به گزارش ایران اکونومیست؛ موضوع ارتباط صنعت و دانشگاه از دیرباز در بسیاری از کشورها مطرح بوده است. برخی از کشورها بنا به نیاز و ساختار صنعتی و دانشگاهی خود این ارتباط را تا حد ممکن تبیین، طراحی و به اجرا درآورده اند؛ اما به علت پیچیدگی موضوع، استقرار چنین ارتباطی در بسیاری از کشورها همچنان با مشکلات فراوانی مواجه است.
در کشورهای توسعه یافته، ارتباط و همکاری بین صنعت و دانشگاه از پشتوانه ای قوی برخوردار است، در حالی که توسعه این ارتباط ضعیف و کمرنگ است. هر چه این ارتباط ضعیف باشد توسعه فناوری به کندی صورت می گیرد و در نهایت موجب پیدایش کاستی در صنعت، وابستگی صنعتی، بهره برداری نامطلوب از منابع طبیعی، اتلاف سرمایه های اجتماعی و نظایر آن خواهد شد.
رهبر معظم انقلاب نیز در ارتباط با صنعت و دانشگاه فرمودند: «من چندین سال است که به دانشگاه ها و دستگاه های دولتی این سفارش را می کنم که بین «صنعت و دانشگاه» یک ارتباط مستحکمی برقرار شود، ما احتیاج داریم به اینکه در دانشگاه، کانون های دانشی مخصوص بخش صنعت و بخش های گوناگون صنعت به وجود بیاید».
ارتباط صنعت و دانشگاه عقیلی پور، مسئول سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری اظهار داشت: ارتباط دانشگاه و صنعت فرآیندی است که در طول زمان شکل می گیرد و برگرفته از نیازها و ضرورت های ملی در دوره های تاریخی، سمت و سو و اهداف کاربردی مرتبط به آن، تعیین می شود. نگاهی به تاریخچه ارتباط دانشگاه و صنعت در ایران نشان می دهد که اولاً شکل گیری این ارتباط در گذر زمان به طور اصولی پی ریزی نشده و زیربنای اساسی برای آن صورت نگرفته است. ثانیاً محتوا و سمت و سوی این ارتباط به درستی شکل نگرفته و هدفمند نبوده است. در حالی که تجربه کشورهایی که ارتباط دو سویه دانشگاه و صنعت در آنها قدرتمند است نشان می دهد که این ارتباط از ابتدا به درستی پی ریزی شده و به صورت ساختاری پیش رفته است. ارتباط صحیح و مؤثر دانشگاه و صنعت می تواند موجب افزایش نوآوری و انتقال دانش و فناوری گردد و تنها در صورت تعامل پایدار بین این دو نهاد، توسعه صنعتی و متعاقب آن توسعه اقتصادی و اجتماعی را می توان انتظار داشت.
موانع برقراری ارتباط صنعت و دانشگاه وی در ادامه با بیان اینکه در اجرای سیاست های ارتباط صنعت و دانشگاه، موانع و مشکلاتی وجود داشته است، برخی از این موانع و مشکلات را برشمرد:
کندی پیشرفت کار و همکاری ضعیف مجریان با دستگاه های برنامه ریزی و اجرایی در سطح هر منطقه
حجم زیاد فعالیت نیروهای علمی دانشگاه ها و اشتغال آنان در خارج از دانشگاه ها
وجود رویکردهای غلط در مسئله ارتباط صنعت و دانشگاه
نبود تولید علم و دانش و دانشگاه های کارآفرین در کشور
نبود سازوکارهای مدون و مشخص و غیر نظام مند بودن فعالیت های مربوط به آن
مسئول سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری خاطر نشان کرد: اگر چه تا حدودی دلایل سستی ارتباط دانشگاه با صنعت در ایران را مورد اشاره قرار دادیم، در اینجا به صورت اجمالی به توضیح عوامل بازدارنده این ارتباط می پردازیم. به طور کلی و از دیدگاهی جامع می توان موانع ارتباط بهینه صنعت و دانشگاه را به صورت زیر دسته بندی نمود:
موانع سازمانی- مدیریتی: عواملی که مانع از کارایی و اثربخشی لازم نهادهای علمی و تحقیقی برای انجام فعالیت های پژوهشی در راستای تولید علم می شود.
