیلات است.

آمارها نشان می‌دهد بیش از ۳۰ درصد تسهیلات پرداختی این بانک، به افرادی اعطا شده که نزد بانک قرض‌الحسنه مهر ایران حساب ندارند. این افراد می‌توانند افراد تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی باشند. همچنین این بانک بر اساس تکلیف خود، تسهیلاتی متناسب با نیازهای سایر مشتریان نیز پرداخت می‌کند.

در ادامه ایفای نقش بانک قرض الحسنه مهر ایران در بخش مسئولیت های اجتماعی باید گفت، تاکنون بیش از ۱۵ میلیارد ریال کالاهای مود نیاز دانش‌آموزان مناطق محروم با همکاری وزارت آموزش‌وپرورش تهیه شده و در اختیار این دانش‌آموزان قرار گرفت.

در زلزله اخیر استان کرمانشاه نیز قرار است سه خانه بهداشت و سه مدرسه روستایی در این استان توسط این بانک احداث شود که آغاز به کار عملیات اجرایی آن در دستور کار قرار دارد.

امید است بانک قرض‌الحسنه مهر ایران بتواند در راستای رسیدن به اهداف بلند بانکداری اسلامی در کشور موفق باشد و مسئولیت‌های اجتماعی خود را با تکیه بر اراده اجتماعی برای ایجاد کسب‌وکارهای حلال و قرض‌الحسنه ایفا کند.