موانع راهبردی: عواملی که مربوط به سیاست گذاری و مدیریت پژوهشی در سطح کلان می باشد و متأثر از نگرش سیاست گذاران در خصوص حمایت از پژوهش و تولید علم است.
موانع مالی: عوامل بازدارنده ای که متأثر از وضعیت کنونی میزان بودجه، نحوه ی تخصیص و مدیریت آن در فعالیت های پژوهشی است. فرآیند اصلی تولید علم حداقل دارای دو فرآیند شامل فرآیند توسعه ی آموزش عالی و فرآیند توسعه پژوهش است. توسعه روزافزون دانشگاه های پژوهشی در کشورهای توسعه یافته،آنها را قادر ساخته تا سطحی بی سابقه از تولید علم، فناوری و دانش مورد نیاز را به وجود آورند.
عقیلی پور تصریح کرد: مهم ترین دلایل ضعف ارتباط میان دانشگاه و صنعت در ایران، ناشی از سیاست گذاری های کلان توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گذشته است. نامشخص بودن سیاست های توسعه اقتصادی، به ویژه سیاست های توسعه صنعتی، نبود یک نظام منسجم و کارا به عنوان رابط بین دانشگاه و صنعت و نبود هماهنگی بین وزارت خانه های صنعتی و آموزش عالی در برنامه ریزی های آموزشی و توسعه صنعتی، از جمله عواملی بوده اند که ارتباط دانشگاه با صنعت را سست کرده اند.
ضرورت ارتباط صنعت و دانشگاه سید مهدی حسینی، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی بیرجند ابراز نمود: تحولات فناوری چند دههی گذشته به افزایش وابستگی صنایع دانشگاهها در اجرای پروژ های فناوری انجامیده است.
درآخرین سال قرن بیستم، بیشاز 200 دانشگاه از آمریکا در انتقال فناوری به صنعت فعال بوده اند که برآیند آن،حدود 40میلیارد دلار سود مالی و 260هزار فرصت شغلی می باشد. بر این اساس توانمندی دولت ها در ایجاد ساختارهای مناسب و طراحی راخبرهای ثمربخش برای بهره برداری از فرصت های موجود،تابع قابلیت های عمی وفنی کشور و به شدت متاثر از پتانسیل دانشگاه ها و صنایع در تولید و توزیع و به کارگیری موثر فناوری است. از طرفی بروندادهای دانشگاه (نیروی انسانی، متخصص، نوآوری علمی و گسترش دامنه ی علم و دانش) بخشی مهم از دروندادهای صنعت محسوب می شود. لذا تولید و توزیع مناسب فناوری مرهون توسعه ی مراکز دانشگاهی و ارتباط مناسب آن با صنعت در کاربردی کردن نتایج تحقیقات انجام شده است.
وی ادامه داد: تجربه ی کشور های توسعه یافته حاکی از آن است که عدم همکاری مناسب دانشگاه و صنعت ،توسعه یافتگیرا غیر ممکن یا دست کم دستیابی به آن را بسیار دشوار می کند.
شکی نیست که مدیریت در دستگاههای اجرایی و صنعتی باید مبتنی بر علوم و دانش روز باشد. انجام این امر تنها در گرو تعامل دانشگاهها و صنایع است . همچنین به منظور تجربه اندوزی و تقویت کارآمدی نیروهای دانشگاهی در عرصه ی جامعه و به کارگیری توانایی های علمی آنان در مدیریت اجرایی و صنعتی ارتباطدانشگاه ها با صنعت ضروری است .
مزایای ارتباط دانشگاه با صنعت حسینی در ادامه گفتگو پرده از مزایای ارتباط دانشگاه با صنعت برداشت و بیان نمود : در صورت برقراری این ارتباط شاهد پیشرفت در موارد ذیل خواهیم بود:
پاسخگویی به چالش های فراوری توسعه ی پایدار از طریق گسترش و تعمق ارتباط پویا بین مراکز تولید علم با مراکز کاربرد علم،از طریق تربیت نیروی انسانی ماهر و انجام پژوهش های کاربردی مرتبط با نیاز جامعه و...
ترویج روح تحقیقات کاربردی در علوم مختلف از طریق حمایت های مادی و معنوی و تدوین قوانی لازم
بهبود نگرش جامعه در خصوص توانایی دانشگاهیان در طرح های اقتصادی و توسعه
آشنایی دانشگاهیان با تجارب موجود در عرصه ی صنعت،شناخت محدودیت ها در این عرصه و تلفیق دانش تئوری با عمل
خلق درآمد برای دانشگاه و محققین عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی بیرجند یادآور شد: همچنین ارتباط و همکاری دانشگاه با صنعت به دلایل مختلفی صورت می گیرد که می توان به صورت زیر بیان نمود:
کاهش حمایت های مالی دولت ها از فعالیت های پژوهشی در دانشگاه ها،این امر دانشگاه ها را برآن داشته است که به دنبال منابع جدیدی برای حمایت از فعالیت های پژوهشی در دانشگاهها باشند .
افزایش هزینه اجرای پژوهش و آسیب پذیری آن،این موضوع سبب شده است که صنعت برای اجرای پژوهش ها و ارتقای فناوری ها از دانشگاه ها که از نزدیک با موضوع های جدید علمی در ارتباط هستند،مددجویند و از دوباره کاری ها پرهیز شود.
ظهور فناوری های زیستی،فناوری اطلاعات،مواد و محیط های جدید،این عوامل موجبات تعامل بیشتر میان کاربردها و دستاوردهای فناوری جدید و در نتیه لزوم ایجاد ارتباط میان دانشگاه و صنعت را فراهم کرده است .
تلاش برای طراحی ساختارهای عملیاتی و شبکه های جدید نظر به تغییر و تحولات محیطی و نیاز به همکاری های چند جانبه میان سازمان ها که فرآیند نوآوری را تسهیل می کنند (از جمله دانشگاه و صنعت)ضروری شده است.
تاثیر همبستگی دانشگاه و صنعت در کاربردی شدن دانش و فناوری
نقش همبستگی دانشگاه وصنعت در بهبود کیفیت کالاها و خدمات
هرکدام از صنعت و دانشگاه در صورت تعامل و پیوند از مزایایی بهره مند خواهند شد که در زیر به مواردی از این ها اشاره می گردد.
نتیجه گیری
لزوم ارتباط صنعت با دانشگاه همزمان با آغاز تحریم های دشمنان جمهوری اسلامی بر همگان روشن است. همه ساله مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بر این موضوع تأکید نموده و از مسئولین امر خواستار پیگیری موانع این ارتباط بوده اند. واضح است که در صورت برقراری این ارتباط مزایایی همچون یافتن موقعیت هایی برای پژوهش های تازه و کاربردی، افزایش درآمد برای اعضای هیئت علمی فارغ التحصیلان و دانشجویان، شناخت بهتر نیازها و توانمندی های صنعت برای دانشگاه و مزایایی همچون بهره گیری از آزموده ها و دانش علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، اقتصادی بودن مشاوره ی دانشگاه ها در مقایسه با مشاوره های خصوصی، اثر گذاری بر برنامه های علمی و پژوهشی دانشگاه ها را برای صنعت به ارمغان خواهد آورد.
منبع: خبرگزاری علم و فناوری
